ชีวิตที่พอเพียง : 13. จินตนาการ

• ระหว่างนั่งเครื่องบินไปไทเป   เขาฉายหนังแฮรี่ พอตเตอร์ ให้ดู    ดูแล้วก็เกิดความสงสัย ว่าทำไมหนังสือและหนังเรื่องนี้จึงฮิต    ผมตอบตัวเองว่าคงเป็นเพราะมันช่วยพามนุษย์ออกไปจากโลกแห่งความเป็นจริงสู่โลกจินตนาการ    โลกที่เป็นจริงอาจไม่ให้ความพอใจ หรือทรมาน   มนุษย์จึงต้องการโลกจินตนาการมาทดแทน   อย่างน้อยก็ชั่วคราว    พอช่วยให้กลับมาทนทุกข์กับชีวิตจริงได้   
• จำได้ว่าสมัยเด็ก อยู่บ้านนอก สามารถจินตนาการได้ในทุกสภาพ    ตอนฝนตก ที่หน้าบ้านน้ำที่ไหลผ่านจะมีสองสี    คือน้ำสีเหลืองไหลมาจากถนนลูกรังหน้าบ้าน    กับน้ำสีขาวไหลมาจากหลังคาบ้าน    น้ำสองสีนี้จะไหลมารวมกันและ “กินแดน” กัน   บางช่วงน้ำเหลืองจะกินแดนเข้ามาลึก    บางช่วงน้ำใสจะกินแดนออกไปมาก   กินแดนทางไหนหมายถึงเอาตัวผมที่นั่งดูอยู่ที่หน้าบ้านเป็นหลัก    ผม (เด็กน้อยอายุ ๑๐ ขวบ) จินตนาการให้เป็นการต่อสู้กันระหว่างน้ำสองฝ่าย   และคอยเชียร์ให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งสามารถรุกเข้าไป ณ จุดใดจุดหนึ่ง    คอยคาดไปล่วงหน้าว่า ที่ตรงไหนน้ำฝ่ายใดจะรุก    ตรงไหนน้ำฝ่ายใดจะถอย    นั่งมองไปนานๆ หลายๆ ครั้งผมก็จะบอกแนวรบระหว่างสองน้ำได้ว่าตรงไหนฝ่ายใดจะชนะ    และจะชนะเมื่อไร   ผมคาดโดยดูจากว่าฝนตกหนักแค่ไหน   ตรงไหนพื้นดินมีร่อง  มีแนวลาดเอียงอย่างไร  ฯลฯ     ผมสนุกได้โดยการนั่งสังเกตน้ำและสมมติว่าเป็นการต่อสู้    และรู้สึกพอใจ ภูมิใจ ที่สามารถทำนายผลการต่อสู้ล่วงหน้าได้  
• สมัยเด็กเช่นกัน เมื่ออ่านนิยายอิงประวัติศาสตร์ นวนิยาย หรือชีวประวัติบุคคลสำคัญ คนที่ประสบความสำเร็จ ก็เอามาจินตนาการเข้ากับชีวิตของตนเอง   ฝันอยากเป็นอย่างโน้นอย่างนี้  
• ในชีวิตจริง ก็มีจินตนาการกับตัวเอง    แรกๆ ก็ทะเยอทะยานมาก หลุดโลกไปมาก   อยากทำอะไรๆ ที่สำเร็จยิ่งใหญ่    แต่พอทำจริงในชีวิตจริงผ่านไปเรื่อยๆ    ก็ประสบความสำเร็จบ้าง ล้มเหลวบ้าง (มากกว่า) ทำให้จินตนาการในชีวิตสมจริงมากขึ้น 
• มีข้อสังเกตว่า ในช่วงที่ทำงานแล้วผมเลิกจินตนาการผ่านนิยาย หรือภาพยนตร์    หันมาจินตนาการผ่านงาน    เลิกดูหนัง เลิกอ่านนิยายไปเลย 
• ผมสนุกกับการจินตนาการผ่านงานมากกว่า    โดยมีข้อสังเกตหลังทำงานมากว่า ๓๐ ปีว่า    หากมองย้อนหลัง ช่วงต้นๆ ของจินตนาการเรื่องใดเรื่องหนึ่ง มักเป็นจินตนาการที่น่าอับอาย    หากเราจะอับอายต่อความผิดพลาด   แต่เมื่อดำเนินการลองผิดลองถูกและปรับวิธีทำงานไปอย่างไม่ท้อถอย   เราจะค่อยๆ คลำถูกเป้า คลำพบวิธีการที่เหมาะสม และเดินสู่ความสำเร็จที่น่าภาคภูมิใจในที่สุด
• จินตนาการ ผสมผสานกับการปฏิบัติ และการเรียนรู้จากการปฏิบัติ ในชีวิตจริงของตนเอง น่าจะให้ความเพลิดเพลิน และความสุข ได้ดีและมากกว่าจินตนาการที่กระตุ้นโดยมหรสพ หรือสิ่งที่ให้จินตนาการหรือความเพลิดเพลินจากภายนอก
• ที่สำคัญเป็นความเพลิดเพลินและความสุขที่ไม่ต้องเสียเงินซื้อหามา   เป็นชีวิตที่พอเพียง

วิจารณ์ พานิช
๒๖ เมย. ๔๙
บนเครื่องบินไปไต้หวัน 

[วันเพ็ญ]

ตอนเด็กๆ ดิฉันกับพี่สาว จอหน้าต่างคนละครึ่งนับหิ่งห้อยข้างใครข้างมันแข่งกัน ตั้งแต่หลังทานอาหารเย็นเสร็จจนถึงเวลาเข้านอนหรือใครคนใดคนหนึ่งเบื่อขอเลิกเล่น ซึ่งส่วนใหญ่จะเพราะตัวเองมีหิ่งห้อยจำนวนน้อยกว่า ใครได้มากกว่าชนะ พอเห็นงานเขียนอาจารย์แล้วทำให้นึกขึ้นได้ เป็นชีวิตที่เติมเต็มระหว่างเรา 2 พี่น้องค่ะ