ขันติปรมัตถบารมี

ขันติ คือ ความอดทน จัดเป็นบารมีธรรมที่พระโพธิสัตว์ต้องบำเพ็ญอีกอย่างหนึ่ง สำหรับขันติขั้นสูงสุดที่จัดเป็นปรมัตถ์นั้น พระอรรถกถาจารย์ได้ยกย่องว่า สมัยที่พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นกุณฑลกุมารใน ขันติวาทิชาดก ว่าเป็นระดับปรมัตถบารมี... เรื่องย่อว่า แม้พระดาบสโพธิสัตว์จะถูกโบย ตัดมือ เท้า หู และจมูก ก็ยังย่องย่องขันติธรรมคือความอดทน ผู้สนใจจะอ่านเรื่องราวทั้งหมดก็...คลิกที่นี้... อ่านก่อนได้ ซึ่งเรื่องก็ไม่ยาวนัก

เมื่ออ่านแล้ว บางท่านอาจคิดว่าน่าจะเป็นไปไม่ได้ ที่คนเราจักอดทนถึงเพียงนั้น โดยปราศจากความโกรธเลย แต่เมื่อมาพิจารณายุคปัจจุบันที่ใครบางคนยอมตายในสิ่งที่ตนเองยึดถือ เช่น กรณีระเบิดพลีชีพ ก็อาจเป็นข้อเทียบเคียงได้ว่า บางอย่างนั้น เราไม่อาจเอาสามัญสำนึกของเราเอง หรือเอาตัวเองเป็นเครี่ยงเปรียบได้... อย่างไรก็ตาม โดยทั่วไป เราก็พอจะบอกได้ว่าขันติคือความอดทนนี้ เป็นสิ่งที่ดีหรือไม่อย่างไร...

ขันติ คือความอดทนนี้ เป็นบารมีธรรมต่อจาก วิริยะ คือความเพียร นั่นคือ จะเป็นตัวช่วยสนับสนุนให้ความเพียรพยายามของคนเราดำเนินต่อไปได้ เพราะถ้าความเพียรขาดความอดทนสนับสนุนแล้วก็ไม่อาจดำรงอยู่ได้นาน...

อย่างไรก็ตาม หากใช้แต่ความอดทนเข้าไปข่มไว้ ก็อาจปล่อยวางได้ ถ้าปราศจากความจริงใจในสิ่งที่กำลังทำ ดังนั้น จึงต้องมี สัจจะ คือความจริงใจ และมี อธิษฐาน คือความความตั้งใจมั่น เป็นบารมีสนับสนุนให้วิริยะและขันติดำเนินต่อไปได้ ประหนึ่งว่า วิริยะและขันติเป็นตัวแสดงออก ส่วนสัจจะและอธิษฐานเป็นตัวอุดมคติ

• บารมีธรรมทั้งสอง คือ สัจจะ และ อธิษฐาน ผู้เขียนจะนำมาเล่าในตอนต่อไป...

 

อนึ่ง ขันติ นอกจากจัดเป็นบารมีธรรมอย่างหนึ่งในบรรดาบารมีสิบประการแล้ว ก็ยังปรากฎอยู่ในหมวดธรรมอื่นๆ ด้วย เช่น

• ธรรมอันธรรมให้งาม ๒ ประการ คือ ขันติ ความอดทน และ โสรัจจะ ความเสงี่ยม

 

• ธรรมสำหรับผู้ครองเรือน ๔ ประการ คือ สัจจะ ความจริงใจ ทมะ ความข่มใจ ขันติ ความอดทน และจาคะ ความเสียสละ