ในการประชุมที่ สกว. เพื่อนำเสนอเรื่องการวิจัยในพื้นที่ (ABC – Area-Based Collaborative Research) ขอคำแนะนำจาก ศ. นพ. ประเวศ วะสี เมื่อวันที่ ๓๐ ก.ย. ๕๑ ผมได้เข้าร่วมฟังและให้ความเห็นด้วย
ที่จริงงาน ABC มีลักษณะเป็นกิจกรรม KM มากกว่าการวิจัย
มหาวิทยาลัยในพื้นที่ มีความสำคัญต่อการสร้างความต่อเนื่องยั่งยืนของ ABC Research เพราะความยั่งยืนจะขึ้นอยู่กับการใช้ทรัพยากรในพื้นที่ และทรัพยากรสำคัญคือ “คุณอำนวย” ที่ทำหน้าที่ facilitate เวที ลปรร. ของชาวบ้าน และช่วยจดบันทึกสร้างความต่อเนื่องของเรื่องราวและความรู้
ผมจึงเสนอต่อที่ประชุมว่า ในระยะยาวควรโอนการดำเนินการ ABC ไปให้แก่กลไกในพื้นที่ให้หมด ส่วนที่ สกว. ควรทำคือจัด เวที ลปรร. รายเดือนระหว่าง “อาจารย์คุณอำนวย” ลปรร. เทคนิคการทำหน้าที่คุณอำนวย และ ลปรร. การตั้งโจทย์วิจัยจากกิจกรรม ABC Research เพื่อให้มหาวิทยาลัยในพื้นที่ทำงานวิจัยเชิงวิชาการหรือเชิงประยุกต์จากโจทย์ในพื้นที่ และโยงสู่บัณฑิตศึกษา
กิจกรรมในย่อหน้าข้างบน อาจเรียกว่า CoP อาจารย์ “คุณอำนวย” การเรียนรู้ของชาวบ้าน โดยที่มหาวิทยาลัยในพื้นที่ต้องกำหนดให้การทำหน้าที่นี้ของอาจารย์ เป็นภารกิจที่นับเป็นเวลาการทำงานในหน้าที่อาจารย์ และนำเอาทักษะหรือ competency ในการทำ หน้าที่นี้ (หน้าที่ facilitate การเรียนรู้ของชาวบ้าน) เป็นทักษะหลักอย่างหนึ่งของการเป็นอาจารย์
คือมหาวิทยาลัยในพื้นที่ ต้องกำหนดให้อาจารย์ “ลงสนาม” ถือว่าหน้าที่ลงสนามหรือพื้นที่ เข้าไปอำนวยการเรียนรู้ของ “real sector” เป็นหน้าที่หลักที่นับเวลาทำงาน และประเมินขีดความสามารถในการทำหน้าที่ อาจารย์ที่ไม่ลงสนามถือเป็นผู้ได้รับการยกเว้นที่ต้องมีคำอธิบาย
เท่ากับต้องมีการปฏิวัติรูปแบบการทำงานของอาจารย์มหาวิทยาลัยเพื่อให้มหาวิยาลัยแนบแน่นกับพื้นที่หรือชุมชน
CoP อาจารย์ “คุณอำนวย” การเรียนรู้ของชาวบ้าน จึงเป็นกลไกช่วยให้อาจารย์มหาวิทยาลัยในพื้นที่ทำหน้าที่ “คุณอำนวย” ได้ดี
วิจารณ์ พานิช
๒ ต.ค. ๕๑