การไหว้ครู

การอนุรักษ์พิธีไหว้ครู

ข้าขอเคารพอภิวันท์ ระลึกคุณอนันต์ด้วยใจนิยมบูชา

การไหว้ครู เป็นการแสดงความกตัญญูต่อครูของลูกศิษย์ ปลูกจิตสำนึกให้แเด็กและ เยาวชนได้รู้จักการรู้คุณคน ประพฤติตนให้อยู่ในหนทางที่ดีงาม

“ครู” มีความมายว่า ผู้สั่งสอนศิษย์ หรือ ผู้ถ่ายทอดความรู้ให้แก่ศิษย์ มาจากคำว่า ครุ (คะ-รุ) ที่แปลว่า “หนัก” เพราะการอบรมสั่งสอนของครูนั้น เป็นภาระหน้าที่หนักยิ่ง กว่าจะอบรมคนๆหนึ่งให้เติบโตเป็นผู้มีวิชาความรู้ และเป็นคนดีของสังคมได้ “ครู” หลายคนเริ่มจากครูที่เป็นพ่อและแม่จะต้องเสียสละเวลาทุ่มเททั้งแรงกายและแรงใจ

โลกในยุคปัจจุบันที่ถูกครอบงำด้วยกระแสบริโภคนิยม และระบบทุนนิยม “พิธีไหว้ครู” ดูจะกลายเป็นเพียงพิธีกรรมที่แสดงความเคารพ และเชื่อมโยงสายใยแห่งความผูกพันระหว่าง ครูและศิษย์ ได้ในระดับหนึ่งเท่านั้น เพราะมีหลายสิ่งที่ทำให้มองเห็นได้ว่าการไหว้ครูเป็นสิ่งที่ต้องทำ ปนเปไปกับการตั้งใจทำ สังเกตได้จากพานไหว้ครูที่มีการประดิดประดอยสร้างสรรค์จนเกินงาม เกินความพอดี และไม่ได้มีความหมายที่สื่อได้ ผนวกกับความสำรวมในพิธีการที่เป็นความสำรวมระยะสั้นและสำรวมเพราะถูกบังคับทำให้ดูไม่สง่างามสมกับเครื่องแบบนักเรียน มนต์เสน่ห์แห่งพิธีไหว้ครูจึงดูเสื่อมคลาย ไม่มีภาพตรึงใจ เช่น ภาพในอดีตที่เด็กๆบรรจงจัดกรวยดอกไม้ และถือมาไหว้ครูด้วยความระมัดระวังไม่ให้ชอกช้ำก่อนถึงมือครู แต่กลับมีภาพที่ไม่ถูกใจ เช่น การแข่งขันระดมทุนว่าของใครจะสวยกว่ากัน อย่างขาดการยั้งคิด ที่แย่กว่าก็คือรูปแบบของพานที่ไม่ใช่พานแต่เป็นโตกขนาดใหญ่ ภาพผลไม้ฟักทอง สับปะรด หัวแครอทแกะสลัก ตุ๊กตาเครื่องปั้นดินเผาอ้าปากกว้าง อยู่ในตะกร้า กระเช้า กระบุง ที่ไม่ใช่พานไหว้ครู ทั้งที่ได้รับอบรมสั่งสอนไปก่อนแล้วแต่ก็ยังมีให้เห็นทุกปี

จากการได้อยู่ในพิธีไหว้ครูมากว่า 40 ปี และในทุกๆปีก็ได้สังเกตเห็นการเปลี่ยนแปลง ได้พบเห็นทั้งสิ่งที่ประทับใจ แลขัดใจ จึงนำมาบันทึกไว้ เพื่อเป็นการ รำลึกถึงครู และพิธีไหว้ครูที่ดูง่ายงามในอดีต และคาดหวังให้คนมีครูทุกคนช่วย กันอนุรักษ์พิธีไหว้ครู และบรรยากาศการไหว้ครูที่ดูงดงาม ให้เป็นพิธีกรรมที่ทำขึ้นเพื่อบูชาครูจากใจที่บริสุทธิ์สดสวย ด้วยการช่วยกันจัดใจใส่พานให้เป็นพุ่มธูปเทียนดอกไม้หลากสีและสิ่งอันมีความหมาย ที่สื่อได้ถึงการไหว้ครู อันเป็นประเพณีมาตั้งแต่ครั้งโบราณ คือ ดอกมะเขือ ดอกเข็ม หญ้าแพรก และข้าวตอก ให้เป็นมนต์ขลังเชื่อมโยง ครูกับศิษย์ ประสานถ้อยคำที่เปล่งออกมาจากใจว่า “ข้าขอเคารพอภิวันท์ ระลึกคุณอนันต์ด้วยใจนิยมบูชา ขอเดชกตเวทิตา อีกวิริยะพาปัญญาให้เกิดแตกฉาน”

แม้ในปัจจุบันการเรียนรู้จากเทคโนโลยีและสื่ออิเล็กทรอนิกส์ที่มีอยู่อย่างหลากหลาย ทำให้คนเราสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเองได้อย่างกว้างขวางรวดเร็ว แต่คนเราก็ยังปรารถนาจะได้ “ครูที่เป็นคน” ซึ่งมีปฏิสัมพันธ์กับเรามากกว่า “ครูที่ไร้ชีวิต” การสอนวิธีคิดให้มีคุณธรรมในจิตวิญญาณ เป็นงานที่ละเอียดอ่อน ที่ต้องอาศัยครูมืออาชีพคอยชี้นำ ดุจการจุด “ประทีปแห่งปัญญา” ส่องทางให้ลูกศิษย์ใช้ความรู้ในการดำเนินชีวิตอย่างมีคุณธรรม “ไม่ว่าโลกจะเปลี่ยนไปอย่างไร ขอให้ความรักระหว่างครูและศิษย์อย่าได้เปลี่ยนแปลง”

คุณค่าแห่งบันทึกนี้ ถ้ามีส่วนดี...ขอมอบความดีนั้นแด่คุณครูผู้มีพระคุณต่อผู้บันทึกนี้....ด้วยความมุ่งมั่นที่จะทำงานให้สมค่าคำว่า “ครู” ต่อไปค่ะ

"แม้บางสิ่งบางอย่างในพานจะขาดหายไป แต่หนูก็ตั้งใจมาไหว้ครู"

เขียนใน GotoKnow โดย กิติยา เตชะวรรณวุฒิ
ใน ดินสอ

คำสำคัญ (Tags): #ไหว้ครู

หมายเลขบันทึก: 267465เขียนเมื่อ 11 มิถุนายน 2009 17:30 น. ()แก้ไขเมื่อ 23 มิถุนายน 2012 17:33 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (40)

พรรณส้มชนิดหนึ่ง

เขียนเมื่อ 11 มิถุนายน 2009 18:03 น. ()

แวะมาไหว้ครูคะ (^/\^)

ทนัน ภิวงศ์งาม

เขียนเมื่อ 11 มิถุนายน 2009 19:01 น. ()

จ่านกร้อง น้องน้องตังหลาย ตึงญิงตึงจาย มากมายหลายหน้า
แต่งพานงามหลาย แต่งก๋ายเสื้อผ้า เรียบร้อยดีนา วันนี้
เพื่อจักไหว้ครู ผู้สอนสั่งชี้ ผู้คอยบอกจี้ วิชชา
ศิษย์ซาบซึ้งล้ำ น้ำอุ่นนัยต๋า ครูตื้นมนา น้ำต๋าอาบแก้ม.