ธรรมเอกเขนก : โฆสกะ
แสนดีกับปั้นเหน่ง นั่งกินข้าวกันที่ร้านอาหารริมน้ำ สายลมยามเย็นโชยมาพาให้สบายหายเหนื่อย ปั้นเหน่งมองไปบนสะพานเห็นผู้ชายหลายคนหย่อนเบ็ตตกปลาลงในแม่น้ำแล้วก็นั่งเฝ้าดูๆ ก็เหมือนเป็นกิจกรรมที่น่าเพลิดเพลินในยามเย็น ปั้นเหน่งพยักพเยิดให้แสนดีดู
แสนดีบอกว่า “ทำบาปน่ะ เคยมีคนหนึ่งเขาบอกว่าตอนเด็กๆ เคยชอบตกปลาบ่อย พอโตขึ้นนะ ไม่ว่าทำอะไร จะคอยมาโดนปากตัวเองเจ็บอยู่เรื่อย อย่างมอเตอร์ไซค์ล้ม ตัวเองก็คนตัวใหญ่กลิ้งโคโร่ไป แต่ตรงอื่นไม่เป็นไร มีแต่ปากไปครูดกับถนนจนเป็นแผล แล้วเรื่องปากเจ็บคอเจ็บอะไรนี่ เป็นบ่อยจนเป็นเรื่องปกติไปเลย”
“คนตกปลานี่ จะมองว่าอดทนก็ได้นะ คอยจัง หรือเรียกว่ามีความพยายาม”
แสนดีหัวเราะ “ความพยายามมี ๒ อย่าง พยายามทางที่ดีกับพยายามทางที่ชั่ว ถ้าเป็นทางชั่วท่านก็สอนให้ระวัง ว่าให้ทุกข์แก่ท่านทุกข์นั้นถึงตัว อย่างในนิทานเรื่องโฆสกะ ที่พยายามจนตัวตายเลย”
ปั้นเหน่ง ฟังแล้วก็อยากรู้เรื่องของโฆสกะ แสนดีจึงสาธยายให้ฟัง
“ก่อนจะเป็นโฆสกะ เขาเคยเกิดเป็นคนจนชื่อ โกตุหลิก พาลูกเมียหนีความลำบากมาจากอัลลกัปปะไปโกสัมพี ตอนอุ้มลูกมาก็เหนื่อย เวลาแม่อุ้มก็อุ้มยังกับประคองดอกไม้ เวลาพ่ออุ้มก็อุ้มอย่างเสียไม่ได้ ในที่สุด พ่อเลยทิ้งลูกไว้หลังพุ่มไม้ พอเมียมาถามว่าลูกไปไหน บอกว่าทิ้งไว้หลังพุ่มไม้ จึงกลับไปรับลูก ตอนที่อุ้มลูกไปอีกทีหนึ่งนั่นแหละ ลูกก็ตาย”
ปั้นเหน่งหัวเราะ “เวลาอยู่ในชาดกนี่ บทจะตาย ตายง่ายจัง”
สองคนเดินทางมาถึงบ้านคนเลี้ยงวัว เขากำลังเลี้ยงพระปัจเจกพุทธเจ้าอยู่ เขาสงสารเลยให้ข้าวกิน โกตุหลิกกินใหญ่เลย กินไปก็เห็นหมาตัวเมียมันนอนอยู่ใต้เตียง เจ้าของเขาให้กินข้าวปายาส แกคิดว่า หมามีบุญ กินข้าวดีกว่าเราอีก เรางี้อดข้าวมาตั้ง ๗ วัน แต่หมามีกินทุกวัน คืนนั้นแกกินมากเกินไป เลยอาหารไม่ย่อย ตายไปเลย”
“ว่าแล้ว” ปั้นเหน่งหัวเราะ “ตายกันง่าย”
แสนดีหัวเราะด้วย “เออ ใช่ ทีนี้เมียเลยขออยู่กับคนเลี้ยงวัว ช่วยงานเขา เพราะถือว่าเขามีบุญคุณอุปการะและยังได้ช่วยทำบุญกับพระปัจเจกพุทธเจ้าด้วย ฝ่ายโกตุหลิกพอตายไป เลยไปเกิดเป็นลูกแม่หมาตัวนั้นแหละ เวลาพระปัจเจกพุทธเจ้ามาก็ให้อาหารมันทุกครั้ง มันรักท่านมากเลย วันไหนคนเลี้ยงวัวไม่ว่าง มันจะไปรับพระแทน ไปถึงก็เห่า ๓ ครั้ง หรือเวลาไปตรงไหนกลัวว่าจะมีสัตว์ร้าย มันก็เห่าไล่
วันหนึ่ง พระปัจเจกพุทธเจ้าบอกคนเลี้ยงวัวว่า จีวรของท่านเก่าแล้ว ท่านจะไปทำจีวรที่ภูเขาคันธมาทน์ เพราะมีพระปัจเจกพุทธเจ้ามากด้วยกัน ช่วยกันทำ เจ้าลูกหมาน้อยก็อาลัยรักมากพอท่านเดินจากไป......”
ปั้นเหน่งต่อให้ว่า “ก็ตายเลย”
แสนดีขำ พยักหน้า“เออ ใช่ ไปเกิดเป็นเทพบุตรชื่อ โฆสกะ มีเสียงดังมาก จากการที่ไปเห่าพระปัจเจกพุทธเจ้าด้วยความรัก แต่เป็นเทวดาอยู่ได้ไม่นาน เพราะหลงในความเพลิดเพลินทั้งหลาย จนไม่ได้กินอาหาร ตายแล้วมาเกิดในโลกมนุษย์ เป็นลูกของหญิงโสเภณีกรุงโกสัมพี นี่แหละมาเป็นโฆสกะ แล้วก็ถูกทิ้งหลายครั้ง
ครั้งที่ ๑ แม่ทิ้งเองเลย เพราะตัวเองเคยทิ้งลูกไป พอถูกทิ้ง พวกนกกาก็มาล้อมไว้ ไม่มีอันตรายเข้าใกล้ เพราะบุญคุ้มครองเอาไว้ มีคนผ่านมาเห็นเข้า ก็เอาไปเลี้ยงเป็นลูก”
“แหม ยังอุตส่าห์มีบุญคุ้มอีกนะเนี่ย” ปั้นเหน่งแซว
“มีมหาเศรษฐีใหญ่ในเมืองโกสัมพีนั่นแหละ ไปเฝ้าพระราชา แล้วเดินสวนทางกับราชปุโรหิต จึงทักทายปราศรัยกัน แล้วถามว่า วันนี้มีอะไรแปลกๆ ในบ้านเมืองเราบ้างอาจารย์
ปุโรหิตตอบว่า ไม่มีอะไรมาก แล้วเงยดูท้องฟ้า บอกว่า จะมีคนมีบุญมาเกิด แล้วต่อไปจะได้เป็นเศรษฐีใหญ่ของเมืองนี้
พอดีเมียของเศรษฐีท้องแก่ รีบให้คนไปดูว่าเมียตัวเองคลอดลูกหรือยัง ปรากฏว่ายังไม่คลอด เลยให้หญิงคนใช้ไปถามดูว่า วันนี้มีเด็กเกิดที่ไหนบ้าง ก็พบว่าเป็นโฆสกะ เลยให้ซื้อมาด้วยราคาแพง”
“ซื้อไปเลี้ยงเหรอ ดีนะ” ปั้นเหน่งถาม แสนดีส่ายหน้า
“แกซื้อมาไว้ก่อน กะว่าถ้าเมียออกลูกเป็นผู้หญิงก็จะให้ลูกสาวแต่งงานด้วย แต่ถ้าออกมาเป็นผู้ชายก็จะฆ่าโฆสกะซะ”
“อ้าว” ปั้นเหน่งร้อง “ไหงงั้นล่ะ เลี้ยงไว้พอโตแล้วรวย ก็เป็นลูกตัวรวยอยู่ดี”
“เขาไม่คิดอย่างนั้น เขาคิดผิด เขาคิดร้าย ถ้าเขาคิดดีๆ ก็จะไม่เกิดเสียหาย”
ปั้นเหน่งบอกว่า “ท่านถึงสอน ว่าให้เราคอยคิดดีอยู่เสมอ หลวงพ่อปัญญาสอนว่า คิดดี ทำดี พูดดี ไปสู่สถานที่ดีๆ”
“ทีนี้ต่อมาไม่กี่วัน เมียเศรษฐีคลอดลูกมาเป็นผู้ชาย เศรษฐีก็คิดร้ายกับโฆสกะเลย พยายามฆ่ากันเชียว ครั้งที่ ๑ ให้เอาไปไว้ที่ปากคอกวัว ถ้าตอนเช้าวัวออกมาต้องเหยียบเด็กตายแน่ แล้วให้กาลีหญิงรับใช้ไปดูว่าตายหรือเปล่า ปกติวัวนายฝูงมันจะให้ลูกน้องออกก่อน ตัวเองออกทีหลัง แต่วันนั้น วัวนายฝูงมันรีบออกมาก่อนเลย มายืนคร่อม เด็กเอาไว้ วัวตัวอื่นก็ออกไปสองข้าง เจ้าของวัวมาเห็นเข้าก็เก็บไปเลี้ยง
กาลีมารายงาน เศรษฐีให้ไปซื้อกลับมาอีก แล้วเอาไปไว้หน้าเมือง จะให้พวกกองเกวียนที่เขาออกประตูเมืองกันตอนเช้าๆ น่ะทับตาย วัวที่ลากเกวียนเล่มแรก มันก็มายืนคร่อมไว้อีกนะ นายกองเกวียนไปดู เห็นเด็กนอนอยู่ เลยเอาไปเลี้ยงอีก
กาลีไปตามซื้อกลับมาอีก คราวนี้เอาไปไว้ในป่าช้าผีดิบ ให้หมาหรือผีมาทำร้ายเด็ก แต่มีแม่แพะมายืนคร่อมให้กินนม คนเลี้ยงแพะมาเห็นเข้า เก็บเอาไปเลี้ยง”
“กาลีก็ไปซื้อมาอีก” คราวนี้ปั้นเหน่งต่อให้แทนได้ เพราะรู้แกว
“ใช่ คราวนี้เอาไปทิ้งเหวที่เขาไว้ทิ้งพวกโจร บังเอิญมีต้นไผ่ขึ้นหนา รองรับไว้อย่างกับเบาะช่างสานไม้ไผ่มาตัดไผ่กับลูกชาย ได้ยินเสียงเด็กร้อง เลยไปดู แล้วเอาไปเลี้ยง”
“เฮ้อ พยายามดีจริงๆ เนอะ นี่ถ้าเลี้ยงไว้เองก็หมดเรื่อง” ปั้นเหน่งรำคาญ
“อยู่กันมาจนโต คราวนี้เศรษฐีจะส่งเด็กไปให้ช่างหม้อคนหนึ่ง ซึ่งเป็นเพื่อนกัน เขามีเตาเผาอิฐ เขียนจดหมายไปบอกเพื่อนว่า มีลูกทรพีคนหนึ่ง ไปถึงเมื่อไรให้สับแล้วเอาเข้าเตาเผาเลยนะ แล้วให้โฆสกะใส่ชายพกไป
โฆสกะเดินไป เจอลูกเศรษฐีกำลังเล่นอยู่กับเพื่อนๆ เล่นแพ้เพื่อนด้วย เห็นพี่ชายมาก็เลยบอกให้พี่เล่นหน่อย อยากชนะเพื่อน บอกจะไปธุระของพ่อให้แทน”
“อ้าว ซวยละซี” ปั้นเหน่งร้อง
“เออ ใช่ ก็ตายแทนไปเลยล่ะ โฆสกะกลับมาบ้านตอนเย็น
เศรษฐีงงใหญ่ ถามว่าไม่ได้ไปเหรอ ก็เล่าให้ฟังว่าน้องไปแทน คลั่งเลย รีบวิ่งไปบ้านเพื่อนแต่ก็สายเสียแล้ว”
“นี่แหละ ให้ทุกข์แก่ท่าน ทุกข์นั้นถึงตัว” ปั้นเหน่งกลุ้มใจ
“ยังนะ ยังไม่เข็ด ยังไม่เลิกความพยายามเศรษฐีก็เขียนจดหมายถึงผู้จัดการผลประโยชน์ของตัวที่อยู่ชนบท บอกว่าได้รับจดหมายนี้แล้ว ให้ฆ่าคนถือจดหมายแล้วฝังในหลุมส้วม”
“โอ้โฮ ใจร้ายจัง” ปั้นเหน่งคราง
“ระหว่างทางเศรษฐีให้ไปพักบ้านลูกน้องคนหนึ่งก่อน ที่บ้านนี้มีลูกสาวคนหนึ่ง ซึ่งพอได้ยินชื่อโฆสกะ ก็เกิดความรักทันที เพราะเธอไม่ใช่ใครอื่น คือเมียของโกตุหลิกนั่นเอง”
“อ๊อ...เหรอ แหม อุตส่าห์ตามมา” ปั้นเหน่งแซวอีก
“แต่คนนี้ฉลาดนะ อ่านหนังสือออกด้วย พอโฆสกะหลับก็แอบอ่านจดหมาย แล้วก็ว่า โอย ทำไมผู้ชายคนนี้โง่นัก ถือจดหมายฆ่าตัวเองมาแล้วยังไม่รู้ตัวเลย”
“โง่แต่ก็น่าร้ากกกก.....” ปั้นเหน่งลากเสียงยาว แสนดีหัวเราะ
“ใช่ แล้วก็เลยปลอมจดหมาย เขียนใหม่ว่า ไปถึงเมื่อไหร่ให้จัดการแต่งงานกับตัวเธอเองเลย
วันรุ่งขึ้น โฆสกะเดินทางต่อไปหาผู้จัดการผลประโยชน์ของเศรษฐี พอเขาอ่านจดหมายแล้วก็จัดการแต่งงานให้เลย แล้วส่งข่าวไปบอกเศรษฐี”
“เศรษฐีเป็นลมเลย” ปั้นเหน่งต่อให้
แสนดีส่ายหน้า “ไม่หรอก ป่วยหนักเลยล่ะ เรียกให้โฆสกะกลับบ้าน แต่เมียไม่ยอมให้กลับ รอจนเศรษฐีป่วยเกือบจะตายนั่นแหละ ถึงได้ไปเยี่ยมเวลาเยี่ยม โฆสกะยืนปลายเตียง เมียไปยืนหัวเตียง เศรษฐียังเกลียดโฆสกะอยู่ จะพูดว่า ไม่ให้สมบัติ แต่ตะกุกตะกักว่าให้
ลูกสะใภ้ก็เอาหมอนทับหน้าอกแล้วคลุกหน้าลงไปร้องไห้ใหญ่ทำเป็นเศร้าโศก เศรษฐีเลยตายเลย โฆสกะก็ได้สมบัติทั้งหมด”
“ได้กลายเป็นเศรษฐีใหญ่ตามคำทำนาย” ปั้นเหน่งต่อให้อีก แล้วร้องว่า “โธ่เอ๊ย อยู่กันไปดีๆ อยู่ด้วยกัน วันหนึ่งพอเศรษฐีแก่ตายตามปกติ โฆสกะก็ได้เป็นเศรษฐีอยู่แล้ว สมบัติจะไปไหนเสีย เสียเวลามาทำบาปทำกรรมตั้งมากมายอะไรอย่างนี้ ไม่น่าเล้ย”
แสนดีว่า “มันอยู่ที่ใจคนเราไง ใจคิดไม่ดี พาให้ชีวิตแย่ไปเลย คนเราควรจะมีเมตตาต่อกันมากกว่านะ ไม่ควรมัวมาคิดทำร้ายกันเลย ตอนทำก็ไม่มีความสุข ทำแล้วก็ยังสะสมบาปไว้อีก เรื่องความคิดนี่ต้องระวังท่านสอนให้ควบคุมความคิดให้ดีอยู่เสมอ คิดแต่กุศล ไม่คิดอกุศล”
ปั้นเหน่งทวนคำหลวงพ่อปัญญาอีกครั้ง “คิดดี พูดดี ทำดี ไปสู่สถานที่ดีๆ”
ความเห็น (0)
ไม่มีความเห็น