ข้อคิด ถึงเรื่อง วัฒนธรรมองค์กร

 

บทเรียนจากลิง

เรื่องมีอยู่ว่า ... เขาบอกว่าให้ลองเอาลิง 5 ตัว ไว้ในห้องสี่เหลี่ยมที่มีกล้วยหอมใบเขื่อง แขวนไว้ที่เพดานกลางห้อง วิธีเดียวที่จะไปถึงกล้วยหอมอันยั่วยวนใจนั้นได้ ก็โดยการปีนบันไดที่ตั้งไว้กลางห้อง แต่เมื่อใดก็ตามที่ลิงตัวใดตัวหนึ่งเหยียบบันไดขั้นแรก ก็จะมีท่อฉีดน้ำเย็นจัดไปทั่วห้อง จนลิงทุกตัวหนาวสั่นแทบขาดใจ ... สุดท้าย ไม่มีลิงตัวใดอยากปีนบันไดอีก หรือแม้แต่คิดก็ยังไม่กล้า ...

จากนั้น ... เอาลิงตัวที่ 6 เข้าไปในห้องแทนลิงตัวหนึ่งที่หนาวสั่นจนทนไม่ไหว วินาทีแรกที่มันเห็นกล้วยหอม มันก็รีบถลาเข้าหาบันได แต่ก็ถูกสกัดกั้นอย่างโหดร้ายบ้าเลือดจากลิงรุ่นพี่ทั้งสี่ตัว จนลิงน้องใหม่ไม่กล้าเข้าไปใกล้บันไดอีก ด้วยความงุนงง และประหลาดใจยิ่งนัก ...

เอาลิงตัวที่ 7 เข้าไปแทนลิงเก่าอีกตัวหนึ่ง และเหตุการณ์ก็เกิดขึ้นอีก เมื่อลิงน้องใหม่ล่าสุดถลาเข้าหาบันได เพื่อจะไปเอากล้วยหอม ก็จะถูกรุมกัดอย่างเอาเป็นเอาตายจากรุ่นพี่ทุกตัว รวมทั้งลิงตัวที่ 6 ที่เพิ่งเข้าไปอยู่ใหม่ด้วย แถมยังเกรี้ยวกราดมากกว่าตัวอื่นๆ ทั้งที่ตัวมันเองก็ยังไม่รู้เหตุผลว่า ทำไมการปีนบันไดเป็นสิ่งต้องห้าม และทำไมลิงชุดเก่าจึงต้องกลัวบันไดกันขนาดนั้น แต่มันก็ยินดีผสมโรงสหบาทาไปกับเขาด้วย และรุนแรงกว่าเสียด้วย

เหตุการณ์เช่นนี้ จะเกิดขึ้นต่อไปอีกนานแสนนาน จนแม้ลิงชุดแรกจะครบเกษียณอายุ และถูกแทนด้วยลิงชุดใหม่ทั้งหมดแล้ว แต่ลิงรุ่นหลังก็พร้อมใจกันปกป้องบันไดกายสิทธิ์กันอย่างเหนียวแน่น

นี่คือ ที่มาของนโยบาย หรือวัฒนธรรมองค์กร (Corporate culture) ที่พนักงานยึดถือปฏิบัติกันอย่างเคร่งครัด และพร้อมที่จะปกป้องอย่างรุนแรง แม้จะไม่สามารถอธิบายเหตุผล หรือที่มาที่ไปของการประพฤติ (Norms) และการปฏิบัติ (Standard) ก็ตาม

วัฒนธรรมกิจการ เกิดจากคน และหน่วยงานในกิจการนั้น คนเราจะมีข้อสมมติ (Assumption) ทัศนคติ (Attitude) ค่านิยม (Value) และความคาดหวัง (Expectation) ที่แตกต่างกัน เมื่อคนเข้าไปทำงานในหน่วยงานใด ก็จะได้รับการปลูกฝังให้ยึดถือแนวประพฤติปฏิบัติของของหน่วยงาน (Style) ที่เป็นลักษณะเฉพาะของหน่วยงาน

ในที่สุดแล้ว ก็จะผสมผสานกันเป็นวัฒนธรรมองค์กรที่มีรากฐานมาจากการปฏิบัติในอดีต (Past practices) ประเพณี (Tradition) กฎระเบียบ ทั้งที่เป็นลายลักษณ์อักษร และไม่เป็น (Rule) และจารีต (Ritual) ซึ่งฐานรากบางตัวนั้นก็ยาวนาน จนคนรุ่นหลังไม่สามารถอธิบายที่มาได้

ผู้เขีบนบทความนี้ ... เขาฝากให้คิดไว้ว่า วัฒนธรรมองค์กรที่สั่งสมกันมายาวนานนั้น บางสิ่งบางอย่างยังใช้ได้หรือไม่ อันไหนบ้างที่กีดขวางความมีประสิทธิภาพของกิจการ และสมควรได้รับการแก้ไขปรับปรุงอย่างรีบด่วนในยุคคิดใหม่ทำใหม่ ... มิฉะนั้น เราก็ไม่ต่างอะไรกับลิงในห้องแคบ ...

 

[ไออุ่น]

         เคยอ่านบทความประมาณนี้เหมือนกันค่ะ และได้มองเห็นอีกมุมที่ต่างกัน และสร้างสรรค์จากมุมมองของอาจารย์ และในองค์กรทีทำงานอยู่ก็พบว่ามีวัฒนธรรมเดิมที่ถึงคราวและวาระที่ควรเปลี่ยนแปลงบ้าง ก็กำลังขับเคลื่อนด้วยแรงอันน้อยนิด และความพยายามที่ยิ่งใหญ่ค่ะ

[นนทลี]

เช่นกันค่ะ คุณไออุ่น เราก็คงใช้ความเป็นกัลยาณมิตร ที่จะเป็นเพื่อน กับผู้ร่วมงาน เพื่อช่วยกันสร้างงาน สร้างแนวคิด แนวทางของภารกิจที่เห็นพ้องต้องกันว่า เป็นวิธีการแห่งการสร้างสรรค์ ภายใต้ความมีส่วนร่วมละค่ะในตอนนี้