วิธีการสอนโดยใช้กรณีตัวอย่าง

วิธีการสอนโดยใช้กรณีตัวอย่าง หมายถึง วิธีการสอนโดยการจัดประสบการณ์เรียนรู้โดยการนำเสนอ กรณี เรื่องราว ปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นจริงในชีวิตประจำวัน นำมาดัดแปลงให้สอดคล้องกับเรื่องที่ต้องการสอน แล้วเสนอเป็นตัวอย่างให้แก่ผู้เรียน เพื่อให้ผู้เรียนได้ศึกษา วิเคราะห์ และแสดงความคิดเห็นอย่างอิสระเพื่อสร้างความเข้าใจ และช่วยฝึกให้นักเรียนรู้จักการแก้ปัญหาอย่างมีเหตุผลและรู้จักตัดสินใจ

การสร้างกรณีตัวอย่างขึ้นนั้นครูผู้สอนจะต้องตื่นตัว กระตือรือร้นต่อข่าวคราวความเคลื่อนไหวรู้จักสังเกตและหากรณีต่าง ๆ ขึ้นอย่างมีหลักเกณฑ์และสามารถปรับปรุงเหตุการณ์เรื่องราวเหล่านั้นให้สอดคล้องกับเนื้อหาทางจริยธรรม ตรงกับวัย และระดับวุฒิภาวะของผู้เรียนเพื่อให้เห็นถึงขั้นตอนวิธีการสร้างกรณีตัวอย่างครูสามารถมีแนวทาง ดังต่อไปนี้ (สมพงษ์ จิตระดับ, 2530 หน้า 83-84)

1. เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจริง หรือมีส่วนใกล้เคียงกับการดำเนินชีวิตของคนในสังคม กรณีตัวอย่างไม่ควรเป็นเรื่องที่แต่งขึ้นเองหรือเขียนจากจินตนาการโดยสมมติให้เกิดขึ้นตามความต้องการ การใช้บุคคล เหตุการณ์สิ่งแวดล้อมควรจะเป็นจริงด้วย

2. เป็นเรื่องที่ยังหาข้อยุติหรือข้อสรุปไม่ได้ มีประเด็นที่ต้องการใช้ความคิดของบุคคลหลาย ๆ ฝ่าย ทางเลือกของความคิดเห็นหรือคำตอบมีหลายแนวทางและเปิดกว้าง การตัดสินใจกระทำได้หลายทาง เพื่อจะพิจารณาได้ว่าทางใดเหมาะสมที่สุด กรณีตัวอย่างที่ไม่มีทางเลือกจะไม่ก่อให้เกิดการเรียนรู้

3. มีสาระน่าสนใจ สนุกสนาน แทรกข้อคิดที่เป็นประโยชน์ ผู้เรียนสามารถทำความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องราว เหตุการณ์ต่าง ๆ ได้ด้วยตนเอง

4. ให้ข้อมูลต่าง ๆ อย่างเพียงพอ ในการกำหนดปัญหาหรือประเด็นในการตัดสินใจ กรณีตัวอย่างไม่ควรยากเกินไปจนผู้เรียนไม่สามารถหาคำตอบได้ หรือง่ายจนเกินไป จนผู้เรียนไม่ต้องใช้สติปัญญาในการคิดมากนัก กรณีตัวอย่างที่ดีควรจะมีการแสดงทางเลือกในการตัดสินใจอย่างเด่นชัด

5. สอดคล้องกับเนื้อหาทางจริยธรรม เหมาะสมกับวัยและประสบการณ์ของผู้เรียน ในระดับชั้นประถมศึกษา

6. ปรับเป็นกิจกรรมที่แสดงออกและเคลื่อนไหวได้ กรณีตัวอย่างจะเป็นรูปธรรมมากขึ้น ผู้เรียนควรมีส่วนร่วมในการแสดงออก การรับรู้ และปฏิสัมพันธ์

7. ท้ายสุดของกรณีตัวอย่างจะต้องมีคำถามหรือประเด็นที่ใช้ในการอภิปรายและแสดงความคิดเห็น

การเขียนกรณีตัวอย่าง เพื่อใช้ในเรื่องการเรียนการสอนมีวิธีการดังต่อไปนี้

(สมพงษ์ จิตระดับ, 2530, หน้า 84-85)

1. กำหนดวัตถุประสงค์ของกรณีตัวอย่าง เพื่อให้เกิดความชัดเจนและความเข้าใจตรงกัน การเขียนวัตถุประสงค์จึงต้องระบุให้ชัดเจนว่าต้องการให้ผู้เรียนปฏิบัติอย่างไร คุณธรรม ที่ศึกษาความคิดรวบยอดของสิ่งที่เรียนรู้

2. การรวบรวมข้อมูล เหตุการณ์เรื่องราวที่เกิดขึ้น โดยการสังเกต สัมภาษณ์ค้นคว้าจากเอกสาร หนังสือประเภทต่าง ๆ การเลือกสรรข้อมูลที่จำเป็น ตรงกับเรื่องราวมีสาระให้ข้อคิดจึงเป็นสิ่งจำเป็นที่ครูต้องพิจารณาให้ดี

3. ระบุเหตุการณ์สำคัญ ๆ ของกรณีตัวอย่างให้ชัดเจน แบ่งเหตุการณ์และลำดับของเรื่องราวให้ต่อเนื่องไม่สับสนจนผู้เรียนไม่สามารถรู้เค้าโครง (Outline) ของเรื่องได้

4. ลงมือเขียนกรณีตัวอย่าง ภาษาและสำนวนที่ใช้ควรง่าย ๆ กะทัดรัด ไม่ยากเกินไปและเร้าใจให้ผู้เรียนติดตามเรื่อง

5. การเขียนไม่ควรเขียนในแนวชี้ช่องทางหรือชักนำให้ผู้เรียนต้องคิดตัดสินใจในแนวที่ครูผู้เขียนต้องการ

6. กำหนดวิธีการแบ่งกลุ่ม การวิเคราะห์ เวลาที่ใช้ในการอภิปราย ข้อมูลที่ใช้ประกอบและสิ่งที่สำคัญที่สุดคือการกำหนดประเด็นปัญหาที่ใช้ในกรณีตัวอย่าง

7. เน้นการวิเคราะห์ การใช้ความคิด และการเขียนให้มีทางแก้ปัญหาได้หลาย ๆ ทาง

8. ชื่อของบุคคล สถานที่ เหตุการณ์สำคัญ ๆ บางครั้งต้องเปลี่ยนแปลงไม่ควรระบุจริงตามที่เกิดขึ้น

9. การจัดทำคู่มือการใช้กรณีตัวอย่าง วัตถุประสงค์สำคัญในการเขียน แนวทางการแก้ปัญหา วิธีการสอน การเฉลยตัวปัญหา ประเด็นที่เหมาะสม

10. การเขียนใหม่เพื่อปรับปรุงกรณีตัวอย่าง ในกรณีที่ข้อมูลเปลี่ยนไป หรือพบว่ายากหรือง่ายเกินไปสำหรับผู้เขียน ภาษาที่ใช้ไม่เหมาะสม เหตุการณ์เรื่องราวไม่น่าสนใจ

เขียนใน GotoKnow โดย ผอ.พอเพียง
ใน การนิเทศการศึกษา

คำสำคัญ (Tags): #วิธีการสอนโดยใช้กรณีตัวอย่าง

หมายเลขบันทึก: 210785เขียนเมื่อ 22 กันยายน 2008 17:38 น. ()แก้ไขเมื่อ 22 มิถุนายน 2012 09:17 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่าน