ความงามมีสรรพคุณเยียวยาความทุกข์ได้
เป็นครั้งแรกที่สรพ.สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล(องค์การมหาชน) ได้นำเอาแนวคิดของ healing environment เข้ามาเป็นเครื่องมือเพื่อโน้มนำให้ผู้ให้บริการ จัดสิ่งแวดล้อมที่เอื้ออาทร เอื้อต่อความเป็นมนุษย์ ให้บริการที่อบอุ่นเสมือนบ้าน โดยเชิญชวนรพ.ที่เข้าร่วมโครงการ การสร้างเสริมสุขภาพผ่านกระบวนการคุณภาพเพื่อการเปลี่ยนแปลงที่ยั่งยืนปีที่ 2 จำนวน 60 แห่ง เข้ามาร่วมเรียนรู้ โดยจัดเป็นการประชุมเชิงปฏิบัติการขึ้นที่รร.อิสติน ในวันที่ 9 -11 สิงหาคมที่ผ่านมา เป็นการนำเอาแนวคิดของผัสสะ Sensory, Hospitality แนวคิดทางด้านสถาปัตยกรรม เข้ามา ผสมผสานกับมาตรฐานความปลอดภัยในเรื่องสิ่งแวดล้อมอาคารสถานที่ในรพ. เติมเต็มด้วยความงามของการบริการด้วยหัวใจ เพื่อให้เกิดสิ่งแวดล้อมที่สามารถเยียวยาผู้คนในรพ.ได้
ดังนั้น คำว่า Healing Environment อาจจะไม่มีคำตอบตายตัว อาจจะไม่มีตัวอย่างที่เป็นรูปธรรมที่ชัดเจนว่าจัดสวนสวย มีน้ำตก มีสถานที่สวยแล้วจะใช่ healing Environment ความงามของ Healing environment คือความงามที่มาจากวิธีคิดที่จะเยียวยาผู้รับบริการ รวมไปถึงเจ้าหน้าที่ และชุมชน โดยนำความเชื่อความศรัทธา ที่มีอยู่มารวมเข้าด้วยกันในการจัดพื้นที่ ในการนี้เราจึงมีกูรูหลายๆ ด้านมาร่วมกันแลกเปลี่ยนประสบการณ์ ความคิดที่ดีงามเหล่านี้ ได้แก่ ท่านผอ.สรพ. อ.แม่ต้อย อ.ดร.โกมาตร ต้นตำรับที่นำเรื่องนี้มาพูดไว้เมื่อสามปีก่อน อ.โกศล จึงเสถียรทรัพย์ สถาปนิกหนุ่มมากับทีม สถาปนิกที่มีประสบการณ์ในการออกแบบรพ. ได้แก่ อ.กรรณิการ์ และอ.นันทพงศ์ ทีมผู้เยี่ยมสำรวจของสรพ.อ.โกเมธ และอ.ผุสดี และทีมสำคัญที่ขาดไม่ได้คือประสบการณ์จากรพ.SHA รุ่นพี่ที่ได้รับรางวัล Healing Environment Award ในการประชุม HA National forum ครั้งที่ 11 ได้แก่ รพ.รามาธิบดี รพ.บีแคร์ เมดิคอลเซ็นเตอร์ และประสบการณ์ของผู้ที่จะสามารถเยียวยาผู้ป่วยและญาติโดยใช้ความรู้สึกที่ดี ความรัก ความเอื้ออาทรของพยาบาลในการดูแลคนไข้ จากรพ.พิจิตร พี่สุกานดา เมฆทรงกลด พยาบาลหัวหน้าหอผู้ป่วยหนัก รพ.พิจิตร
การที่เราจะไปเริ่มดำเนินการเพื่อให้เกิดสิ่งแวดล้อมเพื่อการเยียวยาที่รพ.ได้นั้น คงต้องมีการกลับไปคุยร่วมกัน ระหว่างทีมที่มารับความรู้ในสามวันนี้ กับท่านผอ. และทีมดูแลผู้ป่วย เพื่อกำหนดสิ่งที่เราจะทำ โดยต้องอาศัยข้อมูลความต้องการของผู้รับบริการ ชุมชน ปัญหาที่เคยเกิดขึ้น มาออกแบบปรับระบบการบริการ หรือทดลองไปใช้บริการเอง แล้วคุณจะเข้าใจเลยว่าความเยียวยานั้นเป็นอย่างไร เหมือนที่พอลล่าเคยได้รับมาแล้วค่ะ
สำหรับพอลล่าคิดว่าสิ่งแวดล้อมเพื่อการเยียวยาเกิดจากการใช้ใจสัมผัสใจ รับรู้ความรู้สึก ความต้องการที่แท้จริง โดยใช้ความสามารถ ทักษะพิเศษของแพทย์ พยาบาลประเมินความต้องการพื้นฐานและความต้องการเชิงลึก ผสมผสานกับของเดิมที่เราเคยมีอยู่ แล้วนำมาออกแบบการเยียวยาผู้ที่เกี่ยวข้อง
การเยียวยาสามารถเยียวยาได้ทางกาย (physical healing) จิตใจ (mental or psychological healing) สังคม (social healing) และจิตวิญญาณ (spiritual healing) ได้แก่ การเคารพในความเป็นคน เป็นตัวของเขาเอง ได้รับการตอบสนองทางความเชื่อ ลัทธิ ศาสนา การให้ข้อมูลเพียงพอ และเปิดโอกาสให้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจ (ผศ.นพ.ทนันชัย บุญบูรพงศ์)
อ.นันทพงศ์ สถาปนิกที่ได้ออกแบบรพ.แห่งหนึ่งที่จ.นครสวรรค์ ได้สรุปแนวคิดของการออกแบบ ไว้ที่จะให้เกิดผลต่อกลุ่มเป้าหมายสามส่วน
ได้แก่ผู้ให้บริการแพทย์ พยาบาล ,ผู้รับบริการ และชุมชน ในสามด้าน ได้แก่
- ให้เกิดความคลายกังวล กายป่วย ใจไม่ป่วย
- เป็นรพ.ที่มีประสิทธิภาพในด้านการบริการ การดูแลรักษา
- ประหยัดพลังงาน
เมื่อได้เป้าหมายที่ชัดเจน จึงนำมาออกแบบภายใต้แนวคิดที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการออกแบบรพ.อื่นๆ ได้ เช่น
1. นำเรื่องความเชื่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ความศรัทธาของชุมชนมาใช้ในการออกแบบ
2. การใช้ธรรมชาติบำบัด ทางเข้ารพ.ร่มรื่นเพื่อเป็นการปรับเปลี่ยนอารมณ์ของผู้รับบริการให้ผ่อนคลายก่อนเข้ารพ. ด้วยธรรมชาติ
3. มิตรภาพบำบัด การเยียวยาด้วยคนในครอบครัวด้วยกันจะทำให้มีความสุข การเยียวยา ระหว่างผู้ป่วยเอง ผู้มาเยี่ยม คนทำงานอาจจะมีความเครียด จัดให้มีระเบียงสำหรับปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้คน สร้างสถานบริการที่เป็นมิตรกับคนทำงาน คนใช้งาน คนชรา ผู้พิการ ทำรพ.ให้เหมือนบ้าน ด้วยการใช้วัสดุที่เหมือนบ้าน
4. ออกแบบเพื่อเยียวยาชุมชน เข้าถึงวิถีชีวิตของชาวบ้าน ตัวอย่างเช่นชาวบ้านสามารถเข้ามาขายของ มาผลิตงานพื้นบ้านในรพ.ได้ เราสร้างทางเชื่อมไปสู่ตลาด ชุมชน หอศิลป์ในชุมชน เส้นทาง การเดินทางไปห้องผ่าตัด ห้องฉุกเฉินจะอยู่ในที่ใกล้ที่สุด เตรียมทางพื้นที่ เรียบ ไม่สะดุด การบริการผ้า อาหารมีโซน และเส้นทางที่ชัดเจน
5. การประหยัดพลังงาน ออกแบบให้โปร่ง เย็นสบาย มี ventilation ที่ดี การใช้พลังงานแสงอาทิตย์เข้ามาช่วยในบริเวณที่ต้องการแสงสว่าง
นอกจากนี้รพ.สามารถนำแนวคิดที่เป็นตัวอย่างนี้ไปพัฒนา ได้แก่ การสร้างเครื่องเบี่ยงเบนความสนใจที่เป็นประโยชน์ แสงสว่างธรรมชาติและการควบคุมความสว่างของแสงไฟฟ้าเพื่อให้คนไข้ได้พักผ่อน การลดปริมาณเสียงรบกวน กำจัดสิ่งที่กระตุ้นให้เกิดความเครียด ปรับปรุงสัญญลักษณ์และป้ายบอกทาง แผนการสอนสุขศึกษาที่ไม่ดึงดูดและไม่น่าสนใจ ทบทวนมุมเรียนรู้ที่ตอบโจทย์ของคนไข้ได้ เพิ่มความหลากหลายของพื้นที่นันทนาการส่วนกลาง สร้างความร่วมมือระหว่างญาติ/ผู้ป่วย/เจ้าหน้าที่ มองหาช่องทางการบำบัดรักษาเพิ่มเติม เลือกโภชนาการที่เหมาะสม พัฒนาประสิทธิภาพของการทำงานของเจ้าหน้าที่ รักษาบรรยากาศให้อบอุ่นด้วยความรัก
ที่กล่าวมาข้างต้น คงจะต้องอาศัยการประยุกต์ให้เข้ากับบริบทของรพ. ปัญหาพื้นที่ ควาเชื่อและความศรัทธาของชุมชนที่รพ.มีส่วนเกี่ยวข้อง
นอกจากนี้เรายังพาไปเยี่ยมรพ.ที่ได้รับรางวัลทั้งสองแห่ง ได้แก่ รพ.บีแคร์ และศูนย์การแพทย์สิริกิติ์ รพ.รามาธิบดี สำหรับพอลล่าไปรพ.บีแคร์ ขอเป็นสื่อกลางนำความงามของความคิด ของการอยู่ร่วมกันของคนในองค์กร ในการสร้างสิ่งแวดล้อมเพื่อการเยียวยามาฝาก นอกเหนือจากความงามของอาคารสถานที่แล้วค่ะ เชื่อว่าสิ่งแวดล้อมที่นี่ เยียวยาผู้คนได้จริงๆ เพราะจากการฟังเสียงสะท้อนจากผู้แทนของรพที่ไปดูงานล้วนชื่นชมในความงามและวิธีคิดที่จะตอบสนองความต้องการของทุกๆ ฝ่ายได้อย่างลงตัว
ก้าวแรกที่ทุกคนเข้ามาถึงรพ.บีแคร์ รู้สึกถึงการต้อนรับที่อบอุ่น ทั้งการรอต้อนรับตั้งแต่หน้ารพ. การทักทาย การไหว้ และบรรยากาศของรพ.ที่อบอุ่นเหมือนบ้านจริงๆ ท่านทีมบริหาร ท่านผอ.นพ.ศิริชัย ชัยพฤกษ์ และท่าน นพ.กำธร ชาญวิเศษ ได้กล่าวต้อนรับและสรุปแนวคิดที่มาที่ไปของความงาม ของที่นี่ให้ทีมเราฟัง ว่า
การสร้างรพ.ที่นี่ ผู้บริหารให้ความสำคัญ ที่จะออกแบบรพ.ให้เหมือนบ้าน ความคิดเริ่มแรกคือ “รพ.ต้องมีหลังคา” หากเราสังเกต รพ.ทั่วๆไป ก็จะเป็นตึก มีดาดฟ้า ต่ที่นี่ มีหลังคา ที่แสดงถึงความเป็นบ้าน เพราะบริเวณนี้เป็นบ้านของคุณพ่อ มาก่อน ใช้ชื่อคุณพ่อและคุณแม่ของอาจารย์กำธร เป็นชื่อตึก การก่อสร้างอนุรักษ์ต้นไม้ที่เติบโตคู่บ้านมาแล้วทุกต้นไม่มีการตัด “เป็นต้นไม้ที่คุณพ่อปลูกไว้” บริเวณ รพ.จึงร่มรื่นด้วยต้นไม้น้อยใหญ่
อ.กำธรเล่าให้ฟังอีกว่า เราใช้ประสบการณ์ที่ทีมงานเคยให้บริการในรพ.รัฐบาล ร่วมกับความคิดของพนักงาน เจ้าหน้าที่ทุกคนมีส่วน่วมในการออกแบบ สถานที่ สีที่ใช้การตกแต่ง ล้วนแต่ให้พนักงานมีส่วนร่วมทั้งสิ้น ทุกคนจึงเกิดความรู้สึกเหมือนเป็นเจ้าของรพ. พนักงานที่นี่อัตราการลาออกโอนย้ายน้อยมาก นอกจากที่นี่ยังมีความสวยงามของอาคารสถานที่แล้ว ยังมีความงามของความคิด ตั้งแต่ผู้บริหารจนถึงเจ้าหน้าที่ทุกคนที่เชิญชวนให้เราเข้าไปค้นหาเป็นอย่างยิ่ง วันนั้นเรากลับมาด้วยความอิ่มเอมใจกันทุกคน
ก่อนจบขอสรุป สั้นๆ ว่าการที่เราจะ healing ผู้คนได้ เราต้องมีจิตเมตตา รัก เอื้ออาทร เข้าใจผู้ทุกข์ยากและพร้อมที่จะช่วยเหลือ เป็นสิ่งแวดล้อมที่เยียวยาได้โดยหัวใจและไม่ต้องใช้เงิน
ขอบคุณ รพ.บีแคร์ ที่เอื้อเฟื้อสถานที่ให้ได้เรียนรู้
ขอบคุณ อ.ดร.นพ.โกมาตร เอื้อเฟื้อ เนื้อหา สาระ และ สื่อการเรียนรู้ที่งดงาม
ขอบคุณทีมสถาปนิก อ.โกศลอ.กรรณิการณ์ อ.นันทพงศ์ ทีมาร่วมแลกเปลี่ยนประสบการณ์
ขอบคุณอ.โกมเธ อ.ผุสดี ในมุมมองผู้เยี่ยมสำรวจ
ขอบคุณพี่สุกานดา เมฆทรงกลด เอื้ออาทรประสบการณ์ตรงของการให้บริการเยียวยา
ขอบคุณแม่ต้อย ท่านผอ. ที่เป็นแรงผลักดันให้เกิดสิ่งดีงามของประเทศไทย
ขอบคุณสสส. ที่เอื้ออาทร งบประมาณ อิอิ
http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=horayoga&date=24-02-2009&group=3&gblog=2
ขอบคุณเพลงจากสโมสรใจใส รร. บรรจงรัตน์ ค่ะ
ความเห็น (11)
เอาดอกไม้ที่ชอบลอยน้ำมาฝากจ้า...สดชื่นๆนะจ๊ะ..ระลึกถึงเสมอ..
คิดถึง พี่อ้อยเล็กค่ะ ขอบคุณมากนะคะ ชอบลีลาวดี ลอยน้ำ อิอิ
ผ่อนคลาย สบาย สบาย
*ผ่อนคลาย สบาย สบาย
วางทุกอย่างทิ้งไป สบาย สบาย
หลับตาลง อมยิ้ม เบาสบาย
พักจิต พักใจ สบาย สบาย (ซ้ำ*1รอบ)
ร่างกายผ่อนคลาย จิตใจเบาสบาย หลับตาลง อมยิ้มอย่างมีความสุข
หายใจสบายๆ พร้อมกับภาวนาว่า……ขอให้ข้าพเจ้ามีความสุข…
ขอให้ข้าพเจ้ามีความสุข… ขอให้ข้าพเจ้ามีความสุข…
ใจเราน้อมรับความสุขด้วยรอยยิ้ม กายเรายิ้ม ใจเรายิ้ม..
ใจเราเต็มเปลี่ยมไปด้วยรอยยิ้มแห่งความสุข…
นำรอยยิ้มแห่งความสุข เผื่อแผ่ให้กับคนที่เรารัก และเคารพ
ขอให้คนที่เรารักและเคารพ มีความสุข…
นำรอยยิ้มแห่งความสุข เผื่อแผ่ให้กับสรรพสัตว์ทั้งหลาย…
ขอให้สรรพสัตว์ทั้งหลาย มีความสุข…
ทุกสรรพสิ่งบนโลกใบนี้ เอิบอิ่มไปด้วยรอยยิ้มแห่งความสุข…
ทุกคนยิ้มอย่างมีความสุข… ทุกคนยิ้มอย่างมีความสุข…
ตามมาเชียร์ พอลล่าหายดีแล้วใช่ไหมครับ
ขอบคุณค่ะ ป๋า ...
สวัสดีค่ะ
อาการดีขึ้นแล้ว ส่งกำลังใจมาให้น่ะค่ะ
มา จองงงงง ไม่ทัน
พาแม่ไปเที่ยวที่ไหนมาบ้างครับ
สวัสดีค่ะหนู paulaที่คิดถึง
ขอบคุณบันทึกดีๆนี้นะคะ เป็นสิ่งเตือนตน เตือนสติ ได้อยางดีทีเดียวค่ะ
