พระเพื่อน พระแพง

ความรักเป็นสิ่งดีงามแต่ความหลงเป็นสิ่งตรงกันข้าม

วรรณคดีเรื่องพระลอกล่าวถึงความรักที่กลายเป็นความหลงใหลของหนุ่มสาวสองเมืองที่อดีตมีความแค้นเคืองต่อกันมาก่อน ด้วยความรักที่ไม่ถูกทำนองคลองธรรมจนทำให้เกิดโศกนาฏกรรมความรักขึ้น แต่ถึงจะเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์ในด้านเนื้อหาที่ไม่เหมาะสม แต่ก็ยังได้รับการยกย่องว่าเป็นลิลิตที่บรรยายความได้ลึกซึ้งกินใจ ถึงบทรัก เศร้าโศกและธรรมชาติมีหลายบทที่นำมาท่องกันจนจำขึ้นใจ  นางเอกวรรณคดีเรื่องนี้ มีสองพี่น้องคือพระเพื่อนพระแพง เป็นนางเอกที่มีรูปโฉมสคราญ และเป็นถึงลูกเจ้าผู้ครองนคร แต่เรื่องความรักไม่เข้าใครออกใครไม่ว่าชนชั้นระดับใด  เมื่อรักจนหลงแล้ว ก็ลืมความผิดชอบชั่วดี ผิดถูกได้ทั้งสิ้น

พระลอ เป็นกษัตริย์รูปงาม ผู้ครองนครแมนสรวงสืบเนื่องต่อจากท้าวแมนสรวงพระราชบิดา เป็นกษัตริย์หนุ่มรูปงามที่มีกิตติศัพท์เลื่องลือไปทั่วทิศ

เสียงลือเสียงเล่าอ้าง   อันใด พี่เอย

เสียงย่อมยอ              ยศใคร ทั่วหล้า

สองเขือพี่หลับใหล      ลืมตื่น ฤๅพี่

สองพี่คิดเองอ้า          อย่าได้ถามเผือ

ข่าวความงามของพระลอได้ร่ำระลือไปถึงนครสรอง อันเป็นเมืองที่ท้าวพิชัยวิษณุกรครองอยู่ และมีราชธิดาที่มีโฉมสะคราญอยู่สองพระนาง คือ พระเพื่อน กับ พระแพง ความงามของพระลอที่ล่ำลือกันนั้น ได้ยินไปถึงหูพระเพื่อนพระแพง ทำให้เกิด ความสนใจ ใคร่จะได้ยลโฉมของพระลอจนเห็นเป็นที่ผิดสังเกตของพี่เลี้ยง คือ นางรื่น กับ นางโรย เพื่อให้เจ้านายทั้งสองของตน คลายความว้าวุ่นลง สองพี่เลี้ยงจึงรับอาสาจะติดตาม เจ้านายไปพบพระลอให้จงได้ นางรื่นและนางโรยจึงได้ส่งคนจากเมืองสรองเข้าไปขับซอใน นครแมนสรวงซึ่งเป็นเมืองของพระลอ และได้พรรณนาถึงความงามของพระเพื่อน พระแพงเจ้านายของตน ขณะเดียวกันก็ได้ไปหาปู่เจ้าสมิงพราย เพื่อช่วยให้ทำเสน่ห์ให้พระลอหลงไหล
อำนาจเสน่ห์ของปู่เจ้าสมิงพรายขลังนัก ดังนั้น เมื่อต้องมนต์เสน่ห์ก็ทำให้พระลอยากจะได้ ยลโฉมพระเพื่อน พระแพง เกิดความคลั่งไคล้ไม่เป็นอันเสวยพระกระยาหารใด ๆ ทั้งสิ้น เมื่อพฤติการณ์ของพระลอเปลี่ยนไปดังนี้ จึงทำให้
พระราชชนนีสงสัยว่าจะมีผีเข้าสิงสู่ ครั้นหา หมอผีมาทำพิธีขับไล่ก็ไม่เป็นผล
ด้วยความหลงใหลใคร่จะได้ยลโฉมพระเพื่อน พระแพงผู้เลอโฉม พระลอจึงออก อุบายทูลลาพระราชชนนีออกประพาสป่าโดยอ้างว่าเพื่อจะเป็นการผ่อนคลายความโศกาอาดูรลงได้บ้าง  ด้วยความห่วงพระลอ พระโอรส พระชนนีจึงได้
ทรงเตือนสติพระลอว่า

.ร้อยชู้ฤๅเท่าเนื้อ          เมียตน

เมียแล่พันฤๅดล           แม่ได้

ทรงครรภ์คลอดเปนคน ฤๅง่าย เลยนา

เลี้ยงยากนักท้าวไท้      ธิราชผู้มีคุณ ฯ

แต่ทว่าจุดหมายที่แท้จริงของพระลอนั้น ก็เพื่อจะหาโอกาสไปพบกับพระเพื่อน พระแพง ต่างหาก จากนั้นพระลอก็ได้ออกเดินทางมุ่งไปสู่เมืองสรอง พร้อมด้วยบ่าวสนิท 2 คน คือ นายแก้ว กับ นายขวัญ พร้อมด้วยไพร่พลอีกจำนวนหนึ่งบุก
ป่าฝ่าดงขึ้นเขาลงห้วยจนกระทั่ง ลุถึงแม่น้ำสายหนึ่ง มีชื่อว่า แม่น้ำกาหลง
ที่แม่น้ำกาหลงนี้ พระลอได้ตั้งสัตย์อธิษฐานเสี่ยงน้ำเพื่อตรวจดูดวงชะตาของพระองค์ พอสิ้นคำอธิษฐานในบันดล สายน้ำในแม่น้ำกาหลง ก็พลันเกิดเป็น
สีแดงประหนึ่งสีเลือด ไหลวนเวียนผิดปกติ อันแสดงให้ประจักษ์ว่าในภาย
ภาคหน้าจะเกิดเหตุร้ายแก่พระองค์ อย่างแน่แท้ กระนั้น ก็ตามก็หาทำให้พระลอเกิดหวาดหวั่นย่อท้อพระทัยแต่อย่างใดไม่ กล่าวถึงฝ่ายพระเพื่อน พระแพง สองนางผู้เลอโฉม เฝ้าแต่รอคอยข่าวการเดินทาง มาสู่เมืองสรองของพระลอ
ด้วยความกระวนกระวายใจ เกรงว่ามนต์เสน่ห์ของปู่เจ้าสมิงพราย จะคลาย
ความขลังลง จึงได้ให้ปู่เจ้าสมิงพรายเนรมิตรไก่งามขึ้นตัวหนึ่งที่มีเสียงขัน
ไพเราะจับใจ ไปหลอกล่อพระลอให้เกิดความหลงใหลในไก่งามตัวนั้น
เพื่อพระลอจะได้ติดตามไก่เนรมิตมา ยังเมืองสรอง เหตุการณ์ก็เป็นไปดัง
ใจหมาย พระลอก็ได้ติดตามไก่เนรมิตไปจนถึงอุทยานของ
พระเพื่อน พระแพง ณ ที่นั้นเอง พระองค์ก็ได้พบกับพระเพื่อน พระแพง
ซึ่งกำลังทรงสำราญ อยู่ในอุทยาน ทางฝ่ายบ่าวของพระลอ 2 คน
คือ นายแก้ว กับ นายขวัญ ก็ได้พบกับนางรื่นกับ
นางโรย และในที่สุดทั้งหมดก็มีความสนิทสนมเสน่หาผูกสมัครรักใคร่กัน
ทางด้านพระเจ้าย่า ซึ่งเป็นพระราชชนนีของท้าวพิชัยฯ และเป็นย่า
ของพระเพื่อน พระแพง เมื่อทราบเรื่องราวก็ทรงแค้นเคืองยิ่งนัก
ด้วยความอาฆาตในเรื่องราว เป็นมาแต่ หนหลัง เพราะขณะที่สองนคร
คือ นครแมนสรวงกับนครสรองเกิดทำสงครามกันเช่นนั้น พระราชบิดา
ของพระลอ คือ ท้าวแมนสรวงได้ฆ่าพระราชสวามีของพระเจ้าย่า
ด้วยความอาฆาตแค้น พระเจ้าย่าจึงได้แอบอ้างคำสั่งท้าวพระพิชัยวิษณุกร
พระราช บิดาของพระเพื่อนพระแพงดังกล่าว จึงสั่งให้ทหารลอบบุกเข้าไป
ในเขตพระราชฐาน เพื่อพิฆาต พระลอ นายแก้ว นายขวัญ และนางรื่น นางโรย
ได้รู้เรื่องเสียก่อน จึงออกต้านทานช่วยเหลือ เจ้านาย จนกระทั่งถึงแก่
ความตาย ฝ่ายพระลอและพระเพื่อนพระแพงก็ได้ออกทำการต่อสู้ ขณะที่
พระลอกำลังทำการสู้รบนั้น ทหารก็ระดมยิงด้วยธนูราวกับห่าฝน และด้วย
ความจงรักภักดีต่อพระลอ พระเพื่อนพระแพงเกรงว่าคนรักของตนจะมา
เสียชีวิตด้วยลูกธนู นางจึงถลาเอาตัวเอง ออกรับลูกธนู ทั้งสามพระองค์จึง
ต้องถูกยิงด้วยลูกธนูสิ้นพระชนม์อยู่ตรงนั้นเอง

นี่แหละเรื่องราวโศกนาฏกรรมความรักซึ่งมิใช่เกิดขึ้นในวรรณคดีเท่านั้น
ความรักของหนุ่มสาวเหมือนโคถึก
ที่ถูกขังเอาไว้ ยิ่งมีอุปสรรคก็ยิ่งท้าทายไม่กลัวไม่เกรงแม้อันตราย
จะเกิดแก่ตนยังจะกระโจนโลดแล่นเข้าหา เป็นอุทาหรณ์สำหรับหนุ่มสาว
ที่กำลังรักและหลงควรยับยั้งชั่งใจเอาไว้บ้าง  คงไม่ต้องเกิดเรื่องราวรักเศร้า
ร้าวฉานดังเรื่องของพระลอและพระเพื่อน พระแพงดังกล่าว...

 

[ทนัน ภิวงศ์งาม]

เพื่อนพี่แพงน้อง เมืองสรองนคร๋า ฮูปงามโสภา งามต๋าบ่หน้อย
ได้ยินกำจ๋า ว่าพระลอสร้อย แห่งแมนสรวงจอย สง้า

กึ๊ดอยากไค่หัน เติงตันบ่จ๊า สมิงพรายกล้า ทำคม
ส่งคนซอจ๊อย ป่าวถ้อยจึ่งสม พระลอนิยม หลงคมลมอ้าง
จึ่งกลอุบาย เข้าไพรป่ากว้าง เปื้อหวังปะนาง สองไท้

มีไก่ตั๋วงาม นำตางองค์ไท้ ลุเข้าเถิงได้ อุทยาน
ตึงสามองค์ไท้ ต่างได้ขับขาน จึ่งสองนงคราญ ฮักท่านลอเจ้า
เจ้าย่าแค้นใจ๋ ในก๋ารณ์ก่อนเหง้า ตี้เกยฮบเอา ไพร่ฟ้า

จึ่งอ้างโองก๋าร สังหารอย่าจ๊า เหล่าต๊ะหารกล้า โรมรัน
เพื่อนแพงสองไท้ ตกใจ๋เมื่อหัน เอาองค์เข้าบัน กั๋นพระลอเจ้า
ร้อยดอกธนู พรั่งพรูสู่เป้า สามองค์ปล๋งเนา มรณะ

เหลือเป๋นต๋ำนาน เล่าขานวาต๊ะ เพื่อนแพงแลพระ ลอองค์
สังก๋าแต๊ตั๊ก ความฮักกความหลง ญะหื้อสามองค์ ปล๋งจีวาจ้อย.

ค่าวพระลอม่วนแต๊ๆเจ้า

[กลับมาจุดติไหม่]

ผมภูมิใจมากที่เกิดมามีแม่เป็นคนแพร่และพ่อคนสตูลได่รู้อะไรหลากหลายเท่านี่ก็กำไรชีวิตแล้วคับ By..nitro คับ

[ซามูไรรองเท้าแตะ]

ขอบคุณมากครับผม วรรณคดีไทยน่าประทับใจจริงๆครับ