หมอเจ๊ คนสวย แซ่เฮ
พ.ญ. ศิริรัตน์ เอกศิลป์ สุวันทโรจน์

ร่วมเรียนรู้และก้าวเดินไปด้วยกัน(๓)


การบริหารงานทางคลินิกที่เกิดจากการกลั่นกรองปัญหาของผู้ป่วยที่ปรับมาสู่กลยุทธการทำงานเป็นเรื่องที่ท้าทาย

เห็นการปรับตัวปรับความคิดไม่ทันกับเวลาของคนหลายๆคน สุดท้ายเลยตัดสินใจเลือกนำเสนอตามสไตล์ตัวเอง กำหนดกะปิขึ้นเองเป็นหน่วยนับง่ายๆ ทิ้งรายละเอียดคุณภาพที่คนทำงานรู้อยู่แก่ใจเท่านั้นเอาไว้ให้ตอบเอง แล้วใช้วิธีคุยตั้งคำถามค้นหาเรื่องราวเอง เมื่อได้เรื่องราวพอคร่าวๆก็สะท้อนให้เขายืนยันว่าเข้าใจตรงหรือไม่แล้วจบกัน ในเรื่องของกะปิก็แค่ชวนให้ค้นหาตัวเลขมาให้ตามคำถามที่ตั้งขึ้นตอนนั้นเอง มีก็นำมาใช้ ไม่มีก็ละไป มีก็ขอคำอธิบายเพื่อทำความเข้าใจกับผลงานที่เปลี่ยนไปว่าทำอะไรลงไปจึง เปลี่ยนได้

เรื่องสำคัญๆที่ี่มีน้ำหนักตามเทรนด์ที่เก็งไว้เป็นเรื่องราวผูกโยงกับบริบทองค์กร ความสำคัญที่ทำให้ต้องมีงานด้านส่งเสริมสุขภาพอยู่ในการดูแลทางคลินิก ระบบที่องค์กรถือเป็นประเด็นสำคัญด้านการส่งเสริมสุขภาพที่ท้าทายสำหรับความปลอดภัยของผู้มารับบริการที่ผูกโยงกับนโยบายของทีมนำที่พัฒนากันอยู่ การผูกโยงการทำงานออกไปนอกรั้วร.พ.ร่วมกับเครือข่าย และการให้ความสำคัญกับทีมงานคือสิ่งที่ฉันเลือกเป็นประเด็นนำเสนอในครั้งนี้

แต่ละวันกลับจากที่ำทำงานก็กว่าสองทุ่ม แต่ละคืนกว่าจะเข้านอนก็ตี ๓ เสาร์-อาทิตย์เทียวไปเทียวมาตามไปทำความเข้าใจเบื้องลึกของงานจากเจ้าของงาน อืม เป็นอะไรที่ไม่ได้ทำงานหนักอย่างนี้มานานทีเดียว รู้สึกเหมือนทำงานสบายๆผ่อนคลายแต่ก็ไม่ใช่ผ่อนคลายซะทีเดียว เป็นความผ่อนคลายที่มีความมั่นใจว่ามีทางเลือกเมื่อจนมุมจริงๆกับเรื่องราวและเวลาซะมากกว่า(มั๊ง)

จนรุ่งเช้าของวันทำงาน ๒ วันก่อนสรพ.มาถึง ว๊ากเพ๊ยเจ้าของงานคนหนึ่งที่ไม่สนใจมายืนยันเรื่องราวที่รวบรวมไว้ในเรื่องนำเสนอ เธอกล่าวคำมาว่า "หมอทำอย่างนี้หนูเครียดนะ" ฉันบอกเธอกลับไปว่า "หมอตั้งใจให้เธอเครียด ด้วยเห็นเธอไม่สนใจ ทั้งๆที่เรื่องราวนี้เป็นเรื่องราวของเธอรวบรวมมาแล้วให้ยืนยันความตรงของเรื่องราว เธอกลับเฉยเมย ซึ่งหมอก็ไม่รู้ว่าเธอไม่รู้เรื่องราวเหล่านี้หรือว่ากำลังงงๆจนทำอะไรไม่ถูกหรือเปล่า" ว๊ากตรงๆไปอย่างนี้ปรากฏว่าได้ผลแฮะ สติเธอคืนกลับมา และทำงานต่อจนได้เรื่องได้ราวดี

ว๊ากเธอไปแล้ว จึงรับรู้ความรู้สึกตัวเองว่าเครียดไม่เบากับการพยายามทำความเข้าใจวิธีคิดของคนทำงานแต่ละคนที่ยกเรื่องราวของเขามาเล่าต่อเพื่อสรุปและถ่ายทอดตามสไตล์ของฉัน โดยเฉพาะกับเรื่องราวที่นำมาเล่าให้ฟังแบบกิจกรรมต่อกิจกรรมแบบเรื่อง ราวกระโดดไปกระโดดมา

เรื่องราวที่เขาทำงานกันมาเป็นเรื่องที่ต่อเนื่องยาวนานมาร่วม ๓-๔ ปีกันทั้งนั้น ต่างคนต่างมาบอกเล่าเพื่อให้ฉันเข้าใจในสิ่งที่เขาคิดเขาทำและผลที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องในเวลาเพียงแค่ที่มี ๒ วัน คนละแค่ ๑-๒ ชั่วโมงต่อเรื่อง ฉันว่าสมองฉันไม่บวมก็บุญโขแล้ว นับว่างานนี้ได้ประเมินประสิทธิภาพการฟังของตัวเองมากมายเลยเชียว

๑ วันก่อนสรพ.มาถึง ชุดงานที่เตรียมนำเสนอก็เสร็จลง ฉันตัดสินใจทำมันด้วยความคิดเพียงแค่ว่าใช้มันช่วยเรียงลำดับเรื่องราวไม่ให้ฉันหลงลืมนำเสนอเรื่องหลักๆที่สำคัญแค่นั้นเอง ไม่ได้ตั้งเป้าไปที่คนอ่านเรื่องรู้เรื่องทั้งหมดหรอกค่ะ สไลด์ในครั้งนี้ใช้รูปนำเสนอมากที่สุดเท่าที่เคยทำเรื่องนำเสนอแบบสไลด์ทีเดียวเชียว

เลือกรูปไปก็คิดถึงชาวเฮไปด้วย มีกำลังใจทำงานขึ้นมากโขทีเดียวเวลาเปิดค้นหาภาพแล้วไปเจอเรื่องราวที่เคยมีประสบการณ์ร่วมกันมา เป็นน้ำยาอุทัยที่เลี้ยงใจให้ชุ่มชื่นเวลาทำงานหนักๆอย่างนี้ให้เย็นใจอยู่ได้ทุกคืนทุกวัน ในเรื่องราวที่นำเสนอมีเรื่องของเครือข่ายและสิ่งที่ได้ทำงานเกี่ยวกับเบาหวานด้วย จึงทำให้ตัดสินใจในคืนสุดท้ายนำภาพของชาวเฮมาทำสไลด์ด้วย

วันแรกที่สรพ.เข้าเยี่ยมสำรวจ มีอะไรที่ดูเหมือนเป็นความเข้าใจไม่ตรงกันระหว่างผู้เข้าเยี่ยมกับพวกเราในบางมุม ซึ่งทำให้ฉันนึกห่วงเรื่องราวของ ๒ เวทีที่จะมีการนำเสนอในวันรุ่งขึ้น คำแรกที่ผู้เยี่ยมสำรวจเปิดคำถามเมื่อเข้าเยี่ยมหน่วยงานของฉันบอกให้รู้ว่า เขาเข้าใจว่าทีมงานโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพที่ร.พ.ฉันคือทีมงานสุขศึกษาของร.พ. ทำให้ฉันตัดสินใจทันทีว่าใน ๒ เวทีที่เป็นห่วง จำเป็นที่ฉันจะต้องพาตัวเข้าไปร่วมซะแล้วซิ วันนี้ได้กลับถึงบ้านก็เป็นเวลาวิกาลร่วมสองทุ่มแล้ว กลับถึงบ้านก็ง่วงขนาดหนัก อาบน้ำแล้วเข้านอน หลับแต่หัวค่ำยันเช้ารวดเดียว

ช่วงสายของวันที่สองของการเข้ามาร่วมเรียนรู้ของสรพ. เป็นการตัดสินใจที่ไม่ผิดกับการพาตัวเข้าไปร่วมใน ๒ เวทีที่ฉันเล็งไว้ ก็ ๓ คำถามแรกที่สรพ.เปิดการสนทนา แน่ใจได้เลยว่าคนทำงานที่นั่งอยู่ไม่มีใครตอบได้สักคน เรื่องราวเป็นคำถามการบริหารงานทางคลินิกที่เกิดจากการกลั่นกรองปัญหาของผู้ป่วยมาเป็นกลยุทธการทำงาน อืม คำถามแบบนี้เมื่อเกิดขึ้นแม้แต่หมอบางคนก็ยังตอบไม่ได้เลย

คำถามถูกส่งมาให้ฉันเป็นคนตอบทั้ง ๓ คำถาม ใช่ว่าฉันจะเก่งหรอกนะที่เป็นคนตอบ เพียงแต่มันตรงประเด็นกับเรื่องราวที่ฉันใช้เป็นหลักในการคิดงานประจำและลงมือทำๆไปอยู่ทุกวันนั่นแล้ว ก็ตอบไปตามความเป็นจริงว่ามีการขบคิดปัญหาและวางแผนเพื่อแก้ปัญหา มีหลายเรื่องที่คิดจะทำแต่ไม่ได้ลงมือทำเพราะทำไม่ทัน มีเรื่องราวอีกมากมายที่รู้ว่าต้องทำมากมายเลยเชียว แลกเปลี่ยนไปหลายมุมมองจนถึงเวลาต้องผละไปอีกเวที จึงส่งสัญญาณบอกคนในห้องให้ว่ากันต่อก็แล้วกัน ช่วยกันได้แค่นี้แหละ แต่แค่นี้ฉันก็ว่าได้ช่วยให้ความรู้สึกของทีมงานในห้องอุ่นใจขึ้นมากโขแล้ว

งานเยี่ยมสำรวจของวันที่สองเสร็จสิ้นลงก่อนเวลาที่คาดไว้ ส่งสรพ.บินกลับแล้ว บรรดาสมาชิกบอร์ดจับกลุ่มคุยกันก่อนกลับบ้าน ได้ยินแว่วๆจากน้องหมอที่ดูแลศูนย์คุณภาพว่า "คราวนี้ได้พี่์ช่วยทำคะแนนให้เยอะเลย" ฟังออกว่าเป็นเสียงที่บอกความดีใจกับผลสำเร็จขององค์กรที่เกิดขึ้นมา แต่ก็ทำให้ฉันเอ๋อนะที่บอกว่า คราวนี้นางเอกเป็นฉันอ่ะนะ ฉันว่าทุกคนในองค์กรเป็นพระเอกนางเอกกันทุกคนเลยนะ

ก่อนที่สรพ.จะบอกกล่าวผลเยี่ยมสำรวจให้รู้ หัวหน้าทีมของสรพ.เปิดโอกาสให้คนทำงานที่รอฟังผลกล่าวอะไรออกมาก่อนให้เจ้านายกล่าวตบท้าย มีหลายคนกล่าวคำพูดออกมาจากใจให้ได้รับรู้ร่วมกัน หลังจากนั้นก็เป็นทีของเจ้านาย

ครั้งนี้เจ้านายทำให้ฉันผิดหวังแฮะ คำกล่าวมีแต่คำขอบคุณสรพ.เท่านั้นที่หลุดจากปาก ไม่มีคำกล่าวขอบคุณคนทำงานออกจากปากให้ได้ยินสักคำ ไม่น่าเลยเจ้านาย

อ้อ ก่อนที่สรพ.จะนำผลมาบอกให้กับคนทำงานที่รออยู่ ผลงานบางอย่างที่ไม่เข้าตาหรือมีจุดอ่อนก็ได้กระซิบบอกกันไว้ในที่ประชุมร่วมกับบอร์ด แถมด้วยเรื่องราวขอตัวดาราจากเจ้านายตรงๆ ๒ คน คนหนึ่งคือน้องหมอที่เป็นคนดูแลศูนย์คุณภาพ ส่วนอีกคนเป็นใครนั้นให้เดาเอาเองก็แล้วกัน บอกกันได้ก็แต่ว่ายังไม่ได้รับปากไป ชะลอและบอกไปว่าขอใคร่ครวญ ยังไม่ตัดสินใจว่าควรเดินก้าวเข้าไปสู่บทบาทนี้แต่อย่างไรเท่านั้นเอง

บันทึกนี้เขียนขึ้นเพื่อใช้ทบทวนกระบวนการเยี่ยมสำรวจเพื่อร่วมเรียนรู้ตามแบบฉบับของสรพ.กันลืม

๑๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๓

หมายเลขบันทึก: 337253เขียนเมื่อ 17 กุมภาพันธ์ 2010 07:31 น. ()แก้ไขเมื่อ 12 กุมภาพันธ์ 2012 12:38 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (20)

มาแสดงความยินดีด้วยครับ

พี่หมอเจ๊คะ ขอเก็บบันทึกนี้ไว้ให้ สรพ. ได้นำไปทบทวนและเรียนรู้ต่อนะคะ

ขอบคุณมากๆค่ะ พี่หมอเจ๊คะ คำถามอะไรบ้างคะที่ตอบยาก พอลล่าอยากขอตัวอย่างเพื่อเรียนรู้ได้ไหมคะ

รพ.หลายๆ แห่ง ที่พอลล่าเคยรับทราบข้อมูลมา เขาบอกว่า คำถามว่า ได้เรียนรู้อะไรกับเรื่องนี้ เป็นคำถามที่ยากที่สุดแต่ได้ประโยชน์ที่สุด พี่หมอเจ๊ เห็นเป็นอย่างไรคะ ขอบคุณที่มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันนะคะ

  • ♥paula .`๏'- ที่ปรึกษาตัวน้อย.`๏'-
    ตอบพอลล่าก่อนแล้วกันเนอะ
  • สำหรับพี่คำถามไม่ยากหรอกค่ะ
  • แต่สำหรับน้องๆคำถามทำให้งง
  • ซึ่งไม่ได้เกิดจากทางสรพ.หรอกนะจ๊ะ
  • เป็นผลพวงที่เกิดจากทักษะการฟัง
  • ของผู้คนในที่ทำงานของพี่เอง
  • ที่เราไม่ใคร่ได้ฝึกให้เขาเป็นตัวของตัวเอง
  • ทั้งในการตัดสินใจหน้างาน
  • และการตัดสินใจปรึกษางานค่ะ
  • .........
  • ในความเห็นส่วนตัวของพี่
  • คราวนี้สรพ.มาเยี่ยมในมาดใหม่
  • ที่ทำให้บรรดาหนูๆทั้งหลาย
  • เขาเริงร่าและมีความสุขค่ะ
  • อ. JJ  ค่ะ
  • งานนี้ทีมพี่เลี้ยงคุณภาพเหนื่อยหนักกันทุกคนค่ะ
  • แต่ผลงานที่ออกมาก็สมใจเรานะคะ
  • ♥paula .`๏'- ที่ปรึกษาตัวน้อย.`๏'-
    พอลล่าตัวน้อยที่รัก
  • เพิ่มเติมอีกหน่อยนะน้องนะ
  • คราวนี้ที่เป็นเรื่องใหม่ที่ทำให้งง
  • ของทีมงานที่เตรียมการไว้
  • เป็นเรื่องของระบบใหญ่
  • โรคและภัยสุขภาพนะน้องเอ๋ย
  • โชคดีที่หน้างานของพี่ทำกันอยู่
  • ก็เลยมีอะไรตอบการเรียนรู้ได้ค่ะ
  • ระบบนี้มีความกว้างและความแคบ
  • ที่มองต่างมุมกันอยุ่นะน้อง
  • หากว่าเป็นไปได้ขอเสนอ
  • ให้จัดเวทีทำความเข้าใจกันหน่อย
  • จะช่วยให้พื้นที่ประเทศไทย
  • ไปได้ไกลทางด้านระบบสุขภาพอีกกว้างไกลค่ะ
  • อาจารย์ เสียงเล็กๆ فؤاد
  • เอาไว้ผ่อนคลายงานลง
  • จะนำเรื่องมาเขียนเล่าให้เห็นภาพค่ะ
  • ขอบคุณค่ะ สำหรับกำลังใจ

สวัสดีครับคุณหมอเจ๊แซ่เฮคนงาม

มาส่งกำลังใจครับหมอ

สบายดีครับ

ผมไม่เคยผ่านกระบวนการ accredit เลย

คำถามแต่ละคำถาม ยากเหมือนกัน โดยเฉพาะถามคนที่ไม่เคยตามเรื่องของ สรพ. เพราะเขาก็พยายามทำงานประจำของเขาให้ดี หาโอกาสพัฒนา แต่ไม่เข้าใจคำถามแฮะ

  • วอญ่า-ผู้เฒ่า-natachoei-- ค่ะ
  • ใช้พลังแรงกายทำงานแล้ว
  • พลังแรงคิดก็ถูกใช้เยอะเพื่อเขียนด้วยในคราวนี้ค่ะ
  • .......
  • เรื่องเล่าเวลาพูดคุย ถ้าเป็นเหตุเป็นผลตามลำดับก็โอค่ะ
  • drrakpong~natadee
  • 5555...อย่างนี้แปลว่าเข้ามาลุ้นให้เขียนเล่าเน้อ

สวัสดีคะพี่หมอเจ๊

เจอคำถามที่ไม่ตรงคำตอบ หรือคำตอบที่ไม่ตรงคำถาม เรื่องนี้น้องไก่เจอมาแล้วจาก สรพ. จนบางครั้งเกิดคำถามว่าขณะนี้เรากำลังทำอะไรอยู่

น้องให้กำลังใจนะคะ

ประเด็นคำถามจากสรพ. โรคและภัยสุขภาพ

โจทย์ข้อนี้ยากมาก ๆ เกี่ยวข้องกับหลายหน่วยงาน จนเกิดการงง แต่ข้อนี้หายห่วงโรงพยาบาลทำได้ แต่ต้องมีการรวบรวมข้อมูล ให้เป็นระบบ

อีกเดือนสองเดือน สรพ.ก็จะมาทวงคำตอบในสิ่งที่เกิดการติดค้างไว้อีกรอบในระบบยา ที่เป็นงานใหญ่มาก ๆ  

  • น้อง ประกาย~natachoei ที่~natadee ค่ะ
  • เวทีที่ทีมพี่รับหน้า พากันผ่านฉลุย ไม่มีอะไรเป็นการบ้านค่ะ
  • ........
  • อันที่จริง ผู้เข้าเยี่ยมสำรวจเขาก็ป้อนความอยากรู้ผ่านคำถามของเขาส่งต่อมายังเราด้วยคำถามปลายเปิดนะคะ
  • ........
  • พี่กลับมองเห็นมุมที่ต่างออกไปจากที่น้องไก่รู้สึกอยู่จ๊ะน้องจ๋า
  • มุมมองที่เห็นต่างไปคือคำตอบที่เราตอบไม่มีผิด ไม่มีถูกค่ะ
  • จะรู้สึกว่าเป็นผิดหรือถูกมันขึ้นกับตัวเราเองคิดอย่างไรต่างหากละคะ 
  • ........
  • คำถามทำอย่างไร ขอดู นี่แหละที่ท้าทายเราจนรู้สึกไปเองว่ากำลังถูกสอบยังไงยังงั้น
  • ถ้าใจจับความรู้สึกแล้วบอกว่านี่คือการสอบ เราก็ติดกับกับถูก-ผิดเรื่อยไป แล้วก็พาลทำให้ไม่กล้าตอบ
  • ........
  • พี่เองนั้นรู้สึกแต่ว่าบางเรื่องที่ผู้เยี่ยมสำรวจชวนเราคุยแล้วเราติดเป็นเรื่องที่เขายังอยากรู้อีกแต่เราให้เขาได้ไม่หมดค่ะ
  • ........
  • สิ่งหนึ่งที่เขาอยากรู้จากเราก็คือเรื่องราวเครื่องมือของเขาว่าขายให้เราแล้วเราซื้อมาทำอะไร ใช้อย่างไรค่ะ
  • ........
  • ถ้าได้ให้คุยกับเขาแบบแลกเปลี่ยนความเห็นจนไม่มีอะไรจะแลก เขาเบื่อคุยไปเองแหละน้อง
  • ........
  • แต่เมื่อไรที่คุยแลกกันไม่จน มันกลับไปทำให้เขาเต็มอิ่มกับสิ่งที่เขาอยากรู้ เขาก็สนุกกับการคุย บรรยากาศก็จะเหมือนที่เราเคยคุยกันนั่นแหละค่ะ
  • ........
  • คุยกันแบบคนรู้ใจกันอยู่ ไม่มีความรู้สึกเชิงอำนาจ สนุกออก
  • ........
  • หากว่าเจอเขาแล้วงงๆว่าชวนคุยเรื่องอะไร ก็คุยไปเรื่อยๆเหอะ เดี๋ยวก็รู้ว่าชวนคุยเรื่องราวอะไร
  • ........
  • ตัวพี่คุยเล่าเรื่องสิ่งที่พี่คิดแล้วก็สนุกกบการได้ลงมือทำให้เป็นจริงค่ะ หลายเรื่องก็เล่าเขาตรงๆว่าคิดอยู่แต่ไม่ได้ทำอะไร นอกจากการเตรียมคนทำงานให้รู้ และจับฝึกเรียน ฝึกรู้จักไปก่อน บอกไปตรงๆว่าไม่ทันจึงไม่ได้ทำ ซื่อๆอย่างนี้แหละค่ะ
  • ........
  • การบ้านเป็นเรื่องที่พบอยู่แล้ว แม้จะเต็มอิ่มแค่ไหน ผู้เข้าเยี่ยมก็ต้องให้ค่ะ
  • ........
  • เขาชอบเห็นเราทำอะไรที่ไม่ธรรมดานะน้องนะ

สวัสดีค่ะคุณป้าหมอ

คุณป้าหมอสบายดีไหมคะ

หนูมีบันทึกใหม่ค่ะ บันทึกของหนูมีเรื่องดี ๆที่น่าภูมิใจค่ะ

สวัสดีครับพี่

ดีใจด้วยครับที่ผ่านไปด้วยดี +ยินดีล่วงหน้าเลยแล้วกันครับ

ไม่ง่ายเหมือนกันที่จะสรุปผลงานที่ทำมาทั้งหมดให้เป็นเชิงวิเคราะห์ได้ในช่วงเวลาอันสั้น

โดยส่วนตัวผมได้บทเรียนหลายอย่างจาก การเยี่ยมสำรวจ ถึงวิธีการตั้งคำถามในงาน การเตรียมตัวแต่เนิ่น ๆ มิใช่เพื่อผ่าน HA หากแต่เมื่อตอบคำถามตัวเองในงานและองค์กรได้ ผมคิดว่าการมาประเมินคงจะไม่ทำให้ทีมเหนื่อยนักครับ

สวัสดีครับ

มัวแต่วุ่นวายกับการ ขอ Re ac เหมือนกันครับ

แต่พอมาอ่านบันทึก ของคุณหมอ แล้ว มันส์............ มากครับ

สมกับที่เป็นคนทำงาน

บริหารงาน เนี่ย ไม่เท่าบริหารคน นะครับ ผมว่า (รวมทั้งตัวเองด้วย)

ขอบคุณ เรื่องราว ที่ได้เรียนรู้จากบันทึกครับ

  • น้องนัทที่รัก
  • ป้าไม่ได้เข้ามาที่บันทึกนี้นานเลยจ๊ะ
  • ดีใจกับหนูด้วยนะที่มีความก้าวหน้าขึ้นอีกขั้นแล้ว
  • กับการศึกษาเพื่อดูแลชีวิตให้เดินไปอย่างพอดีๆกับตัว
  • หมอ โรจน์ ที่รัก
  • สักวันจะแวะไปเยี่ยมถึงตัวนะน้องนะ
  • .........
  • ผู้เยี่ยมสำรวจบอกว่า "ให้เป็นตัวของตัวเอง" ค่ะ
  • น้อง Anek Thanonghan ค่ะ
  • ที่จริงบริหารงาน = บริหารคน + บริหารตัวเราเองนะน้องเอ๋ย
  • .........
  • คิดถึงนะคะ
  • สักวันคงมีโอกาสได้ทำงานร่วมกันอีกนะคะ
พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท