การพยาบาลผู้ป่วยภาวะหายใจล้มเหลว

การดูแลผู้ป่วยในภาวะวิกฤต สิ่งหนึ่งที่พบได้เสมอ ก็คือ ภาวะการหายใจล้มเหลว เนื่องจากการถูกคุกคามทางชีวิต มีการเปลี่ยนแปลงระดับความรู้สึก อวัยวะต่างๆในร่างกายได้รับอันตราย

อาการที่บ่งบอกถึงชีวิตถูกคุกคาม ได้แก่

• มีการเปลี่ยนแปลงทางระดับความรู้สึก
• มีอาการเขียวอย่างรุนแรง
• เสียงหายใจเบาลงหรือไม่ได้ยิน
• ได้ยินเสียง stridor
• หัวใจเต้นเร็ว
• ซีดและมีเหงื่อออก
• มีแรงดึงของกล้ามเนื้อที่ช่วยในการหายใจ

ภาวะการหายใจล้มเหลว หมายถึงหน้าที่การแลกเปลี่ยนก๊าซของปอดไม่เพียงพอ ทางด้านการแพทย์ใช้เกณฑ์ระดับของอ๊อกซิเจนและคาร์บอนได้ออกไซด์ในเลือดแดงเป็นเกณฑ์การวินิจฉัย ได้แก่ค่า

PaO₂ น้อยกว่า 50 mmHgและ PaCo₂ มากกว่า 50 mmHg

มีศัพท์บางคำที่เกี่ยวข้องได้แก่

Hypoxemia หมายถึงมีระดับ PaO₂ ต่ำ

Hypoxia หมายถึงอ๊อกซิเจนในเนื้อเยื่อไม่เพียงพอ

Hypercarbia หมายถึงระดับ PaCO₂ สูงขึ้น

Ventilation หมายถึงการผ่านของอากาศเข้าไปและออกจาก alveoli

Diffusion หมายถึง ก๊าซผ่านจากบริเวณที่มีความเข้มข้นสูงไปสู่บริเวณที่มีความหนาแน่นน้อยกว่า การเคลื่อนที่ของอากาศผ่าน physical barriers

Perfusion หมายถึง การส่งไปและออกจากเนื้อเยื่อ ซึ่งต้องการ แรงดันของเลือดเพื่อการส่งไปถึงเนื้อเยื่อ ต้องการ hemoglobin

(hemoglobin เป็นปัจจัยเบื้องต้นที่บอกถึงความสามารถในการพาอ๊อกซิเจน)

Oxygen delivery เป้าหมายหลัก คือ การแก้ไขภาวะ hypoxia คือการเพิ่ม oxygen ไปสู่เนื้อเยื่อ การเพิ่ม O₂ delivery อีกวิธีหนึ่งได้แก่ การแก้ไข cardiac output และการปรับระดับ hemoglobin

 

ค่าที่เกี่ยวข้องในภาวะการหายใจล้มเหลว หรือความเป็นกรดด่างในร่างกาย โดยดูค่าจากการตรวจระดับจากเลือดแดง ได้แก่

PaO₂ บอกถึงภาวะอ๊อกซิเจนในเลือด ค่าปกติอยู่ที่ 80-100 mmHg

PaCO₂ บอกถึงภาวะการระบายอากาศ ค่าปกติอยู่ที่ 35-45 mmHg

PH ความเป็นกรด-ด่าง ค่าปกติอยู่ที่ 7.35-7.45 ต่ำกว่า 7.35 เป็นภาวะกรด มากกว่า7.45 เป็นภาวะด่าง ค่า pH บอกถึงการเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับการหายใจ การขับคาร์บอนไดอ๊อกไซด์ออก การเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับการเผาผลาญของร่างกาย การชดเชยอย่างรวดเร็วเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงระดับคาร์บอนไดอ๊อกไซด์ จะมีการขับออกโดยการระบายอากาศ(ventilation) และตามด้วยการขับออกอย่างช้าๆโดยทางไต

 

การเปลี่ยนแปลงค่าของ PaCO₂ โดยส่วนใหญ่มีสาเหตุจาก

1. การสร้าง CO₂ เพิ่มขึ้น เช่น ภาวะที่มีไข้ หนาวสั่น ภวะชัก การติดเชื้อในร่างกาย การมีภาวะเครียดและการตอบสนองต่อความเครียด
2. การระบาย CO₂ลดลง เช่น ผู้ป่วยหายใจช้าลง การมี dead space เพิ่มขึ้น ภาวะ atelectasis ,pneumothorax

 

สิ่งที่เรามักจะพูดกันเป็นประจำว่าเกิดภาวะใดกับคนไข้ของเรา เช่น

Respiratory acidosis : low pH,high PaCO₂

Respiratory alkalosis : high pH,low PaCO₂

Metabolic acidosis : low pH,low HCO₃

Metabolic alkalosis : high pH,high HCO₃

 

อีกค่าหนึ่งที่ควรคำนึงคือ ค่า PaO₂/Fio_{2(ค่าความเข้มข้นของอ๊อกซิเจนในเลือดแดง)} น้อยกว่า 200 แสดงถึงระดับอ๊อกซิเจนต่ำอย่างรุนแรง

 

เมื่อผู้ป่วยเกิดภาวะการหายใจล้มเหลว สิ่งที่ต้องช่วยเหลือผู้ป่วยได้แก่ การให้อ๊อกซิเจนแก่ผู้ป่วย โดยการเลือกอุปกรณ์ที่เหมาะสม  เครื่องช่วยหายใจเป็นอุปกรณ์อย่างหนึ่งที่ช่วยการหายใจให้ผู้ป่วยอย่างมีประสิทธิภาพ แต่จะเลือกใช้เฉพาะผู้ป่วยที่มข้อบ่งชี้เท่านั้น

บทบาทของพยาบาล คือการทำให้ผู้ป่วยได้รับความสุขสบายและได้รับอ๊อกซิเจนอย่างเพียงพอ การเฝ้าระวังสัญญานชีพ การเลือกอุปกรณ์อย่างเหมาะสม การติดตามการรักษา การดูเฝ้าระวังลักษณะการหายใจ สิ่งเหล้านี้หมายความร่วมถึงต้องให้การดูแลอย่างใกล้ชิดและสามารถวินิจฉัยและให้การช่วยเหลือผู้ป่วยได้อย่างเหมาะสม

ขอขอบพระคุณ

อาจารย์ รศ.ดร.พิกุล บุญช่วง

คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

CCN_104_March 2009

[♥.`๏'-พร ทั้ง หล้า`๏'- ♥]

จองงงงงงงงงงงงงงง

[แม่ต้อย]

สวัสดีคะ น้องป้าแดงคะ

จำคุณยายของแม่ต้อยที่นอน ICU ได้ไหมคะ

ตอนนี้ออกจากรพ.ได้แล้วนะคะ

ทานข้าวได้เอง คุยจ้อเลยคะ

ทีมงานเก่งมากๆคะ

[♥.`๏'-พร ทั้ง หล้า`๏'- ♥]

เป็นกำลังใจให้พยาบาลคนสวยนะคะ

[JJ]

ถอดบทเรียนได้เยี่ยมเลยท่านป้าแดง

[pa_daeng]

• สวัสดีค่ะ อ.แม่ต้อย อ.พอลล่า อ.JJ
• ขอบคุณที่แวะมาค่ะ
• ออกแนวเครียดค่ะ