ประวัติวงปี่พาทย์เมืองเหนือ จ.เชียงใหม่

เรื่องประวัติศาสตร์ด้านดนตรีพื้นบ้านไทย

ดนตรีล้านนาที่ปรากฎเรื่องราวของเครื่องดนตรีที่ใช้ในการเฉลิมฉลองการสร้างพระพุทธรูปยืน หรือพระอัฐฐารส ในศิลาจารึกวัดพระยืน จังหวัดลำพูนซึ่งจารึกขึ้นเมื่อ พ.ศ. 1913 (สำนักวัฒนธรรม, 2535 : 3) ประกอบด้วยพาทย์ พิณ ฆ้อง กลอง ปี่ไฉน ปี่เสนง กลองมาลายู กาหล (แตรงอน) แตรสังข์ กังสดาล มรทงค์ (ตะโพน) ดงเดือน (กลองทัด) งานมหรสพสมโภช เมืองเชียงใหม่ประกอบด้วยการฟ้อนต่าง ๆ การจ๊อย การซอ และการบรรเลงดนตรีมีพิณพาทย์ ฆ้อง กลองอุย ปี่แน แคน สะล้อ เปี๊ยะ บัณเฑาะว์ และหอยสังข์ เครื่องดนตรีที่ใช้กันในครั้งหลังได้อิทธิพลจากกรุงรัตนโกสินทร์ และพม่าเข้ามาในกลุ่มเครื่องดนตรีพื้นเมือง

ดนตรีล้านนามีอยู่หลายประเภท เช่น วงสะล้อซอซึง วงปี่พาทย์เมือง ซึ่งเป็นดนตรีพื้นบ้านภาคเหนือ จากจารึกบางแห่งการดนตรีของชาวหริภุญไชยในระยะแรก น่าจะเป็น วงพาทย์ฆ้อง หรือป้าดก๊อง (ภาษาถิ่นล้านนา) ได้มีเครื่องดนตรีบางชิ้นเข้ามาผสมวงพาทย์ฆ้อง 2 ชนิด ได้แก่ ปี่มอญ และกลองเต่งทิ้ง (ตะโพนมอญ) (ธีรยุทธ ยวงศรี, 2540 :1) มีการสันนิษฐานว่า วงกลองเต่งทิ้ง หรือวงปี่พาทย์เมือง รับแบบอย่างมาจากพม่าต่อมาเมื่ออิทธิพลจากสยามขึ้นมาแพร่หลายในเชียงใหม่ จึงรับแบบอย่างการจัดการตามแบบวงปี่พาทย์ภาคกลางผสมผสานกับ เครื่องดนตรีพื้นเมือง (สำนักวัฒนธรรม, 2535 :11)

วงพาทย์ – ฆ้อง หรือวงป้าด – ก๊อง ในการบรรเลงจะแตกต่างกันไปตามสติปัญญา และกำลังความสามารถของผู้เป็นหัวหน้าวงไม่มีกำหนดกฎเกณฑ์ตายตัว จากการสัมภาษณ์ นายสวงษ์ ต่ายพูล ซึ่งเป็นหัวหน้าวงรักศิลป์ได้เล่าว่า “คำว่าปี่พาทย์เมืองจริง ๆ แล้วเข้าจะเรียกว่าพวก หมู่แห่ หรือ ป้าดเมือง ก็จะบรรเลงตามงานต่าง ๆ แต่ที่บรรเลงกันมาก หรือเป็นประเพณีก็จะเป็นงาน ฟ้อนผี จะมีช่วงตั้งแต่เดือนเมษายนจนถึงเดือนพฤษภาคม หมู่แห่ที่เชียงใหม่มีอยู่มากแต่ที่มีชื่อเสียงก็จะมี อำเภอเมืองมี 3 วง คือ วงครูรอด วงป่าแดด และวงเชียงยืน อำเภอหางดงมี 1 วง คือ วงสิงห์คำใต้ อำเภอสารภีมี 4 วง คือ วงศรีโพธิ์ธาราม วงกลู่เสือ วงน้ำโจ้ และวงปูแดง อำเภอ สันทรายมี 1 วง คือ วงเพชรพยอม ซึ่งปัจจุบันก็มีวงเกิดใหม่ ๆ หลายวง และยุบไปหลายวง ส่วนใหญ่ลูกหลานไม่ค่อยสืบต่อ บ้างก็ขายเครื่อง บ้างก็ถวายวัด ทำให้วงปี่พาทย์เมืองไม่ค่อยมีรูปแบบการบรรเลง และถ้าเป็นปัจจุบันจะบรรเลงเพลงสตริงกันมาก แต่ก็มีบางวงยังบรรเลงเพลงพื้นเมืองกันอยู่”

เขียนใน GotoKnow โดย ตนดนตรี
ใน ดนตรีพื้นบ้านไทย

คำสำคัญ (Tags): #นิทรรศการพิเศษเนื่องในวันอนุรักษ์มรดกไทย. 2535 เรื่อง เครื่องดนตรีล้านนา พิพิธภัณฑ์ สถานแห่งชาติเชียงใหม่.#ราชบัณฑิตยสถาน. 2525 พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน กรุงเทพฯ : อังษรเจริญทัศน์.

หมายเลขบันทึก: 281279เขียนเมื่อ 29 กรกฎาคม 2009 16:45 น. ()แก้ไขเมื่อ 22 มิถุนายน 2012 16:07 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน