“ตติยภูมิ หัวใจปฐมภูมิ” บทเรียนจาก “ชมรมเพื่อนโรคไต ร.พ.เจ้าพระยายมราช” (๓)
ทันทีที่แสงแรกแห่งวันเริ่มโผล่พ้นขอบฟ้า ผู้คนต่างทยอยมุ่งหน้าเข้าสู่รั้วโรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช และยังมิทันที่ธงชาติจะถูกเชิญขึ้นเสา ผู้คนก็ขวักไขว่ไปทั่วโรงพยาบาล
หน้าคลีนิคโรคใตภายในโรงพยาบาล บัดนี้เก้าอี้ที่นั่งรอสำหรับผู้ป่วยและญาติที่มารอรับการตรวจเต็มหมดแล้ว ชาวบ้านบางส่วนนำเสื่อที่เตรียมมาจากบ้านปูนั่งกับพื้นบริเวณที่มีว่างและไม่เกะกะการเดินเท้าไปมาของผู้คน บ้างก็นั่งอยู่บนรถเข็นวีลแชร์ บ้างก็เดินไปเดินมา ฯลฯ
บริเวณหน้าห้องแพทย์ผู้ทำการตรวจโรคไตวายเรื้อรัง หญิงสูงอายุสองคนกำลังง่วนอยู่กับการจัดแจงแฟ้มเอกสารที่ผู้ป่วยนำมายื่นและขอคิวเพื่อรับการตรวจ รวมทั้งการจัดแจงหมวดหมู่และนับจำนวนยาที่ผู้ป่วยนำมาแล้วเขียนเลขจำนวนยาที่เหลือปิดทับไปบนซอง จากนั้นสักพักเมื่อผลการตรวจเลือดของผู้ป่วยแต่ละรายมาถึง ก็จะนำผลตรวจนั้นแนบกับแฟ้มเอกสารของผู้ป่วยแต่ละราย เพื่อรอการตรวจวินิจฉัยจากแพทย์ที่จะดำเนินการต่อในช่วงบ่าย
หญิงสูงอายุทั้งสองคือสมาชิกชมรมเพื่อนโรคไต ที่อาสาหมุนเวียนมาช่วยงานที่คลีนิคโรคไตทุกเช้าวันอังคาร คราวละ ๒ – ๓ คน วันนี้เป็นวาระที่ สุวมาลย์ นุ่มนวล และประยงค์ วงษ์บุญเพ็ง มารับหน้าที่
ทั้งคู่เป็นข้าราชการบำนาญ อดีตเป็นครู ก่อนที่จะเข้ามาเป็นสมาชิกชมรมเพื่อนโรคไต เธอทั้งสองเป็นสมาชิกชมรมผู้สูงอายุ โรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช และเมื่อคลีนิคโรคไตเชิญชวนให้มาสมัครเป็นสมาชิกชมรมเพื่อนโรคไตเมื่อหลายปีก่อน ก็มีสมาชิกจากชมรมผู้สูงอายุสมัครมาเข้าชมรมนี้ ๕ คนรวมทั้งสุวมาลย์ และประยงค์
สภาวะที่เป็นข้อจำกัดทั้งบุคลากรและเครื่องมือเครื่องไม้ในการทำงานเพื่อการรักษาโรคไตวายเรื้อรังของโรงพยาบาลฯ กับโจทย์ใหญ่ที่ท้าทายว่า ทำอย่างไรจึงจะให้ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่เข้ามาทำการรักษา ซึ่งมีจำนวนมากขึ้นเรื่อย ๆ เนื่องจากการเข้าถึงสิทธิในการรักษา จึงจะมีคุณภาพชีวิตที่ดี สามารถดำรงชีวิตที่ใกล้เคียงกับคนปกติทั่วไป และที่สำคัญไม่ต้องมาพบแพทย์อยู่เรื่อย ๆ
การจัดตั้งชมรมเพื่อนโรคไต (ใจแข็งแรง) เป็นแนวทางหนึ่งเพื่อแก้ข้อขัดข้องดังกล่าว และพบว่าสามารถสนองต่อการจัดการปัญหานั้นได้อย่างเป็นที่น่าพึงพอใจ
ชมรมเพื่อนโรคไต (ใจแข็งแรง) ประกอบด้วยสมาชิกที่มาจากหลากหลาย อาทิ แพทย์ผู้ทำการรักษา พยาบาลในคลีนิคโรคไต นักสุขศึกษา เภสัชกร นักโภชนาการ สมาชิกจากชมรมผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคไตที่เข้ามาทำการรักษา กระทั่งญาติผู้ป่วย ฯลฯ
ดังที่กล่าวข้างต้นว่าแนวโน้มการเข้ารับการรักษาของผู้ป่วยโรคไตวายมีปริมาณที่ขยายตัวมากขึ้น ในขณะที่บุคลากรมีเท่าเดิม ภารกิจจึงมีมากขึ้นตามไปด้วย การเข้ามาแบ่งเบาภาระงานที่ไม่ยุ่งยากซับซ้อน เช่น การจัดเอกสาร การจัดคิว การนับยา การให้คำปรึกษาในการพบแพทย์ รวมทั้งการชั่งน้ำหนักและวัดความดัน ก็จะทำให้บุคลากรในคลีนิคโดยเฉพาะพยาบาลทำงานน้อยลง ส่งผลให้มีเวลาไปจัดการกับภารกิจอื่น ๆ ที่มีความซับซ้อนที่บุคคลทั่วไปใม่สามารถยื่นมือเข้าไปช่วยเหลือได้
การตรวจตราเอกสาร นับยา จัดคิว ที่สุวมาลย์ นุ่มนวล และประยงค์ วงษ์บุญเพ็ง กำลังดำเนินงานอยู่นี้ นอกจากจะทำความสุขใจให้กับเธอทั้งคู่แล้ว ยังทำให้การดำเนินงานเพื่อการตรวจรักษาผู้ป่วยเป็นไปด้วยความรวดเร็วและมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
กิจกรรมของชมรมเพื่อนโรคไต มิใช่มีเพียงภารกิจในโรงพยาบาลดังเช่นที่สุวมาลย์ นุ่มนวล และประยงค์ วงษ์บุญเพ็ง ดำเนินการ รวมทั้งการฝึกสอนการล้างไตทางช่องท้องของไพโรจน์ ปิ่นทับทิมทิพย์ เท่านั้น แต่ยังมีกิจกรรมอื่น ๆ อีก เช่น การเยี่ยมบ้านผู้ป่วยโรคไต การระดมทุนเพื่อให้ความช่วยเหลือผู้ป่วยโรคไตที่ยากลำบาก การรณรงค์เพื่อป้องกันการเป็นโรคไต ฯลฯ
ขณะที่ทีมงานจากคลีนิคโรคไต เฝ้าดูปรีชา เพิ่มพูน ผู้เป็นสามีล้างไตทางช่องท้องให้กับ ชูศรี เพิ่มพูน ผู้เป็นภรรยา ณ ห้องที่ต่อเติมไว้เพื่อการนี้โดยเฉพาะ ไพโรจน์ ปิ่นทับทิมทิพย์ สมาชิกคนหนึ่งของชมรมเพื่อนโรคไต ก็สอดส่ายสายตาไปมาสังเกตุห้องนั้นอย่างละเอียดละออ
เนื่องจากบ้านเป็นเรือนไม้สองชั้น ห้องล้างไตอยู่ชั้นบน แม้ว่าด้านทั้งสองและเพดานจะกรุด้วยกระดานไม้อัดอย่างมิดชิด แต่ทางด้านทิศใต้และทิศตะวันกต เป็นเพียงแผ่นไม้ฝาที่ตีติดซ้อนทับกัน บางช่วงเป็นช่องเล็ก ๆ แม้ไม่มากแต่อากาศก็สามารถผ่านเข้าออกได้ ซึ่งไม่เป็นผลดีต่อการล้างไตทางช่องท้อง ที่ต้องการห้องที่อากาศนิ่งสนิทไม่มีการเคลื่อนไหว เข้าข่ายเป็นห้องปลอดเชื้อ อันจะเป็นการป้องกันการติดเชื้อ ไพโรจน์ จึงให้คำแนะนำกับ ปรีชา ผู้เป็นเจ้าของบ้านว่าควรแก้ไขจุดบกพร่องดังกล่าว
ด้านล่างของเรือนหลังนั้น ผู้คนที่มาเยี่ยมบ้านนั่งคุยกับบรรดาญาติของผู้ป่วย ส่วน สุวมาลย์ นุ่มนวล และประยงค์ วงษ์บุญเพ็ง ก็ดำเนินการดังที่เคยไปเยี่ยมบ้านผู้ป่วยมาทุกครั้ง คือการเข้าครัวไปตรวจตราอาหารที่ครอบครัวประกอบรับประทานในแต่ละมื้อในแต่ละวัน นอกจากการสำรวจด้วยสายตาแล้วยังต้องชิมลิ้มรสอาหารด้วยว่ารสชาดเป็นอย่างไร เค็มหรือไม่ กระทั่งชิมว่าใส่สารปรุงรสหรือไม่
การตรวจตราอาหารวันนี้ พบอาหารที่เหมาะสมกับผู้ป่วย ไม่มีอาหารต้องห้าม ไม่มีอาหารรสเค็ม ฯลฯ แต่หากพบตรงกันข้ามในการเยี่ยมบ้านผู้ป่วยอื่น ๆ เธอทั้งคู่จะต้องทำหน้าที่ตักเตือนและให้คำแนะนำที่ถูกต้องในการประกอบอาหารสำหรับผู้ป่วยโรคไตฯ ที่ต้องควบคุมอาหารเป็นกรณีพิเศษ
ก่อนที่ทีมเยี่ยมจะมาถึงบ้านปรีชา เพิ่มพูน นั้น ทั้งทีมได้แวะเยี่ยม คำพันธุ์ บางเอี่ยม ที่บ้าน ทีมงานได้พูดคุยถามสารทุกข์สุกดิบคำพันธุ์ และในขณะนั้นไพโรจน์ ปิ่นทับทิมทิพย์ ก็เดินสำรวจตรวจตราห้องที่ใช้ทำการล้างไตฯ ของคำพันธุ์
ไพโรจน์ ให้คำแนะนำคำพันธุ์ ว่า หน้าต่างควรจะอยู่ทางทิศตะวันออก เพราะจะได้แสงแดดยามเช้าส่องเข้ามาฆ่าเชื้อภายในห้อง และเนื่องจากพื้นห้องภายในกับพื้นห้องอยู่ในระดับเดียวกัน แม้จะมีประตูปิดแต่โอกาสที่อากาศจากภายนอกที่เล็ดลอดผ่านเข้าไปมีค่อนข้างมา ด้วยประตูไม่สนิทกับพื้น การแก้ไขหากไม่ยกพื้นภายในห้อง ก็ทำธรณีประตูกั้นสูงขึ้นมาพอเดินข้ามได้ เพื่อป้องกหันอากาศและฝุ่นจากภายนอก
เป็นเพราะคำพันธุ์ เป็นผู้ป่วยที่ประสบกับความยากลำบาก ฐานะของครอบครัวไม่สู้ดีนัก ก่อนที่ทีมงานเยี่ยมเยียนจะเดินทางไปยังจุดต่อไป สุวมาลย์ นุ่มนวล และประยงค์ วงษ์บุญเพ็ง ได้ระดมการบริจาคจากผู้มาเยือนซึ่งมีทีมงานจากทางโรงพยาบาล คณะสมทบ ได้แก่ สถานีอนามัย องค์การบริหารส่วนตำบล ฯลฯ สมทบเป็นค่าใช้จ่ายให้แก่คำพันธุ์ ได้ถึงกว่าหนึ่งพันบาท
ชมรมเพื่อนโรคไต (ใจแข็งแรง) โรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช เป็นชมรมที่เข็มแข็ง สมาชิกล้วนมีจิตอาสา มีการรวมตัวทำกิจกรรมเพื่อสาธารณประโยชน์ร่วมกันอย่างต่อเนื่อง ซึ่งในภาวะที่โรงพยาบาลขาดแคลนทรัพยากรในการให้การรักษาผู้ป่วยโรคไต ที่นับวันจะเข้ามาทำการรักษามากขึ้น ชมรมฯ จึงเป็นทางออกสำหรับข้อจำกัดนั้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ความเห็น (9)
สวัสดีค่ะ
- ตอนนี้อยู่ที่โรงเรียนบ้านถ้ำพริก
- พบเจอสิ่งดี ๆมากมายค่ะ
- บอกให้ ผอ.เขตฯ มาให้กำลังใจบ้างนะคะ
มาเยี่ยมค่ะ
ผู้ป่วยโรคไต น่าเห็นใจมาก การรักษามีค่าใช้จ่ายสูง การร่วมแรงร่วมใจของชมรมเพื่อนโรคไต (ใจแข็งแรง) โรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช เป็นประโยชน์มาก ชื่มชมและเป็นกำลังใจให้ทุกท่านค่ะ
ตามมาอ่านต่อครับ อยู่โรงพยาบาลท่าม่วง กาญจนบุรี ติดต่อพี่ไม่ได้ครับ
สวัสดีครับ พี่เกียรติศักดิ์ครับ
พอจะเห็นรูปแบบในการรวมเล่มเเล้วครับ...
ตอนนี้เป็นตอนที่ ๓ เเล้วนะครับ ส่วนผมก็กำลังคิดหนักในการวางพล็อตเรื่อง ที่ยังดูว่าเราจะเชื่อมกันได้อย่างไร? ผมดูจากเนื้อหางานที่ผมเขียนก็ออกแนว โครงสร้างและรูปแบบการทำงานที่ดูเเข็งสไตล์ของงานเขียนที่ทำให้เห็นกระบวนการ แต่มาเห็นงานที่อ่อนโยนด้วยคำ ด้วยบรรยากาศแบบนี้ ก็เริ่มคิดหาทางเชื่อมให้ได้ครับ
สุดท้ายเเล้วหากเราถอดบทเรียน SHA เราคงต้องตอบโจทย์ SHA ให้ชัดเเละอ่านง่าย (ตรงนี้ส่วนของผมทำอยู่ครับ) หากมาผนวกกับงานแนว Narrative แบบนี้ ก็คิดว่าส่วนผสมน่าจะลงตัว ผู้อ่านได้ทั้งศาสตร์และศิลป์ ครับ
ที่พอๆสรุปได้ตอนนี้คือ SHA คือ "วุฒิภาวะที่เติบโตขึ้นอย่างมีพัฒนาการของ HA" คำพูดนี้เป็นของหมอธำรง หาญวงศ์ ผอ.รพ.พิจิตร ส่วน รพ.ตติยภูมิ หัวใจปฐมภูมิ รพ.เจ้าพระยายมราช ก็คงต้องฉายภาพของชุมชนออกมาให้ชัดว่า เป็นอย่างไร สุดท้ายเเล้ว ชุมชนพึ่งตัวเองได้อย่างไร รพ.มีส่วนในกระบวนการทั้งหมดอย่างไร และ HHC (Humanized health care)อย่างไร (ส่วนนี้ได้จากบรรยากาศเรื่องเล่าของพี่เกียรติศักดิ์ครับ)
ชื่นชมครับ ยังไงก็กำลังเร่งมืออยู่ครับผม
ขอบคุณมากครับ
*** เวลาเครียด ก็ลงที่ Farm villa นะครับ ของผม level 21 เเล้วครับผม อย่าแพ้ผมละ...
พี่หนานคะ เวลาเขียนพี่มีความสุขใช่ไหมคะ ถ้าเครียด ไม่ตรงคอนเซป SHA ค่ะ อิอิ น่าอ่านมากๆ เลยค่ะ
- เจี๊ยบอยู่ในเหตุการณ์เกือบตลอดเวลาที่อาจารย์มาถอดบทเรียนที่ รพ.ของเรา ต้องขอบอกจากใจจริงเลยค่ะว่าอาจารย์สามารถถ่ายทอดเรื่องราวได้ยอดเยี่ยมมาก
- ขอบคุณมากเลยค่ะที่ช่วยเป็นสื่อกลางถ่ายทอดเรื่องราวเหล่านี้ให้สาธารณชนได้รับรู้อีกทาง
- ความจริง...สิ่งที่เราอยากสื่อสารออกไป จุดประสงค์ที่แท้จริงก็เพื่อ...อยากให้สังคมได้รับรู้ร่วมกันว่า โรคไตวายเรื้อรังนั้น เป็นภัยร้ายใกล้ตัวของพวกเราทุกคน เนื่องจากสาเหตุที่แท้จริงของโรคนี้ก็คือ การบริโภคที่ไม่ถูกต้อง ทั้งอาหาร และยาต่างๆ ที่เราใช้กันอยู่ในชีวิตประจำวันนี้เอง
- ชอบชื่อชมรมนะครับ โรคไต..ใจแข็งแรง
- ในฐานะที่เป็นหมอ ยอมรับเลยครับว่า คนไข้เล่าประสบการณ์ให้ฟังกันเอง น่าฟังและน่าเชื่อถือกว่าหมที่ดูเหมือนจะ รู้ ดี แต่ไม่มีประสบการณ์ตัวเอง
- เห็นด้วยกับ น้องพรทั้งหล้า นะครับว่า ถ้าเครียดกับอะไรสักอย่าง ต้องทบทวนกันอย่างลึกซึ้ง
ตาม อาจารย์เต็มมาค่ะ ..peer group support ของกลุ่มโรคไตน่าจะ powerful ที่สุด เครือข่ายช่วยเหลือมีทั่วประเทศ ชื่นชม และขอบคุณเรื่องเล่าดีๆ อ่านแล้ว ได้ความสุขค่ะ
ที่โรงพยาบาลทำการฟอกไตเด็ก 12 ขวบ ครับ ตอนนี้อยู่โรงพยาบาลจุฬาครัมผมยากกับมาฟองที่โรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช ท่าทางโรงพยาบาลสุพรรณฟอกไม่ได้จะต่องเจะท่องแล้วล้างไต โทร.0855521630 ขอบคุณครับ