ตำนานผีล้านนาตอนไฟดับเสียผี
คืนฟ้างามยามเดือนสี่เหนือใกล้จะเป็ง(เพ็ญ)เดือนดวงเดียวลอยเด่นเดี่ยวกล๋างฟ้ากว้างดับแสงดาวหลบจ้อยหายแส้บหายสอย หมู่บ่าวแถ่วหนุ่มใหญ่ต่างสุขใจที่ได้นำข้าวเปลือกใส่หลองไว้แล้ว ถึงเวลาที่ต้องหาคู่ให้เป็นฝั่งเป็นฝา
หลังดาวหมูกอง(ดาวประจำเมือง)ขึ้นทางทิศตะวันตกเสียงพิณเปี๊ยะหัวจ๊างผสานเสียงสะล้อ เสียงซึงบรรเลงเพลงฤาษีหลงถ้ำ เพลงผาสาทไหวดังแว่วลอยตามลมเย็นมาตามกอง(ถนน)ผ่านหมู่บ้านไอ้หนุ่ม บ่าวแถ่วต่างพากันแอ่วสาวที่ตนเองหมายตาไว้
คืนวันนี้ไอ้หนุ่มบุญผายตั้งใจว่า "เป๋นจะไดก็เป๋นกั๋นจะต้องเอาอิหล้าคำมอยหื้อได้"
ฝ่ายอิหล้าคำมอยก็มานึกเถิงตั๋วเก่าว่า"อันว่าเฮานี้ก็เป๋นลูกสาวคนหล้า เดือนสี่ปีแล้วพี่สาวเฮาพี่คำแปงก่อกิ๋นแขกแต่งงานไปแล้ว คืนนี้พี่อ้ายบุญผาย ต้องมาหา " เสียงพิณเปี๊ยะหยุดลงหน้าบ้าน "แม่นแล้วอ้ายบุญผาย คืนนี้พี่อ้ายต้องมาโผดผายเฮา หื้อป๊นเป๋นสาวเคิ้นตามที่นัดหมายกันไว้ "
อินายคำมอยก็จ๊อยเป็นสัญญาณว่า "คืนฟ้าหนาว ใจ๋สาวง่อมล้ำเผียบเหมือนเถื่อนถ้ำดงดำสิงขร ดาวเดือนเคลื่อนคล้อย น้ำย้อยตี๋นกล๋อน ซบหัวลงนอนกอดหมอนฮ่ำไห้"
สิ้นเสียงจ๊อย เสียงซ่วยตี๋น(ล้างเท้า)ดังขึ้นพร้อมกับเสียงอะแฮมของบุญผายที่หัวกะไดด้านล่าง อินายคำมอยรีบนำเอาผางมัน(โคมไฟน้ำมันก๊าด)เข้าหลบเงาเสาทำทีนั่งเด็ดผักแคบ(ตำลึง)เตรียมแกงแคใส่บาตรพรุ่งนี้เช้า บุญผายขึ้นบนบ้านเหมือนดั่งเคยอู้จ๋าจีบกันไปตามประสาหนุ่มสาว
"น้องกิ๋นข้าวแลงกับหยังจาหา "
"เออ..ข้าเจ้ากิ๋นข้าวแลงกับแก๋งบ่ะฟักเจ้า"
คำว่าแก๋งบ่ะฟักในภาษาหนุ่มสาวล้านนาหมายถึงฮักขนาด(รักที่สุด)เมื่อสาวพูดทำนองนี้ยิ่งทำให้บุญผายมั่นใจว่าคืนนี้แหละหนาต้องให้ไฟดับ
บุญผายนึกในใจว่า" เดือนสี่ แปด สิบสอง เสียศุกร์ กับปุ๊ด(พุธ)"หมายความว่าเดือนสี่ แปด และเดือนสิบสองเหนือวันเสียคือวันศุกร์และวันพุธ
"แต่วันนี้เป็นวันเสาร์วันมั่นคง " บุญผายบอกกับตัวเอง เวลายามคืนผ่านไปจนเดือนลอยเกิ่งฟ้าค่อนคืน เพื่อนบ่าวหนุ่มต่างพากันจ๊อยลาสาวล่องกอง(ผ่านตามถนน)กลับบ้าน หนุ่มบุญผายใช้ผ้าขาวม้าโยนผ่านเปลวไฟดับวูบ ผ้าขาวม้าตกพาดตักสาวคำมอย พร้อมกับมือหนุ่มตั๋วป้อ(คนรักชาย)โอบกอดตั๋วแม่(คนรักหญิง)บนเติ๋นแสงเดือนเลือนลางส่องทางให้คู่บ่าวสาวรีบจูงมือกันเข้าห้อง
แม้ดวงเดือนคล้อยต่ำแต่ค้างฟ้าเกือบส้าวบนยอดอยทิศตะวันตกเสียงไก่ขันตั้งสลับกับเสียงนกจี๋แจ้บเพรียกไพร..จี๋...แจ้บ..แจ้บ.... จี๋..แจ้บ..แจ้บ ๆๆ ไก่ขันเลยซ้อยๆ ดาวพะก๋าย(ดาวประกายพรึก)โผล่ขอบฟ้าด้านตะวันออกลอยเด่นท่ามกล๋างแสงเงินแสงทอง คนล้านนาเรียกเวลายามนี้ว่า"ตี๋นฟ้ายก" คือเวลารุ่งอรุณสีฟ้ามุ่ย อิ้น ส้ม เหลือง ห้อมคราม แซมสีออน หลากหลายสี อาบหมู่เมฆก้อนใหญ่น้อยลอยตัว รอเวลาแสงดวงตะวันขึ้นมาบอกเวลาวันใหม่
หมอกเหมยยามเดือนสี่เหนือ(เดือนยี่ใต้)ลอยควันหม่นจับยอดดอกอ้อ-กอแขมริมฝั่งน้ำกลีบไม้ใบหญ้าริมฝั่งน้ำเปียกโชกชุ่มด้วยน้ำค้างยามคืนผ่านผัน ผิวแม่น้ำคลายละอองหมอกควันอ้อยอิ่งล้อสายลมเย็นหน้าหนาว
หนุ่มบุญผายรีบตื่นแต่เช้ารอขอขมาพ่อแม่คำมอย และตกลงนัดหมายในการแลกขันผีปู่ย่ากันและกัน
ต่อเมื่อถึงมื้อจั๋นวันดีผู้ใหญ่ฝ่ายหญิงก็ถือขันผีไปบอกผู้ใหญ่ฝ่ายเจ้าบ่าว
"เออ...วันนี้หมู่เฮาจะมาเอิ้นบอกกล่าวว่า เมื่อคืนก่อนควายปู๊หงานบ้านนี่ไปพังฮั้วบ้านเฮาขอหื้อคนใหญ่บ้านนี้ไปแป๋งฮั้วหื้อมันดีงามกำเน้อ..."(วันนี้พวกเราจะมาบอกว่าควายผู้บ้านนี้ไปพังรั้วบ้านเราขอให้ผู้ใหญ่หรือเจ้าของไปทำรั้วให้ใหม่ดีงามทีเถอะ)
ฝ่ายผู้ใหญ่เจ้าบ่าวก็ว่า" เอ่อนั้น..เป๋นจะอั้นกาหา ควายหงานบ้านนี้มันฮ้ายพ่อง แต่มันก่อฮักแต๊ เอาแต๊เน้อ เหมือนดั่งคนโบราณว่า คนฮักแต๊มันตึงบ่ถอย บ่ะผาจนดอยบ่แตกก็บ้าง...บ่เป๋นหยังฝ่ายคนใหญ่ตางเพ้ ก็จะไปเสียผีไฟดับหื้อกับหมู่เฮา จะได้เป็นผีเดียวกั๋นเหียกำ จะได้เป๋นพี่น้องกั๋น "(เออ เป็นดังนี้เหรอ..ควายหงานบ้านนี้มันเกเรอยู่บ้างแต่มันก็รักจริง เอาจริง เหมือนดั่งคนโบราณว่า คนรักจริงมันต้องไม่ถอย ก้อนผาชนดอยไม่แตกก็บิ่นบ้าง ไม่เป็นไรผู้ใหญ่ทางนี้ก็จะไปเสียค่าผีไฟดับให้กับพวกเรา จะได้เป็นผีเชื้อสกุลเดียวกันเสียที จะได้เป็นพี่น้องกัน )
เมื่อทุกอย่างลงเอยกันด้วยดีผู้ใหญ่ทางเจ้าบ่าวก็นำขันผีฝ่ายชายไปเสียผีไฟดับให้แก่เจ้าสาวเป็นอันว่าผีไฟดับก็เอวังเท่านี้แล....เรื่องใหม่ก็จะมาเล่าวันใหม่แล....
ความเห็น (14)
คารวะและชื่นชมบันทึกนี้ครับปี้หนาน
นี้คือวิถีฮีตครองที่น่ายกย่อง อนุรักษ์ ฟื้นฟูสำหรับบ้านเฮาครับ
ผมเคยผิดผีเสียผีครับ
แต่เป็นไปด้วยความไม่รู้ ไปยื่นหน้าเยี่ยมผู้สาวลูกพี่ลูกน้องทางพ่อที่นอนไข้อยู่ในห้องนอน ลืมคิงไปว่าบ้านเฮาถือผีทางแม่กั๋น
เลยบะได้คู่ซี้คลี่ซ้อนจน๋ปานนี้
ขอบคุณครับ
ไหว้สาคุณ paleeyon ครับ.....
ถ้าเฮาบ่เอามาเขียนเล่ากั๋นคนบ่ะเดี่ยวก็จะบ่ฮู้ว่าเรื่องผีคือฮีตฮอยเกิ้งกั๋นคนทำผิดในสมัยก่อน บ่ต้องมีกฎหมายมาบังคับ
เรื่องคู่ข้างนอนแคมลุงหนานว่าบ่ถ้าเลือกนัก คนเฮาเข้าใจ๋กั๋นอยู่กั๋นม่วน มีใจ๋ซื่อต่อกั๋น ก็แลกผีกั๋นเหีย อยู่เป๋นผัวเมียกั๋นบ่าเถิงร้อยปี๋มันก็มรณัง มรณะ มะตะ....ต๋ายพรากกั๋นไปเหียก็เต้าอั้นเนาะเฮา....
ด้วยความปรารถนาดีจาก...ลุงหนาน พรหมมา
สวัสดีเจ้าป้อหนาน NIKHOM
- อ่านกำอู้ เหมือนเป๋นกำบะเก่า ก่อเจ้า
- ตี้เปิ้นชอบอู้เป๋นกำ ค่าว เป็นกำตี้คล้องจอง กั๋น
- แล้วก่เป๋นปริศนา อิอิ
- ผีอันนี้บ่น่ากั๋วเจ้า
สวัสดีเจ้าหลานแกฟา...โอ๊ะกั้งไป..หลานกาแฟเจ้า
คนตะก่อนอู้กั๋นเป๋นค่าวเป๋นเครือและมีปริศนาแฝงเจ้า
คนฟังก่อต้องไจ๊ผะหญาปั๋ญญาแปล๋ความหมายหื้อคนอื่นฮู้ว่ามันหล้วกตันกั๋น ตอบกั๋นอู้กั๋นหื้อมันม่วนงันเจ้า เช่นว่า บ่าวขึ้นเฮือนถามสาวว่า
"น้องกิ๋นข้าวแลงกั้บหยัง" ถ้าสาวตอบว่า " กิ๋นข้าวแลงกั้บแก๋งฝักปั๋ง"บ่าวจะต้องฮู้ตั๋วว่า สาวบอกว่า "จังขนาด" บ่าวเขาก็จะลุกลาหนีลงเฮือนไป แต่ถ้าสอบตอบว่า "กิ๋นข้าวแลงกั้บแก๋งบ่ะฟัก" มีความหมายว่าสาวฮักบ่าวขนาดเน้อ บ่าวที่ฮู้ตันกํรีบขอแต่งงาน อย่างนี้เป๋นต้น
ผีอันนี้บ่น่ากลั๋วเพราะจะได้แอมคู่ข้างเจ้า
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน พรหมมา
ฟังแล้วก่อ งง
แก๋งผักปั๋ง มันหยังมาจังขนาด ละเจ้า
แล้วแกงม่ะฟัก เป๋น ฮักขนาด ได้จะไดเจ้า ??
ถ้าแก๋ง ผักกูด จะเป๋นจะไดเจ้า ?
ไหว้สาพ่อหนานแฮมก่ำเจ้า
เอ..ชาตินี้จะมีไผเอาแก๋งบ่ะฟักมาฮื้ออีหน้อยพ้อก่อหา ...อิอิ
สวัสดีหลานอิหล้ากาแฟกับหลานเอ...
แก๋งผักปั๋งเป๋นก๋ารเปรียบคำว่า ปั๋ง กับคำว่า จัง หื้อคนได้ยินฮู้เปรยๆ
แก๋งบ่ะฟักเป๋นก๋ารเปรียบคำว่า ฟัก กับคำว่า ฮัก หื้อคนได้ยินเปรยๆแทนที่จะอู้หื้อมันจ้ะๆก็จะแฮงล้ำไป แต่คำเหล่านี้ก็เป๋นที่ยอมฮับกั๋นในสังคมล้านนาเจ้า
หลานตังสองถ้าว่าบ่เลือกนักล้ำไปก็มีคนเอาแก๋งบ่ะฟักมาหื้อแน่นอนเจ้า
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน.....พรหมมา
สวัสดีค่ะพอหนาน
-ยอดเยี่ยมค่ะ
- ไฟดับเสียผี
- ปัจจุบันถ้ารับผิดชอบกันอย่างนี้
- ผีตายทั้งกลมคงน้อยลงนะคะ
- ขอบคุณค่ะ
ไหว้สาคุณพรรณาครับ......
สมัยก่อนเขามีการอบรมให้มีคุณธรรมอย่างแท้จริง
สมัยนี้หาคนที่รับผิดชอบยากครับ
ขอบคุณที่ให้ความสนใจครับ.....
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน.....พรหมมา
มีสาระมากเลยนะคับมันช่างดีจิงๆเลยผมตามอ่านทุกเรื่องเลยนะเพราะมันมีสาระมากเลยคับ
ไหว้สา พ่อหนาน
ท่าจะโยมก๋านน้อ ฮักสาสุขภาพเน้อเจ้า
จะได้อยู่กับลูกหลานเมิ้นๆๆๆ
สวัสดีหลาน rawilและหลานเอ..
*ขอบคุณที่ติดตามและเป็นห่วงสุขภาพลุง
*ตอนนี้กำลังเดินสายอบรมตั้งแต่เชียงรายยัน กทม.เกือบครึ่งเดือนครับ
หากสนใจติดตามกันต่อไปลุงมีเรื่องเล่าอีกมากมายครับ
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน...พรหมมา
ลูกสาวเก๊า
ไหว้สาเจ้า รบกวนถามเกี่ยวกับการเสียผีแต่งงานกำเจ้า พอดีน้องบ่าวจะไปขอสาวมาเป๋นไป้ จะไปเสียผี แต่บ่าฮู้ว่าจะเสียผีหื้อตังได ผีตังป้อกาว่าแม่ของสาว เข้าใจ๋ว่าจะเป๋นผีตังแม่ และจะต้องดาคัวอันไดไปผ่อง เสาะหาคนฮู้ก่อบ่ามี ถามป้อเฮา ป้อสาวก็บ่ามีไผฮู้ ขอสุมมาลุงจ่วยบอกกำเจ้า ยินดีจ๊าดนักเจ้า
สวัสดีลูกสาวคนเก๊าหรือปี้เอ้ย..
ตั๋วเก่ายังบ่ได้แต่งงานก็ได้เป๋นผู้เฒ่าขอสาว..อิอิ..ปั่นต่าตั๋วก็จะฮู้เอาเน้อ..
ก๋ารขอสาวหื้อเตรียมขันขอผี 1 ขันใส่ข้าวตอกดอกไม้ต๋ามที่แต่ละครอบครัวได้กำหนดไว้ก่อนๆมาเช่น ดอกไม้ขาว 32 เงินแถบหรือเงินเหรียญ 32 (อันนี้ต้องไปอ่านเรื่องตำนานเงินค่าผี) ธูป 32 เทียน 32 เป็นต้น
เมื่อเตรียมดาแล้วหาวันดี เชิญผู้เฒ่าผู้แก่ถือขันขอผีนี้นำหน้า ขบวนไปขอเอาเจ้าสาว เจียรจ๋ากั๋นแล้วก็ยกขันหื้อแก่ผู้ใหญ่ฝ่ายเจ้าสาวเก็บไว้บนหิ้งผีปู่ย่าของเขา ก็เป๋นเสร็จพิธี
หลังจากนั้นก็มากำหนดวันหมั้นหมาย วันแต่งงาน ในวันแต่งงานก็มีขันผีทั้งสองฝ่าย แม่ญิงก็จัด ไว้ ฝ่ายเจ้าบ่าวก็จัดไว้ เมื่อถึงวันแต่งงานก็เอาขันผีนี้มาแลกกั๋นเรียกกันว่า " ไขว้ผี" ฝ่ายบ่าวก็เอาขันผีเจ้าสาวไปไว้ที่ผีปู่ย่าของตนเอง ฝ่ายญิงก็เอาขันผีบ่าวไปไว้ที่หิ้งผีปู่ย่าของตนเองถือว่าผีทั้งสองตระกูลได้แลกเปลี่ยนฮู้กั๋นแล้วคือเป๋นผีอันเดียวกัน เป๋นพ่อดอง แม่ดองกันต่อไปเกิดลูกหลานสิบผะกุ๋ลต๋ามโลกาวิสัยในมนุษยโลกหล้าคนเก่าเมี้ยนคนใหม่มาแทนเท่าเจ้นยามะจีวัง
ขอหื้อเป๋นสุขๆเน้อจุ้ผู้จุ้คนที่จะมีครอบครัวใหม่...
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน..พรหมมา