สารหนูอันตรายที่ซ่อนอยู่ในน้ำบาดาล
น้ำที่เห็นว่าใสสะอาดน่าดื่มนั้น เราไม่อาจทราบหรือมองเห็นได้เลยว่า มีสารพิษปนเปื้อนอยู่หรือไม่ จนกว่าเมื่อเราดื่มเข้าไปแล้วเกิดอาการที่เป็นอันตรายต่อชีวิต ซึ่งสารพิษบางชนิดให้พิษเฉียบพลันและบางชนิดพิษจะค่อยๆ สะสมในร่างกาย แต่ไม่ว่าจะเป็นพิษแบบใดก็เป็นอันตรายต่อชีวิตทั้งนั้น จากการที่น้ำเป็นปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิตของมนุษย์และสัตว์ ดังนั้นหน่วยงานภาครัฐทั่วประเทศจึงทำการศึกษาวิจัยเพื่อวิเคราะห์หาปริมาณ สารพิษในน้ำบาดาลซึ่งเป็นแหล่งน้ำธรรมชาติที่ประชาชนในชนบททั่วประเทศใช้ บริโภคและอุปโภค สารพิษที่พบมากในน้ำบาดาลคือ สารหนู (Arsenic, AS) ในแหล่งน้ำธรรมชาติโดยทั่วๆ ไปจะมีปริมาณสารหนูน้อยมาก ปริมาณที่ตรวจพบส่วนมากไม่เกิน 0.05 มิลลิกรัมต่อลิตร เกณฑ์กำหนดมาตรฐานปริมาณสารหนูที่มีได้ในน้ำดื่ม มีดังนี้
1. ตามมาตรฐานขององค์การอนามัยโลกต้องไม่เกิน 0.05 มิลลิกรัมต่อลิตร
2. ตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมและสำนักงานอาหารและยากำหนดปริมาณสารหนูไว้ดังนี้
2.1 น้ำดื่มในภาชนะปิดสนิท ไม่เกิน 0.05 มิลลิกรัมต่อลิตร
2.2 น้ำบาดาลที่ใช้บริโภค ไม่เกิน 0.05 มิลลิกรัมต่อลิตร
2.3 น้ำทิ้งลงบ่อบาดาล ไม่เกิน 0.05 มิลลิกรัมต่อลิตร
2.4 น้ำในแหล่งน้ำผิวดิน ไม่เกิน 0.01 มิลลิกรัมต่อลิตร
ดังนั้นถ้าในน้ำบาดาลมีปริมาณสารหนูมากกว่า 0.05 มิลลิกรัมต่อลิตร จึงเป็นน้ำที่ไม่ควรนำมาใช้ในการบริโภคและอุปโภค น้ำที่ตรวจพบว่ามีปริมาณสารหนูมากส่วนใหญ่มักเป็นน้ำที่มาจากแหล่งที่เคย ผ่านการทำเหมืองมาก่อน น้ำทิ้งจากเหมืองหรือจากโรงงานอุตสาหกรรม น้ำที่ผ่านการทำเกษตรกรรมที่มีการใช้ยากำจัดศัตรูพืชไหลลงไปในแหล่งน้ำ ธรรมชาติหรือซึมลงไปใต้ดิน ทำให้เกิดการปนเปื้อนของสารหนูในน้ำผิวดินและน้ำใต้ดินได้ สารหนูที่อยู่ในน้ำส่วนมากจะเป็นพวกสารประกอบอนินทรีย์ของสารหนู ซึ่งจะเกิดอยู่ในรูปของอาร์เซไนท์ (Arsenite, AsO2) และอาร์เซเนท (Arsenate, AsO4-3) ซึ่งอยู่ในรูปของไตรวาเลนท์ (Trivalent) และเพนตะวาเลนท์ (Pentavalent) ตามลำดับ กระบวนการเกิดสารหนูในน้ำ เกิดจากการละลายของสารประกอบของสารหนูซึ่งอยู่ในสภาพของแข็ง เช่น อาร์เซโนไพไรท์ (Arsenopyrite, FeAs8), เรียลการ์ (Realgar, As4S4) หรืออาร์พิเมนท์ (Arpiment, As2S3) ซึ่งเป็นแร่ซัลไฟด์เมื่อถูกออกซิไดซ์ทำให้เกิดกรดกำมะถัน และทำให้เหล็กและสารหนูละลายออกมาอยู่ในรูปของกรดอาร์เซนัส (HAsO2) หรือกรดอาร์เซไนท์ (H3AsO4) ซึ่งเป็นกรดอ่อน
การ เกิดกระบวนการซัลเฟอร์ออกซิไดซ์ซิงส์ (Sulfur Oxidizing) หรือซัลเฟอร์รีดิวซิงส์ (Sulfur Reducing) กระบวนการทั้ง 2 แบบนี้จะมีบทบาทในการทำให้เกิดการละลายของสารหนูและโลหะต่างๆ จากสารประกอบของสารหนู สารหนูเป็นธาตุที่เป็นพิษต่อร่างกายหากปนเปื้อนอยู่ในน้ำที่ใช้บริโภคและ อุปโภค สารหนูเข้าสู่ร่างกายได้ 3 ทางคือ การบริโภค การหายใจและการสัมผัสทางผิวหนัง พิษเรื้อรังของสารหนูจะเกิดในรูปของการสะสมในร่างกายทีละน้อยทำให้มีอาการ อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย กล้ามเนื้อไม่มีแรง เบื่ออาหาร คลื่นไส้ ทำให้เยื่อบุจมูกและคอบวม ผิวหนังมีรอยดำและเป็นมะเร็งผิวหนังในระยะต่อไป พิษเฉียบพลันจะเกิดกับระบบประสาท แต่ถ้าได้รับสารหนูเข้าไปในปริมาณ 70 ถึง 180 มิลลิกรัม จะทำให้ตายได้
ความ เป็นพิษของสารหนูที่มีต่อร่างกายขึ้นกับปัจจัยหลายประการ คือ ลักษณะการเข้าสู่ร่างกาย ปริมาณและระยะเวลาที่รับเข้าไป อายุ เพศ และความต้านทานของแต่ละบุคคล นอกจากนี้ยังขึ้นอยู่กับคุณลักษณะทางเคมีและกายภาพของสารหนูด้วย สารประกอบอนินทรีย์ที่เป็นไตรวาเลนท์ (Trivalent form) จะเป็นอันตรายมากกว่าเพนตะวาเลนท์ (Pentavalent form)
วิธี การการกำจัดสารหนูในน้ำ การกำจัดสารหนูในน้ำทำได้หลายวิธี โดยการทำให้ตกตะกอนกับสารส้มหรือปูนขาวหรือสารประกอบของเหล็ก เช่น เหล็กคลอไรด์ เหล็กซัลเฟต แล้วกรองตะกอนออกด้วยทราย แต่ถ้าเพิ่มสารที่เป็นตัวออกซิแดนซ์ (Oxidant) เช่น ด่างทับทิมหรือคลอรีน แล้วตกตะกอนด้วย สารประกอบคลอไรด์ของเหล็ก (FeCl3) จะเพิ่มประสิทธิภาพในการกำจัดมากขึ้น การกำจัดสารหนูที่ได้ผลที่ดีที่สุดคือ ใช้คลอรีน 20 มิลลิกรัมต่อลิตรและเหล็กคลอไรด์แล้วปล่อยให้ตกตะกอนแล้วกรองตะกอนด้วยทราย ดังนั้นในน้ำบาดาลที่ตรวจพบว่ามีปริมาณสารหนูมากกว่าเกณฑ์กำหนด จึงจำเป็นต้องใช้วิธีการกำจัดสารหนูออกเพื่อลดอันตรายจากพิษของสารหนูที่ ซ่อนอยู่ในน้ำ
ความเห็น (5)
แวะมาเยี่ยมเยียนเรียนรู้ความรู้อีกมุมหนึ่งครับ
ขอบคุณครับ
ค่ามาตรฐานนี่เป็นค่าอัพเดทปีไหนคะ ขอบคุณค่ะ
สารหนูเกณฑ์สูงสุดที่ยอมให้มีได้0.05 ppm ตามมาตรฐานน้ำบาดาลปี2542ค่ะ
ปริมาณสารหนูในน้ำบ่อ 29 ไมโครกรัม ใช้มา30ปีมีผลต่อร่างกายไม่
วิธีที่ดีที่สุดวิธีหนึ่งคือ กรองด้วยระบบรีเวอร์สออสโมซิส (RO) ครับ