ตอนที่ 40 เที่ยวชนบทไทยดูการใช้สมุนไพรในไก่พื้นเมือง


สมุนไพรไทยและไก่พื้นเมือง เป็นมรดกวัฒนธรรมและเทคโนโลยีที่หลากหลายเป็นทรัพย์สินภูมิปัญญาของชาวบ้านโดยแท้เป็นเทคโนโลยีทีเหมาะสมกับชาวไร่ ชาวนาที่อาศัยอยู่ในชนบท

              สมุนไพรไทยและไก่พื้นเมือง  เป็นมรดกวัฒนธรรมและเทคโนโลยีที่หลากหลายเป็นทรัพย์สินภูมิปัญญาของชาวบ้านโดยแท้เป็นเทคโนโลยีทีเหมาะสมกับชาวไร่ ชาวนาที่อาศัยอยู่ในชนบท  เพราะมีสมุนไพรหลายชนิดที่เจริญเติบโตได้ดีในท้องถิ่น ควบคู่กับไก่ที่เป็นทั้งผู้ให้ความเพลิดเพลิน เช่น ไก่ชน ไก่แจ้ ที่มีรูปร่างสวยงาม น่าเลี้ยงไว้เป็นเพื่อน ขันให้ฟังปลุกให้ตื่นนอน หรือบอกเวลาตอนกลางคืน เนื่องจากไก่ตัวผู้จะขันตรงเวลาเสมอๆ อาศัยเป็นเครื่องบอกชั่วโมงยามกลางคืนได้ดี ไก่พื้นเมืองมีจุดเด่นเป็นคุณสมบัติเฉพาะตัว เช่น ความต้านทานต่อโรคและแมลง สามารถเติบโตและขยายพันธุ์ได้ภายใต้สภาพแวดล้อมการลี้ยงดูของเกษตรกรในชนบทโดยเฉพาะรายย่อยในชนบทที่เป็นเจ้าของเทคโนโลยีชีวภาพ  ไก่พื้นเมืองในชนบทหมู่บ้านต่างๆ มีหลากหลายพันธุ์ เช่น ไก่แจ้ ไก่อู ไก่ตะเภา ไก่เบตง และไก่ชน โดยทั่วไปส่วนใหญ่แล้ว ไก่พื้นเมืองในหมู่บ้านจะเป็นสายพันธุ์ไก่ชน สังเกตได้จากแม่ไก่จะมีขนสีดำ หน้าดำและแข้งดำ หงอนหิน แต่จะมีพันธุ์บางส่วนที่มีสีเทา สีทอง แต่หงอนก็ยังเป็นหงอนหิน ซึ่งก็เป็นลักษณะหงอนของไก่ชนอยู่ดี เหตุที่เกษตรกรนิยมเลี้ยงไก่พื้นเมืองสายพันธุ์ไก่ชน เพราะว่าไก่ชนจะมีรูปร่างใหญ่และยาว เจริญเติบโตได้ดีและแม่พันธุ์ก็ไข่ดก สามารถขยายพันธุ์ได้รวดเร็ว สำหรับไก่ชนไทยแท้สีขนแยกได้หลากหลายถึง 17 สีขน เช่น เหลืองหางขาว ประดู่หางดำ เหลืองเลา ประดู่เลา แสมดำ เป็นต้น  แต่เนื่องจากเกิดโรคระบาดโดยเฉพาะไข้หวัดนกทำให้การพัฒนาไก่พื้นเมืองไม่เติบโตเท่าที่ควร  ในตอนนี้จึงขอนำพาท่านผู้อ่านได้ไปสัมผัสกับการเลี้ยงไก่ชนของกลุ่มเกษตรกร ซึ่งเป็นจุดสาธิตการเลี้ยงไก่พื้นเมืองของ ศูนย์บริการและถ่ายทอดเทคโนโลยีการเกษตรตำบลห้วยกรดพัฒนา  โดยมีนางชนิกา   ขันธนิยม   นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร ประจำตำบล เป็นผู้นำพาเข้าเยี่ยมชม

นายจอง   โชติงาม  กำนันตำบลต.ห้วยกรดพัฒนา    หมู่ที่ 4 บ้านตลุกบัว  .ห้วยกรดพัฒนา อ.สรรคบุรี  .ชัยนาท ประธานกลุ่มเลี้ยงไก่พื้นเมืองพันธุ์ดี กล่าวว่า ได้ตั้งกลุ่มเลี้ยงไก่พื้นเมืองเมื่อเดือนสิงหาคม  2546  ปัจจุบัน มีสมาชิกจำนวน 25  คน แต่ละครัวเรือนเลี้ยงไก่ชนเป็นพ่อพันธุ์ 1  ตัว แม่ไก่ประมาณ  2  ตัว ทำให้มีไก่รุ่นประมาณ  50  ตัว ไก่โตเต็มวัยประมาณ 50  ตัว ไก่แม่พันธุ์ 75  ตัว การเลี้ยงปล่อยให้หากินตามธรรมชาติ เสริมด้วยข้าวเปลือกและหญ้าสดสับละเอียด  เป็นการเลี้ยงที่ไม่ยากนักเพียงแต่ต้องทำการป้องกันโรคและศัตรูพืชอย่างดีเท่านั้น จากการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในท้องถิ่นให้เป็นประโยชน์มากที่สุดกว่าการพึ่งพาจากภายนอก ทำให้ลดต้นทุนได้มาก และจำหน่ายได้ในราคาสูงเพราะเป็นไก่ชนสายพันธุ์ดี แต่เมื่อเกิดโรคไข้หวัดนกทำให้มีผู้ซื้อลดจำนวนลงและไม่สามารถออกไปประชาสัมพันธ์หาตลาดนอกจังหวัดสู่กลุ่มได้ 

             

                ในส่วนของการดูแลรักษาผู้ใหญ่จอง กล่าวโดยสรุปได้ว่า  การเลี้ยงไก่โดยให้แม่ไก่ฟักไข่และเลี้ยงลูกเองจะต้องทำเล้าที่แข็งแรง สามารถป้องกันสัตว์ร้ายที่จะเข้าทำร้ายไก่ได้  และกันแดด กันลม กันฝนให้ไก่ได้ ควรนำแม่ไก่และลูกไก่ระยะแรกเกิดถึง 14  วันมาครอบสุ่ม  เพื่ออนุบาลให้แข็งแรงก่อนปล่อยออกหากินตามธรรมชาติ    และทำวัคซีนตามระยะเวลาของแต่ละชนิด  เลี้ยงแบบปล่อยให้หากินเองตามธรรมชาติตามสวนไม้ผลหรือแปลงหญ้า แล้วเสริมอาหารผสมในเวลาเย็นใกล้ค่ำ เพราะถ้าให้กินในตอนเช้าไก่จะไม่ค่อยออกไปหากินข้างนอก  แต่ให้กินเวลาเย็นเวลาเดียวให้กินจนอิ่มเต็มกระเพาะ ส่วนน้ำจะขยี่ใบฟ้าทลายโจรผสมเพื่อ


              ป้องกันโรคหวัดและโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสและแบคที่เรีย ให้กินตลอดเวลา  และหมันถ่ายพยาธิด้วยหมากสด  ไพร และมะขามเปียก  อีกทั้งช่วงการระบาดของไข้หวัดนกจะร่วมกันฉีดพ้นน้ำยาฆ่าเชื้อรอบบริเวณที่เลี้ยงไก่ทุกสัปดาห์

สำหรับการพัฒนาไก่ชน ด้วยการคัดเลือกพันธุ์ไก่ชนที่เก่ง มีน้ำอดทน ฉลาด และแข็งแรง จะต้องทำการทดสอบพันธุ์ โดยให้ไก่ได้แสดงออกในทางชนกัน และตัดสินโดยใช้กติกาการแข่งขันไก่กีฬา เพื่อหลีกเลี่ยงการทรมานสัตว์ และการพนัน  ดูแลรักษาอย่างดี  หมั่นให้ไก่ได้ออกกำลังกายทุกเช้าโดยเฉพาะไก่ที่จะเข้าทดสอบเพื่อคัดพันธุ์ไก่ชนอย่างน้อย 2 สัปดาห์  และทำความสะอาดด้วยน้ำต้มสมุนไพร บอระเพ็ด  ขมิ้นสด  ใบไผ่  ใบส้มป่อย จุกหอม จุกกระเทียม และผิวมะกรูด  นำน้ำต้มอาบให้ไก่ทุกเช้าและบ่าย ก่อนทาด้วยขมิ้นกับปูน  เช็ดด้วยผ้าเช็ดตัวที่สะอาดของแต่ละตัว ให้นอนในมุ้งยุงห้ามกัด  และเตรียมสมุนไพรชูกำลังคือบอระเพ็ด  ตะไคร้  และกระชาย แช่น้ำผึ้งให้กิน  อีกทั้งถ้าเกิดเป็นหวัดลงคอมีเสมหะจะใช้ใบตาลมอญสด โขกปนกับน้ำตาลปึกให้ก่อนอาหาร  หรือจะใช้สูตรชูกำลังเด็ดอีกสูตรที่จะแนะนำคือ ปลาช่อนย่าง  นกกระจอกย่าง หัวหญ้าแห้วหมู  พริกไทย  บดให้ละเอียดร่อนเอาผงที่ละเอียด  ผสมกับไข่แดงสดกับน้ำผึ้งปั้นเป็นลูกกลอน  ให้กินบำรุงกำลังเป็นประจำ  รับรองแข็งปึ๋งปั๋ง หรือคนเลี้ยงจะใช้ด้วยก็ได้นะครับ

ผู้ใหญ่จอง  โชติงาม กล่าวเสริมว่า ควรมีระบบการตลาดของไก่พื้นเมืองเพื่อเป็นตลาดสำหรับชาวชนบทและตลาดท้องถิ่น เป็นการส่งเสริมให้การผลิตเองบริโภคเอง และให้ประชาชนในชนบทได้มีอาหารประเภทโปรตีนเพียงพอให้มีจำหน่ายสม่ำเสมอตลอดปี แม้ว่าจะผลิตจำนวนไม่มากต่อครัวเรือน แต่ถ้าผลิตกันเป็นแสนๆ ครอบครัว ก็จะทำให้ผลผลิตรวมสูง พอเพียงกับการที่จะทำธุรกิจดำเนินการตลาดได้อย่างต่อเนื่อง ทำให้ผู้บริโภคหาซื้อได้ง่ายในราคาที่ยุติธรรม เมื่อเพียงพอแล้วจึงส่งไปจำหน่ายตลาดภายในประเทศและต่างประเทศ ก้าวเข้าสู่วิสาหกิจชุมชนต่อไป สนใจติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่โทร.0-5643-8709 หรือ 0-4817-3798

บทความเรื่องนี้ขอขอบพระคุณทีมงานสำนักงานเกษตรอำเภอสรรคบุรีซึ่งมีท่านเกษตรอำเภอ (นายถวัลย์  แสงไชย) และพี่ชนิกา  ขันธนิยม นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร 6วที่ได้แนะนำ และนำทาง อีกทั้งเกษตรจังหวัดชัยนาท(นายรังสรรค์  กองเงิน) ที่ได้ให้เวลาไปพักผ่อนเที่ยวเตร่ดูงานของกลุ่มแม่บ้านเกษตรกร  ขอบคุณมากๆ  ครับ

ข้อมูลบางประการของสมุนไพรที่สำคัญ (กรมส่งเสริมการเกษตร : 2547)

กระเทียม  (Garlic)  Allium sativum L  สารสำคัญ  สารที่เกิดจากการบดกระเทียมได้น้ำมันกระเทียม  อัลลิซิน (Allicin) ประมาณ 0.6-1% อัลลิซัลไฟด์ (Alli sulfide)  มีกลิ่นฉุนมาก ประกอบด้วยกำมะถัน 

ตะไคร้    (Lemon grass)    Cymbopogon Citratus   ส่วนที่ใช้ประโยชน์ ใบและลำต้น  สาระสำคัญ มีน้ำมันหอมระเหยชื่อ  Lemon grass oil หรือ Verbena oil หรือ Indian molissa oil ซึ่งมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อราและแบคทีเรียบางชนิด ประโยชน์  ใช้ไล่ยุงและแมลงวันเพราะในใบมี น้ำมันซึ่งเป็นพิษต่อ ยุง แมลงวันและแมลงอื่นๆ  เชื้อราและแบคทีเรียบางชนิด

บอระเพ็ด     (Boraphet)    Tinospora crispa Miers. Ex Hook. F&Thoms. ส่วนที่ใช้ประโยชน์  เถา  สาระสำคัญ มีสารรสขมชื่อ picroetin นอกจากนี้ยังมีสารจำพวก diterpenoid ชื่อtinosporan ซึ่งใกล้เคียงกับ columbin ที่สกัดได้จากเถาและราก นอกจากนี้ยังพบสารประเภท  amine 2 ชนิด คือ N-trans-feruloyl tyramine N-cis-feruloyl tyramine และ phenolic glucoside ชื่อ tinoluberideประโยชน์ ใช้เป็นยาถ่าย พยาธิ ในโคและกระบือ รักษาอาการสัตว์เบื่ออาหาร

ฟ้าทะลายโจร   (Creat, Green chireta)  Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. Ex Nees. ส่วนที่ใช้ประโยชน์       ลำต้น กิ่ง ก้านและใบ  สารสำคัญ            สารในกลุ่ม diterpene lactones ได้แก่ andrographolide, neoandrographolide,deoxyandrographolide, deoxy-didehydroandrographolide, andrographiside สารประเภท flavone  เช่น  oroxylin, wogonin, andrographidin A  ประโยชน์    มีฤทธิ์ในการลดไข้ (antipyretic) และฤทธิ์ต้านการอักเสบ (anti-inflammation) และยังมีสารที่มีประสิทธิภาพในการยับยั้งเชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุของโรคท้องร่วงด้วย

 

หมายเลขบันทึก: 166622เขียนเมื่อ 21 กุมภาพันธ์ 2008 22:33 น. ()แก้ไขเมื่อ 22 มิถุนายน 2012 13:52 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (2)
  • สวัสดีครับ อ.ชัด
  • เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่น่าสนใจมากเลยครับ
  • ขอบพระคุณมากครับที่นำมาแลกเปลียน
  • ขอบคุณอาจารย์สิ่งป่าสักมากครับที่ แวะมาเยี่ยมลูกศิษย์ ครับผม
  • แต่ตอนนี้งานมาจุกเหมือนกันคงจะทยอยลงครับ
  • อย่าเพิ่งคิดว่าลูกศิษย์จะทิ้งงาน นะครับผม
  • เพื่อประชาสัมพันธ์สิ่งดีๆ  ที่เกษตรกรในชัยนาท สร้างสรรค์จะพยายามแสวงหามาลง  โดยเฉพาะได้กำลังใจจากอาจารย์ และผู้อ่าน แม้ไม่มากมีสักนิดก็ดีใจ
พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท