Open Source Software สำหรับห้องสมุด
เมื่อวันที่ 15-16 มกราคมที่ผ่านมา ดิฉันได้มีโอกาสเข้าอบรม เรื่อง ซอฟต์แวร์โอเพนซอร์ส (Open Source Software) สำหรับศูนย์สารสนเทศ ณ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ซึ่งทางกลุ่มสาขาวิชาการจัดการสารสนเทศและการสื่อสาร ฯ (ชื่อเดิมบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์) ได้จัดให้สำหรับนักศึกษาปริญญาโทและบรรณารักษ์ห้องสมุดต่างๆ ในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยวิทยากรผู้เชี่ยวชาญจาก STKS (ศูนย์บริการความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี)
เนื้อหามีความน่าสนใจอย่างมาก สืบเนื่องมาจากปัจจุบันห้องสมุดต่างๆ มีงบประมาณจำกัดในการจัดซื้อและบำรุงรักษาซอฟต์แวร์ห้องสมุด โดยเฉพาะห้องสมุดขนาดกลางและขนาดเล็ก ที่ไม่มีงบประมาณเพียงพอที่จะซื้อระบบห้องสมุดอัตโนมัติราคาแพง Open Source Software จึงเป็นทางเลือกที่ดีทางหนึ่งในการพิจารณาเลือกใช้ซอฟต์แวร์สำหรับบริหารจัดการห้องสมุด
วิทยากรที่มาบรรยายและสาธิตคือ คุณบุญเลิศ อรุณพิบูลย์ โปรแกรมเมอร์ของ STKS และคุณสุภาพร ชัยธัมมะปกรณ์ อดีตบรรณารักษ์ชำนาญการ จากจุฬาฯ ผู้เชี่ยวชาญเรื่องซอฟต์แวร์ห้องสมุดและการลงรายการ Cataloging และ Metadata
เดิมทีดิฉันมีความสนใจ Open Source Software อยู่ก่อนแล้ว เพราะว่าเคยศึกษาและใช้งานโปรแกรม CDS/ISIS ของ UNESCO ทั้ง version DOS บน Windows และบน Web การใช้โปรแกรมสำเร็จรูปฟรี ช่วยประหยัดงบประมาณแต่ CDS/ISIS ยังมีข้อจำกัด เพราะเป็น database ที่มีประสิทธิภาพในการจัดเก็บและสืบค้นทรัพยากร แต่ไม่สามารถจัดการยืมคืนได้ แต่มี Open Source Software ที่กำลังได้รับความสนใจหลายตัวที่เป็นซอฟต์แวร์บูรณาการ (Integrated System) สำหรับยืมคืนด้วยระบบบาร์โค้ดได้ เช่น Koha, OpenBilio, PhpMylibrary (ดูเพิ่มเติมที่ Free Open Source Software Potal of UNESCO)
ตัวอย่างโปรแกรม Koha และ OpenBiblio
นอกจากนี้ยังมีโปรแกรมห้องสมุดดิจิทัล สำหรับจัดเก็บทรัพยากรดิจิทัล อย่าง Greenstone หรือ จัดทำคลังความรู้ (Institutional Repository) อย่าง Dspace และ Open Source Software สำหรับใช้งานอย่างอื่น อาทิ โปรแกรม E-learning เช่น Learnsqaure, Moodle โปรแกรมบริหารจัดการเนื้อหาเว็บ (Content Management System) เช่น Joomla โปรแกรมจัดทำ Web Blog ของหน่วยงานเช่น Wordpress (ดูที่) หรือโปรแกรมประเภทจัดการภาพกราฟิคและมัลติมีเดีย เช่น XnView , PDF Creater, GIMP ฯ (ศึกษาเพิ่มเติม Open Source Software จาก web STKS)
ข้อคิดที่น่าสนใจ - Open Source Software อาจเป็นทางเลือกหนึ่งในอนาคตสำหรับการพิจารณานำเทคโนโลยีมาใช้ในงานห้องสมุด เพราะลงทุนน้อย ไม่ต้องลงทุนกับงบประมาณค่าใช้จ่ายกับราคาซอฟต์แวร์หรือค่า Maintenance แต่ลงทุนกับคนแทน ซึ่งเป็นการพัฒนาเพิ่มพูนศักยภาพบุคลากรของหน่วยงานอีกทางหนึ่งด้วย
ข้อเปรียบเทียบเบื้องต้นของโปรแกรม Open Source 2 ระบบ
Koha |
เขียนด้วยภาษา Perl และใช้ Apache Web server อาจต้องอาศัยนักคอมพิวเตอร์ดูแลระบบ และ Module Acquisiton ยังไม่สมบูรณ์นัก แต่รองรับมาตรฐานทุก format ทั้ง MARC, Z39.50 และ ISO2709ตัวอย่าง ห้องสมุดที่ใช้ Koha แล้ว ได้แก่ STKS , สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์, ห้องสมุด TDRI , กรมวิชาการเกษตร และเครือข่ายสาธารณสุข |
OpenBiblio |
เขียนด้วย PHP, Mysql และใช้ Appserv เป็น Web server เป็นโปรแกรมเล็ก แต่ครบทุก Module ใช้งานง่าย และไม่จำเป็นต้องอาศัยนักคอมพิวเตอร์หรือช่างเทคนิคก็สามารถติดตั้งและจัดการเองได้ |
ข้อเปรียบเทียบของระบบห้องสมุดดิจิทัล 2 ระบบ
Dspace |
เป็นโปรแกรมจัดทำ IR (Institutional Repository) เหมาะสำหรับจัดเก็บคลังความรู้ดิจิทัล และเจ้าของงานเป็นผู้นำข้อมูลเข้าเอง มีลักษณะเป็นชุมชนที่เหมาะสำหรับจัดทำ KM ส่วนใหญ่ใช้จัดเก็บเอกสารผลงานวิชาการ งานวิจัย วิทยานิพนธ์ เช่น CU IR ของจุฬาฯ , IR ของ NSTDA และ IR ของมหาวิทยาลัยศรีปทุม |
Greenstone |
โปรแกรมจัดเก็บทรัพยากรดิจิทัล ที่รองรับทรัพยากรดิจิทัลทุกรูปแบบ เหมาะสำหรับบรรณารักษ์เป็นผู้จัดการ เพราะมี Metadata ที่รองรับทุก format แต่ถ้าทรัพยากรดิจิทัลที่นำเข้ารูปแบบไม่ถูกต้อง บรรณารักษ์ต้องลงข้อมุล Metadata เองทีหลัง ข้อดีอีกข้อคือ รับ format จากระบบอื่นได้ เช่น Outlook email , CDS/ISIS |
<h2 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;">
แหล่งข้อมูลเพิ่มเติม</h2>
<h3 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;">
·
คลังดาวน์โหลด
</h3>
<h5 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;">
·
Link e-learning สำหรับเรียนรู้ด้วยตนเองเกี่ยวกับ
Open Source Software</h5>
<h5 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;">
·
Link e-learning สำหรับเรียนรู้ด้วยตนเองเกี่ยวกับเทคโนโลยีระบบห้องสมุด </h5>
<h5 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;">
·
รายละเอียดโปรแกรม
Koha
</h5>
<h5 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;">
·
รายละเอียดโปรแกรมห้องสมุดดิจิทัล
Greenstone
</h5>
<h6 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"> </h6>
<h6 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"></h6>
<h6 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;"></h6>
<h6 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"></h6>
<h6 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"></h6>
<h6 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;"> 
</h6>
ความเห็น
เข้ามาเรียนรู้ด้วยคนคะ ตอนนี้นิวก็กำลังศึกษา open source ตัวนึงอยุ่เหมือนกัน แต่เกี่ยวกับระบบ e-learning คะ เค้าใช้ jsp ในการพัฒนาระบบคะ
ยินดีแลกเปลี่ยนเรียนรู้คะ ยิ้ม ๆ
- ยินดีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ทั้งอจ.
และน้อง 
ค่ะ - Open source สำหรับ e-learning ที่ว่าชื่ออะไรคะ จะได้ทราบไว้เป็นความรู้
สวัสดีครับ ปุ๊ก
- คิดถึง คิดถึง คิดถึง
- สบายดีนะครับ
- ยังไม่กลับมาทำงานใช่ไหมครับ
- Open Source เป็นทางเลือกที่น่าสนใจ แต่ต้องใช้พลังในการพัฒนา และหาความรู้เยอะครับ
มาถูกทางแล้ว.. พวกเราขับเคลื่อนด้วยพลังของ Open Source / Open Mind / Open Access
เว็บ sourceforge.net เป็นที่รวมกลุ่ม Open Source จากทุกมุมโลก ข้อมูลในนั้น มหาศาลมากครับ
หลากหลายประสบการณ์การใช้ OSS จากงานประชุมวิชาการประจำปีของ STKS พ.ศ. 2552
http://www.stks.or.th/web/index.php?option=com_content&task=view&id=2538&Itemid=1
สวัดดีคะ ขอแนะนำตัวเองก่อนนะคะ คือว่าทำงานเกี่ยวกับห้องสมุดคะ แต่ไม่ได้จบบรรรณารักษ์มา ชอบบทความในนี้มากคะ
คือมีเรื่องรบกวนนะคะ แบบว่าอยากให้เก็บภาพวีดีโอที่อบรมเรื่องต่าง ๆ มาลงไว้ให้ดูบ้างนะคะ
สวัสดีค่ะ พอดีที่อบรมไป จัดที่คณะมนุษย์ฯ มข เข้าอบรมในฐานะนักศึกษาน่ะค่ะ ถ้าต้องการวิดีโอ คงต้องติดต่อฝ่ายโสตฯ ของคณะฯดู
แต่ว่าที่ stks มีเอกสาร คู่มือต่างๆให้ download เยอะนะคะ ลองเข้าไปดูก็ได้ค่ะที่ http://www.stks.or.th
สวัสดีค่ะ พอดีเราสนใจระบบ koha อ่ะค่ะ
อยากได้ความคิดเห็นจากคนที่เคยใช้
ขอบคุณมากค่ะ