ในการจัดการเรียนการสอนนั้น มักได้ยินครูอาจารย์หรือผู้หลักผู้ใหญ่หลายท่านมักจะพูดถึงอยู่บ่อย ๆ ว่าการจำนั้นทำใหนักเรียนคิดไม่เป็น ก็เลยกลายเป็นว่าการสอนใหนักเรียนจำนั้นไม่มีความสำคัญ ทำให้การจัดการเรียนการสอนสมัยหลัง ๆ มานี้จะเห็นนว่านักเรียนมักจำอะไรไม่ค่อยได้แม้กระทั่งแม่สูตรคูร ที่เมื่อก่อนเราเรียนท่องเช้าเย็นจนจำได้ขึ้นใจ เมื่อจะใช้ก็คิดออกทันทีม่ต้องเปิดดูตำราให้เสียเวลา
จากประสบการณ์ ผมว่าการจำนั้นมันสำคัญมากเพราะจะควบคู่ไปกับการทำให้เราได้ขบคิดไปด้วย ตัวอย่าง เมื่อเราเรียนนักธรรมชั้น ตรี โท เอก เราต้องอ่านต้องท่องธรรมะแต่ละหมวดจนจำได้ขึ้นใจเมื่อเราอยู่ที่ไหนถิ่นใดใครถามเราก็ตอบได้พูดได้สาธยายและขยายความได้ ทันทีทันใด จนผ่านมาหลายสิบปีเราก็ยังจำได้และนำไปใช้ไปอบรมลูกศิษย์ลูกหาได้ อีกอย่าง เวลาเราเรียนภาษาบาลีเราต้องท่องเช่นเดียวกันท่องจนขึ้นใจและตีความได้ เวลาเราแปลภาษาบาลีเป็นภาษาไทยเราก็จำและเข้าใจรูปประโยคและศัพท์ได้ ผ่านมาหลายสิบปี เราก็ยังจำได้และแปลได้ เป็นต้น
การท่องจำนั้นในทัศนคติของผมนี่ไม่ใช่เป็นเพียงนกขุนแก้วขุนทองอย่างเดียว แต่ยังเป็นศิลปะชั้นยอดเยี่ยมเลยทีเดียว
ในปัจจุบันเราถามอะไรเล็กอะไรน้อยเด็กมักตอบไม่ได้เพราะว่าจำไม่ได้อย่างเฐญจศีลเบญจธรรมง่าย ๆ แค่นี้เด็กนักเรียนก็จำไม่ได้ตอบไม่ได้ข้อไหนเป็นข้อไหนไม่รู้สับสน และเวลาเราอยู่ในโรงเรียนมักไม่ได้ยินเด็กนักเรียนชั้นต้น ๆ ที่ฝึกท่องแม่ศุตรคูณกัน และเรื่องวันเดือนปี ง่าย ๆ แน้เราก็ไม่ปลูกฝังเด็กนักเรียนให้หนั่นอ่านหมั่นท่องจำกัน แล้วถามว่าจะเกิดอะไรขึ้นล่ะครับท่าน บางทีก็อาจทำให้สมองฝืดก็ได้
อย่างว่านั่นแหละเมื่อเรราให้นักเรียนมัวแต่คิดเป็นทำเป็นแต่ไม่จดไม่จำอะไรเลยผมว่าบางทีมันก็แย่เหมือนกันนะ
ทุกอย่างที่เราสืบต่อทอดกันมาเริ่มจากการใช้มุขปาฐะการใช้ปากท่องจำนั่นแหละครับ แต่ปัจจุบันวิทยาการก้าวหน้ามากไป เราจึงลืมศีลปะชั้นเยี่ยมนั้นไป เพราะเราคิดว่ามันไม่มีความสำคัญ แต่ลึก ๆ แล้วมันยังมีความสำคัญอยู่มากเช่นกันนะครับ สำหรับการจัดการศึกษา เพราะอะไร ?
เพราะ...มันเป็นของคู่กัน... ความคิดต้องคู่กับความจำ เมื่อจำได้ จึงคิดได้ เป็นต้น
อันที่จริงไม่ได้ต่อต้านแต่เป็นมุมมองและความคิดของผมเอง โดยความเป็นจริงตามสภาพและความน่าจะเป็น นั่นเอง
ใช่ครับ ความจำมีความสำคัญ แต่ก็ต้องประกอบด้วยความสามารถในการคิดวิเคราะห์อธิบายได้ด้วยจึงจะดี
มันต้องเสริมกันและกันต่างหาก พอผู้ใหญ่ในบ้านนี้เมืองนี้เขาไม่ชอบการท่องจำแบบนกแก้วนกขุนทอง เขาก็สั่งการใช้สอนแบบวิเคราะห์อธิบายอบ่างเดียวไม่สอนให้จำ คือตัดไปทั้งแท่ง แล้วเด็กจะเอาข้อมูล เอาคลังความรู้ที่ไหนมา
ใช่เลยครับ เห็นด้วยๆ
ใช่ที่สุดเลยแหละอาจารย์ ศีลปะการจดจำของเด็กนักเรียนขาดไป