Archanwell
รศ.ดร. พันธุ์ทิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร

คนไร้รัฐและคนไร้สัญชาติในประเทศไทย : คือใครกัน ?


ในประเทศไทย ปรากฏมีทั้ง (๑) คนไร้สัญชาติที่ได้รับสิทธิอาศัยชั่วคราวตามกฎหมายไทยแล้ว และ (๒) คนไร้สัญชาติที่ยังมิได้รับสิทธิอาศัยตามกฎหมายไทย ในกรณีหลัง ก็คือ กรณีของคนที่มีลักษณะไร้รัฐอย่างแท้จริง

ปัญหาความไร้สัญชาติ (Nationalityless) ที่เกิดขึ้นแก่บุคคลธรรมดา ก็คือ สภาพที่บุคคลไม่มีสัญชาติของประเทศใดเลยในโลก กล่าวโดยหลักกฎหมายได้ว่า คนไร้สัญชาติมีสถานะเป็นคนต่างด้าวในทุกประเทศของโลก


แต่ปัญหาไร้สัญชาติจะรุนแรงมากขึ้นหากบุคคลไม่ได้รับการยอมรับให้ “สิทธิอาศัย” โดยรัฐใดเลยในโลก โดยผลของกฎหมาย บุคคลในสถานการณ์นี้จึงตกเป็น “คนต่างด้าวผิดกฎหมาย” ในทุกประเภทของโลก บุคคลในลักษณะนี้จึงตกเป็น “คนไร้รัฐ” (Stateless) โดยสิ้นเชิง


ในประเทศไทย ปรากฏมีทั้ง (๑) คนไร้สัญชาติที่ได้รับสิทธิอาศัยชั่วคราวตามกฎหมายไทยแล้ว และ (๒) คนไร้สัญชาติที่ยังมิได้รับสิทธิอาศัยตามกฎหมายไทย ในกรณีหลัง ก็คือ กรณีของคนที่มีลักษณะไร้รัฐอย่างแท้จริง

สาเหตุแห่งความไร้สัญชาติในประเทศไทย
ปรากฏข้อเท็จจริงมีคนไร้สัญชาติในประเทศไทยจำนวนมาก ซึ่งปัญหาที่เกิดขึ้นในประเทศไทย เป็นได้ ๒ ลักษณะ กล่าวคือ (๑) ความไร้สัญชาติเพียงด้านข้อเท็จจริง (De facto Stateless) และ (๒) ความไร้สัญชาติทั้งด้านข้อกฎหมาย (De Jure Stateless)
----------------------------------------------------------------------------
สาเหตุแห่งความไร้สัญชาติโดยข้อเท็จจริง
(De facto Stateless)
-----------------------
-----------------------------------------------------
ความไร้สัญชาติโดยข้อเท็จจริงเกิดขึ้นได้ใน ๒ ลักษณะ กล่าวคือ
ลักษณะแรก ก็คือ กรณีที่เกิดขึ้นจากบุคคลไม่ทราบข้อเท็จจริงของตน จึงไม่อาจพิสูจน์ความเกาะเกี่ยวกับรัฐใดเลยในโลก จึงไม่อาจกำหนดสัญชาติได้เลย จึงตกเป็นคนไร้สัญชาติ ตัวอย่าง ก็คือ เด็กชายขัวญ วรรัตน์ ซึ่งเกิดในประเทศไทยโดยไม่ทราบตัวบิดามารดาเพราะบิดามารดาทอทิ้ง แต่ในวันนี้  ซึ่งอยู่ในความดูแลของครอบครัววรรัตน์ ที่ได้ยอมรับเด็กชายผู้นี้เป็นบุตรบุญธรรม[1]
ลักษณะที่สอง เกิดขึ้นแม้บุคคลนั้นเชื่อว่าและอ้างว่า ตนมีข้อเท็จจริงที่ทำให้ได้สัญชาติไทย แต่เจ้าหน้าที่ของรัฐไทยเองปฏิเสธที่จะเชื่อในข้อเท็จจริงที่บุคคลกล่าวอ้าง ตัวอย่าง ก็คือ กรณีของคนแม่อาย ๑๒๔๓ คนที่ถูกนายอำเภอแม่อายใน พ.ศ.๒๕๔๕ ถอนชื่อออกจากทะเบียนราษฎรประเภทคนสัญชาติไทย โดยไม่มีการเข้าไปตรวจสอบข้อเท็จจริงส่วนบุคคลของแต่ละคน และเป็นเหตุให้ชาวบ้านทั้งหมดไม่อาจใช้สิทธิในสัญชาติไทย ทั้งที่ไม่มีสัญชาติของประเทศใดเลยในโลก[2]
------------------------------------------------------------------------
สาเหตุของความไร้สัญชาติโดยข้อกฎหมาย
(De Jure Stateless)
-----------------------
------------------------------------------
ในสถานการณ์นี้ ความปรากฏชัดแล้วว่า โดยข้อเท็จจริงแห่งตัวบุคคลนั้น ไม่ปรากฏว่า มีกฎหมายของประเทศใดยอมรับให้สัญชาติแก่บุคคลนี้ ผลที่เกิดขึ้น ก็คือ บุคคลไม่มีสัญชาติไทยและสัญชาติของประเทศอื่นใดในโลก ความไร้สัญชาติโดยข้อกฎหมายเกิดขึ้นได้ใน ๒ ลักษณะ กล่าวคือ
ลักษณะแรก ก็คือ  ความไร้สัญชาติที่เกิดแก่บุคคลที่เกิดในประเทศไทยจากบุพการีที่เกิดนอกประเทศไทย ตัวอย่าง ก็คือ กรณีของนายบุญธรรม ศรีบุญทองซึ่งเกิดในประเทศไทยจากบิดามารดาซึ่งมีเชื้อชาติไทยใหญ่แต่เป็นคนไร้สัญชาติที่เกิดในประเทศพม่า[3] หรือกรณีนางสาวอาภรณ์รัตน์ แซ่หวูซึ่งเกิดในประเทศไทยจากบิดามารดาซึ่งมีเชื้อชาติจีนฮกเกี๋ยนแต่เป็นคนไร้สัญชาติที่เกิดในประเทศพม่า[4] และ
ลักษณะที่สอง ก็คือ ความไร้สัญชาติที่เกิดแก่บุคคลที่เกิดนอกประเทศไทยจากบุพการีที่เกิดนอกประเทศไทย ตัวอย่าง ก็คือ กรณีของนางสาวมาลัย ปลอดโปร่ง[5]


 

[1]  โปรดดู  ขัวญ วรรัตน์..เด็กชายน้อยอีกคนที่ไร้รัฐ โดย นางสาวชลฤทัย แก้วรุ่งเรือง http://www.archanwell.org/autopage/show_page.php?t=1&s_id=49&d_id=44
[2] โปรดดู บทสัมภาษณ์ รศ.ดร.พันธุ์ทิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร ถึงการแก้ปัญหาคนไร้สัญชาติที่แม่อาย เมื่อวันที่ ๖ มิถุนายน พ.ศ.๒๕๔๖ โดย นายธีรยุทธ บุญแผ่ผล  http://www.archanwell.org/autopage/show_page.php?t=1&s_id=6&d_id=8
[3] โปรดดู บุญธรรม ศรีบุญทอง....นักกีฬาเพาะกายไร้สัญชาติ http://www.archanwell.org/autopage/show_page.php?t=1&s_id=59&d_id=59
[4] โปรดดู อาภรณ์รัตน์....อัจฉริยะน้อยเชื้อชาติจีน...ที่เกิดในไทย...แต่วันนี้ ไร้สัญชาติ โดย รศ.ดร.พันธุ์ทิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร  
[5]  โปรดดู มาลัย ปลอดโปร่ง...มีเชื้อชาติไทย..แต่ไร้สัญชาติไทย  โดย รศ.ดร.พันธุ์ทิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร
คำสำคัญ (Tags): #กฎหมาย#งานพัฒนา
หมายเลขบันทึก: 27065เขียนเมื่อ 6 พฤษภาคม 2006 00:11 น. ()แก้ไขเมื่อ 23 มิถุนายน 2012 11:18 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (4)

คนไร้รัฐ คือ อะไรละ

คนไร้สัญชาติ  คือ คนที่ไม่มีสัญชาติ

แต่ที่รับรู้ ณ วันนี้  คำสองคำนี้เป็นเพียงแค่นิยามของบุคคลกลุ่มหนึ่งที่เข้าใจในเชิงวิชาการด้านเดียวหรือไม่

ก็คิดเหมือนกันค่ะนุช ช่วยคิดที่จะส่งผ่านองค์ความรู้สู่คนที่ไม่ใช่นักวิชาการอย่างไรดี

คนไร้รัฐ ไร้สัญชาติ

อยากให้ทางผู้หรือรัฐบาล

ให้ความสำคัญมากกว่านี้หน่อย

เพราะบุคลเล่ามีทั้งคนที่มีการ

ศึกษา

อิกมากมายหลายแสนคน

เด็กหัวดีๆๆก็มีเหมือนกัน

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท