โครงการโรงเรียนแห่งการเรียนรู้ คณะศึกษาศาสตร์ มช. จัดการประชุมวิชาการ เรื่อง "การวิจัยเชิงปฏิบัติการ : วิถีปฏิรูปสู่โรงเรียนแห่งการ เรียนรู้" ระหว่างวันที่ ๒๙ - ๓๐ มิย. ๔๙ ที่เชียงใหม่ ผมได้รับเชิญไปปาฐกถาพิเศษที่พิเศษจริงๆ คือแสดงโดย ๒ คน อีกท่านหนึ่งคือ ดร. เลขา ปิยะอัจฉริยะ
ชื่อของปาฐกถาพิเศษคือ "การวิจัยเชิงปฏิบัติการ การจัดการความรู้ และชุมชนแห่งการเรียนรู้" ดร. เลขาท่านคงจะพูดได้เยอะ เพราะ ท่านกำลังทำอยู่ทั้งสามประเด็น
ผมสนใจว่าโรงเรียนจะเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ได้อย่างไร คำว่า "โรงเรียนแห่งการเรียนรู้" เป็นคำที่เข้าใจผิดได้ง่าย คนที่เข้าใจผิดก็จะบอกว่าโรงเรียนที่เขาสอนอยู่เป็นโรงเรียนแห่งการเรียนรู้อยู่ แล้ว เพราะมีเด็กมาเรียนทุกวัน เป็นการมองคำว่า "เรียนรู้" ว่าเป็นกิจกรรมของนักเรียน แต่จริงๆ แล้วความหมายที่ถูกต้องของ "โรงเรียน แห่งการเรียนรู้" หมายถึงโรงเรียนที่มีความสามารถในการปรับตัว หรือพัฒนาตนเอง ให้ทำภารกิจได้ดีเป็นที่น่าชื่นชม และตัวบุคคลที่ทำ กิจกรรม "เรียนรู้" คือครู ผู้บริหาร กรรมการโรงเรียน และผู้นำชุมชน
วัดความเป็น "โรงเรียนแห่งการเรียนรู้" ได้ง่ายที่ตัวนักเรียน และศิษย์ที่จบการศึกษาออกไป คือดูที่คุณภาพของผลผลิต การวัดความเป็น "โรงเรียนแห่งการเรียนรู้" อีกอย่างหนึ่งคือวัดที่ครู ดูว่าครูมีกระบวนการเรียนรู้จากการปฏิบัติงานประจำหรือไม่ ถ้า บอกว่ามี ถามว่าทำอย่างไร มีการบันทึกไว้หรือไม่
วิจารณ์ พานิช
๒๘ มิย. ๔๙
เมื่อเช้าวันนี้ ( ๒๘ มิ.ย.๒๕๔๙ ) แวะไปหาผู้ที่เคารพ เนื่องในวันคล้ายวันเกิด สถานที่แห่งใหม่ จากผู้อำนวยการวิทยาลัยสารพัดช่างน่าน ท่านมาเป็นอาจารย์ใหญ่โรงเรียนนันทบุรีวิทยา ตามพระราชประสงค์ฯ
ภาพที่เห็นนักเรียนที่มาสายนั่งรออยู่ที่ประตูทางเข้า ระหว่างรออาจารย์ใหญ่ เพื่อไม่ให้เสียเวลาเพราะสนใจไต่ถามครูที่ดูน้อง ๆ นักเรียน นับได้ร่วม 20 คน นักเรียนเหล่านี้มาโรงเรียนสาย ทางโรงเรียนจึงให้นักเรียนนั่งอยู่เป็นการทำโทษ
สอบถามครูแล้ว นักเรียนเหล่านี้เป็นนักเรียนมัธยมมักจะมาสาย แม้ว่าโรงเรียนจะทำโทษ ก็จะมาสาย เราเลยบอกว่า แบบนี้ไม่ธรรมดา ได้ถามครูว่าเมื่อไหร่เด็กนักเรียนจะสำนึก ได้รับคำตอบว่า เมื่อสำเร็จการศึกษาไปแล้ว เราบอกคุณครูว่าช้าไป โรงเรียนควรเรียนรู้เรื่องนี้ด้วย เพราะการตัดคะแนนก็เท่านั้น ควรขึ้นบัญชี ทำกร๊าฟ ทำสถิติ และพาเด็กเหล่านี้เข้าห้องเย็น ห้องปรับปรุงพฤติกรรม จะได้ไม่ช้า ไม่สายจนเกินแก้
การลงโทษโดยไม่เข้าไปนั่งอยู่ในใจนักเรียนจะเป็นโรงเรียนแห่งการเรียนรู้ได้อย่างไร