เส้นเลือดดำที่ขาอุดตัน เสี่ยงโรคเส้นเลือดหัวใจ+สมองเพิ่มไปนาน

พวกเราคงจะได้ยินได้ฟังเรื่องคนนั่งนานๆ แล้วเส้นเลือดดำที่ขาอุดตัน ทำให้เกิดลิ่มเลือดลอยไปอุดตันเส้นเลือดในปอด ทำให้เสียชีวิตมาแล้หลายราย ภาวะดังกล่าวมีชื่อเรียกเล่นๆ ว่า "โรคเครื่องบินชั้นประหยัด"

พวกเราคงจะได้ยินได้ฟังเรื่องคนนั่งนานๆ แล้วเส้นเลือดดำส่วนลึกที่ขาอุดตัน (deep vein thrombosis / DVT) ทำให้เกิดลิ่มเลือดลอยไปอุดตันเส้นเลือดในปอด ทำให้เสียชีวิตมาแล้หลายราย

ภาวะดังกล่าวมีชื่อเรียกเล่นๆ ว่า "กล่มอาการเครื่องบินชั้นประหยัด (economy class syndrome)" เนื่องจากเครื่องบินชั้นประหยัดมักจะเน้นการเพิ่มจำนวนที่นั่ง ทำให้ขยับแข้งขาได้ไม่สะดวกเท่าเครื่องบินชั้นธุรกิจขึ้นไป

...

การศึกษาก่อนหน้านี้ไม่พบความสัมพันธ์ระหว่างโรคเส้นเลือดดำอุดตัน โรคเส้นเลือดหัวใจอุดตัน และโรคเส้นเลือดสมองแตก-ตีบตัน ซึ่งอาจทำให้เกิดอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือเสียชีวิตได้

วันนี้มีข่าวว่า คนที่เป็นโรคเส้นเลือดดำอุดตัน (DVT) มีความเสี่ยงโรคเส้นเลือดหัวใจอุดตัน เส้นเลือดสมองแตก-ตีบตัน อัมพฤกษ์ อัมพาตเพิ่มขึ้นไปนานกว่า 20 ปีทีเดียว

...

ท่านอาจารย์เฮนริค โซเรนเซน ผู้เชี่ยวชาญด้านระบาดวิทยา แห่งโรงพยาบาลเดนมาร์ค อารัส ทำการศึกษาข้อมูลจากคนไข้ที่มีโรคเส้นเลือดดำอุดตันมากกว่า 25,000 ราย

การศึกษานี้ไม่รวมข้อมูลของคนที่มีโรคเส้นเลือดหัวใจอุดตัน(ตัดออกไป) และติดตามผ่านฐานข้อมูลสุขภาพแห่งชาติไปนานกว่า 20 ปี

...

ผลการศึกษาพบว่า คนที่เป็นโรคเส้นเลือดดำส่วนลึกอุดตัน (DVT) มีความเสี่ยงโรคเส้นเลือดหัวใจอุดตัน เส้นเลือดสมองแตก-ตีบตัน อัมพฤกษ์ อัมพาตเพิ่มขึ้นดังต่อไปนี้

• ความเสี่ยงเพิ่มขึ้น 90% ในปีแรก
• ความเสี่ยงเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง 20-40% ต่อไปอีกนานกว่า 20 ปี

...

การศึกษาก่อนหน้านี้พบว่า โรคเส้นเลือดหัวใจและโรคเส้นเลือดสมองมีความสัมพันธ์กับผนังเส้นเลือดที่แข็งตัว หนาตัว หรือมีหินปูนจับ

ทว่า... โรคเส้นเลือดดำส่วนลึกอุดตัน (DVT) เกิดจากภาวะขาดน้ำ ทำให้เลือดข้นขึ้น ภาวะอยู่นิ่ง เช่น นั่งนานๆ ฯลฯ หรือปัจจัยการแข็งตัวเลือดผิดปกติ เช่น คนไข้มะเร็ง ฯลฯ

...

อาจารย์โซเรนเซนกล่าวว่า การศึกษาก่อนหน้านี้มีขนาดของกลุ่มตัวอย่างน้อย ทำให้ไม่พบความสัมพันธ์ของโรค 3 กลุ่มนี้

การศึกษานี้มีขนาดกลุ่มตัวอย่างมากกว่า 25,000 ราย และติดตามไปนานมากกว่า 20 ปี ทำให้พบความสัมพันธ์ของโรค

...

สาเหตุของความสัมพันธ์ที่ค้นพบใหม่ยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด รู้เพียงแต่ว่า ปัจจัยเสี่ยงร่วมของโรคทั้ง 3 กลุ่มนี้คือ "โรคอ้วน" ที่กำลังระบาดไปทั่วโลก

ท่านอาจารย์กอร์ดอน โลฟ นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยกลาสโกว์ สหราชอาณาจักร(หมู่เกาะอังกฤษ) ผู้เขียนคำวิจารณ์ (commentary) กล่าวว่า

...

การค้นพบองค์ความรู้ใหม่เช่นนี้น่าจะนำไปสู่แนวคิดใหม่ในการป้องกันโรคเส้นเลือดหัวใจตีบตัน โรคเส้นเลือดสมองแตก-ตีบตัน อัมพฤกษ์ และอัมพาตได้

วิธีป้องกันโรคเส้นเลือดดำอุดตันที่สำคัญได้แก่

1. ดื่มน้ำให้พอ > เวลาถ่ายปัสสาวะให้ดูสีปัสสาวะเสมอ ถ้าขาดน้ำ... ปัสสาวะจะมีสีเหลืองเข้ม ถ้าดื่มน้ำพอ... ปัสสาวะจะมีสีเหลืองจาง หรือมองไม่เห็นสี
2. อย่านั่งคราวละนานเกินไป > อย่างน้อยควรกระดกข้อเท้าขึ้นลงทุก 1 ชั่วโมง งอเข่า-เหยียดเข่าทุก 1 ชั่วโมง และลุกขึ้นยืนหรือเดินทุก 2 ชั่วโมง
3. ระวังอย่าให้อ้วน > ถ้าอ้วนไปแล้ว ควรควบคุมน้ำหนัก หาทางให้น้ำหนักลดลง หรืออย่างน้อยก็อย่าให้เพิ่มขึ้นไปอีก
4. อย่าสวมเสื้อผ้ารัดแน่น เช่น คาดเข็มขัดแน่น สวมกางเกงในที่ยางยืดรัดแน่น ฯลฯ ซึ่งมีส่วนทำให้การไหลเวียนของเส้นเลือดดำช้าลง และเพิ่มโอกาสเกิดลิ่มเลือด
5. งด-ลด-ละ-เลิกบุหรี่
6. ตรวจเช็คความดันเลือด > ถ้าพบมีความดันเลือดสูงควรรักษาอย่างสม่ำเสมอ

...

ถึงตรงนี้... ขอให้พวกเรามีสุขภาพดีไปนานๆ ครับ

ที่มา                                                             

• Thank Reuters > Michael Kahn > Vein clots up risk of heart attack > [ Click ] > November 22, 2007. / Lancet.
• Thank Mayoclinic > Deep vein thrombosis > Prevention > [ Click ] > September 20, 2007.
• ข้อมูลและการอ้างอิงในบล็อก "บ้านสุขภาพ" เป็นไปเพื่อส่งเสริมสุขภาพ และป้องกันโรค ไม่ใช่เพื่อรักษาโรค 
• ท่านที่มีโรคประจำตัวควรปรึกษาหมอ พยาบาล เภสัชกร หรืออนามัยที่ดูแลท่านก่อนนำข้อมูลไปใช้ 
• ขอขอบคุณอาจารย์ณรงค์ ม่วงตานี > สนับสนุนเทคนิค iT. 
• นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์ > 23 พฤศจิกายน 2550.