วิทยากรในการฝึกอบรม
ในการจัดการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาบุคคลหรือหน่วยงานให้มีความเจริญก้าวหน้ายิ่งขึ้นนั้นองค์ประกอบสำคัญประการหนึ่ง ที่จะช่วยให้การจัดการฝึกอบรมบรรลุผลสมความมุ่งหมายได้ก็คือ การเลือกใช้เทคนิคการฝึกอบรมอย่างถูกต้องเหมาะสม ทั้งนี้เพราะเทคนิคการฝึกอบรมจะเป็นวิธีการที่ก่อให้เกิดการเรียนรู้ และเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้เข้ารับการอบรมเทคนิคการฝึกอบรมแต่ละวิธี มีลักษณะต่างแตกกันออกไป การเลือกเทคนิคการฝึกอบรมที่เหมาะสมสำหรับการฝึกอบรมในหลักสูตรต่างๆ จึงเป็นตัวกำหนดที่สำคัญต่อประสิทธิผลในการฝึกอบรมแต่ละครั้งผู้ที่เป็นวิทยากรจำเป็นต้องศึกษาลักษณะวิธีการฝึกอบรมแต่ละวิธี พร้อมทั้งข้อดีและข้อจำกัดจากการใช้วิธีนั้นๆ เพื่อพิจารณาตัดสินใจเลือกวิธีการฝึกอบรม
การเลือกใช้เทคนิคการฝึกอบรมที่เหมาะสม จึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับเจ้าหน้าที่หรือวิทยากรฝึกอบรมฉะนั้นในการเลือกใช้เทคนิคการฝึกอบรม จะต้องคำนึงถึงสิ่งต่อไปนี้
ทัศนคติของผู้เข้ารับการฝึกอบรม มีความสำคัยต่อการเลือกสรรเทคนิคการฝึกอบรมมากจึงไม่ควรมองข้ามความสำคัญประการนี้
ประเภทของเทคนิคการฝึกอบรม
เทคนิคการฝึกอบรมที่ใช้ในการฝึกอบรมโดยทั่วไปมีหลายด้วยกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับเกณฑ์ที่ให้สามารถจำแนกได้เป็น 4 ประเภทคือ
4. ประเภทใช้สื่อในการอบรม เป็นส่วนประกอบสำคัญ เช่น การใช้สไลด์ประกอบเสียง
บทบาทของวิทยากร
วิทยากรเป็นบุคคลหนึ่งที่มีความสำคัญต่อการฝึกอบรม เพราะวิทยากรเป็นผู้ให้ความรู้ ทักษะและทัศนะคติต่าง ๆ แก่ผู้เข้ารับการฝึกอบรมฉะนั้น วิทยากรในฐานะเป็นผู้ให้จำเป็นจะต้องมีบทบาทต่อการฝึกอบรม ดังนี้
ก.บทบาทของวิทยากรก่อนการฝึกอบรม
ข.บทบาทของวิทยากรในขณะการทำการฝึกอบรม
คุณสมบัติของวิทยากร
ผู้จัดการฝึกอบรมซึ่งทำหน้าที่ติดต่อวิทยากร ควรจะได้พิจารณาการเลือกวิทยากรที่จะให้ประโยชน์เเก่ท่าน โดยพิจารณาจากคุณสมบัติ ดังต่อไปนี้
2. เป็นผู้ที่มีประสบการณ์ในการทำงาน เพื่อจะได้ประสบการณ์ต่าง ๆ มาถ่ายถอดให้เเก่ผู้เข้ารับการอบรมได้เป็นอย่างดี เคยดูงานเเละเป็นผู้ที่วงการนั้น ๆ ยอมรับ ในความสามารถในการทำงานเป็นอย่างดี
3. เป็นผู้ที่คนในวงการนั้น ๆ รู้จักดี เป็นผู้ที่มีชื่อเสียง สามารถเข้าถึงจิตใจของผู้เข้ารับการ อบรมได้
4. เป็นผู้ที่มีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดี
5. เป็นผู้ที่มีความสามารถในการสอน เเละใช้สื่อการสอนประเภทต่าง ๆ ได้
6.เป็นผู้ที่สนใจทางวิชาการ เป็นคนทันสมัย
การตรียมตัวเป็นวิทยากรที่ดีผู้อำนวยการฝึกอบรม เเละเจ้าหน้าที่ฝึกอบรมบางท่าน ได้รับเชิญให้เป็นวิทยากรฉะนั้น ในฐานะที่เป็นวิทยากร ควรจะมีการเตรียมตัวหรือปฏิบัติดังนี้
1. สังเกตความสนใจของผู้ฟังก่อนจะเริ่มต้นพูดหรือบรรยาย
การพูดหรือบรรยายจบลงเเล้ว วิทยากรที่ดีควรเปิดโอกาศให้ผู้ฟังหรือผู้เข้าร่วมประชุมฟังคำบรรยายเเละซักถามข้อสงสัยเพื่อวิทยากรจะได้ชี้เเจงให้ทราบในที่ประชุม
การคัดเลือกวิทยากร
กระบวนการดำเนินการฝึกอบรม (Process)
มีสิ่งสำคัญที่ควรได้รับการพิจารณา หรือตรวจสอบ คือ1. วิทยากร
2. ผู้เข้ารับการฝึกอบรม
3. เอกสารประกอบการบรรยาย
4 .สภาพเเวดล้อม เเละสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ
วิทยากร
จะต้องมีคุณสมบัติตรงตามที่ต้องการทุกประการ เช่น มีความรอบรู้ เเละประสบการณ์ในเนื้อหาวิชาที่จะบรรยายเป็นอย่างดี มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จัก เเละได้รับการยอมรับกันโดยทั่วไปในเรื่องที่จะบรรยายนั้น เเละมีความสามารถในการถ่ายทอดความรู้เเละประสบการในเรื่องที่จะบรรยายได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ ในระหว่างการฝึกอบรมหัวข้อวิชาดังกล่าว วิทยากรจะต้องนำเสนอเนื้อหาสาระต่าง ๆ ให้ตรงกับวัตถุประสงค์ เเละขอบเขตของหัวข้อวิชานั้น ตามที่ได้กำหนดไว้ในหลักสูตรฝึกอบรมนั้น เเละสามารถถ่ายทอดความรู้ เเละประสบการโดยใช้เทคนิคการฝึกอบรมต่าง ๆ ที่ดีเเละเหมาะสมกับ…..เเละที่สำคัญ คือ วิทยากรจะต้งเตรียมตัวสำหรับการบรรยายหรือการนำเสนอหัวข้อวิชาดังกล่าวเป็นอย่างดี เพื่อบรรลุผลตามวัตถุประสงค์ของการฝึกอบรมนั้น
การคัดเลือกวิทยากรที่มีความรู้ความสามารถในด้านการอบรม
หลักการเรื่องนี้เน้นหนักในเรื่องวิทยากรที่จะเชิญมาบรรยายหรือครูผู้ฝึกที่จะเข้าร่วมโครงการฝึกอบรม มิใช่พิจารณาเเต่ทรงคุณวุฒิเพียงด้านเดียว เเต่ควรพิจารณาถึงความสามารถในการเป็นวิทยากรฝึกอบรมมีประสบการณ์มีกลวิธีในการถ่ายทอดความรู้สอนตรงตามหัวข้อ เเละรายละเอียดของวิชา มิใช่สอนตามใจชอบ สามารถเพิ่มเติมความรู้เเละประสบการณ์เกิดการเปลี่ยนเเปลงเชิงพฤติกรรมในตัวผู้เข้ารับการอบรม เเต่ต้องทำอย่างเป็นความลับหรือจากคำเเนะนำของผู้จัดการฝึกอบรมคนอื่น ๆ ที่ช่วยเเนะนำให้ว่าเป็นวิทยากรที่มีคุณภาพการสอนใรการฝึกอบรมต่างกับการสอนในโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัย เราคงจะเคยฟังการบรรยายของผู้ทรงคุณวุฒิ เเต่มิได้ฝึกเทคนิคในการเป็นวิทยากรฝึกอบรมสอนวกวน ไม่เข้าประเด็น เกิดการสับสน ชวนเบื่อหน่ายเเละง่วงนอน สอนเรื่องง่าย ๆ ให้เป็นเรื่องยาก สอนไม่ครบไม่เต็มตามรายละเอียดวิชา มาสาย เจ้าอารมณ์ การสรรหาวิทยากรที่ดี จึงมีความจำเป็นการฝึกอบรมอย่างยิ่ง
วิทยากรที่ไม่ดีเพียงคนหรือสิงคน อาจสร้างความล้มเหลวให้กับโครงการฝึกอบรม หรือเกิดความปั่นป่วนขึ้นได้
วิทยากรฝึกอบรมที่มีความสามารถ
ภูมิหลัง เช่น
เช่นบทบาทและหน้าที่ของวิทยากร
บทบาทและหน้าที่ของวิทยากรในยุคปัจจุบันจะเปลี่ยนแปลงจากผู้สอนเป็นอำนวยความสะดวก กล่าวคือ วิทยากรจะมีบทบาทและหน้าที่ 4 อย่าง คือ
1. ยั่วยุ ได้แก่ พฤติกรรมที่ก่อให้เกิดอารมณ์แก่ผู้เรียน เช่น การท้าทาย กดดัน การผ่อนคลาย การทำตัวเป็นตัวอย่าง เป็นการทำให้เกิดการตอบสนอง
ยั่วยุได้แก่ พฤติกรรมที่ก่อให้เกิดอารมณ์แก่ผู้เรียน เช่น การท้าทาย กดดัน การผ่อนคลาย การทำตัวเป็นตัวอย่าง เป็นการทำให้เกิดการตอบสนอง2. ดูแล ได้แก่ การสร้างบรรยายกาศความสัมพันธ์อย่างอบอุ่นแก่สมาชิก ซึ่งได้แก่ การยอมรับ การเข้าใจ การสนับสนุน ให้กำลังใจและการสร้างความสนินสนม
ดูแล ได้แก่ การสร้างบรรยายกาศความสัมพันธ์อย่างอบอุ่นแก่สมาชิก ซึ่งได้แก่ การยอมรับ การเข้าใจ การสนับสนุน ให้กำลังใจและการสร้างความสนินสนม3. อธิบาย ได้แก่ พฤติกรรมที่จะทำให้สมาชิกเกิดความเข้าใจ การแสดงความคิดเห็น การแปลความ การขยายความ และการเชื่อมโยง
อธิบาย ได้แก่ พฤติกรรมที่จะทำให้สมาชิกเกิดความเข้าใจ การแสดงความคิดเห็น การแปลความ การขยายความ และการเชื่อมโยง4. จัดการ ได้แก่ พฤติกรรมการจัดการให้มีกิจกรรมหรือหยุดกิจกรรม เช่น รักษากติกา กำหนดมาตรฐาน แนะนำ สกัด หยุดยั้ง และการสั่งการ
จัดการ ได้แก่ พฤติกรรมการจัดการให้มีกิจกรรมหรือหยุดกิจกรรม เช่น รักษากติกา กำหนดมาตรฐาน แนะนำ สกัด หยุดยั้ง และการสั่งการหน้าที่ เหล่านี้ ผู้สอนหรือวิทยากรจะต้องดำเนินการตั้งแต่เริ่มต้นจนจบตามแผนหรือกระบวนการที่วางไว้ เพื่อช่วยให้สมาชิกเกิดการเรียนรู้ตามเป้าหมายที่กำหนดไว้
หน้าที่ เหล่านี้ ผู้สอนหรือวิทยากรจะต้องดำเนินการตั้งแต่เริ่มต้นจนจบตามแผนหรือกระบวนการที่วางไว้ เพื่อช่วยให้สมาชิกเกิดการเรียนรู้ตามเป้าหมายที่กำหนดไว้คุณสมบัติที่จำเป็นของวิทยากร
วิทยากรจะต้องมีความรู้ในเรื่องที่รับผิดชอบอย่างเจาะลึกถึงแก่นและต้องทันสมัยทันเหตุการณ์
อยู่ตลอดเวลา สามารถประยุตก์ความรู้ลงสู่การปฎิบัติที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมได้เป็นอย่างดี ข้อมูลอ้างอิงเชื่อถือได้สนิทใจ
กระบวนการหรือเทคนิคการถ่ายทอดความรู้ก็มีความสำคัญอยู่ไม่น้อย เพราะเป็นจุดเชื่อมกระทบ ต่อการรับรู้ ผู้ใหญ่มีความละเอียดอ่อน และเปราะบางในความรู้สึก เมื่อใดก็ตามที่มีการไปกระทบอัตตาของเขาแล้วเขาจะปิดประสาทการรับรู้ทันทีพร้อมกันนั้นจะสร้างปราการต่อต้านขึ้นมาแทน เพราะฉะนั้นกระบวนการถ่ายทอดของวิทยากรจะต้องเป็นไปในรูปแบบการนำเสนอข้อมูลเพื่อให้พิจารณา และเปิดโอกาสให้เขาได้เผยอัตตาออกมา โดยนำประสบการณ์ของตนเข้าร่วมแสดงความคิดเห็นร่วมอภิปราย
วิทยากรจะต้องมีอารมณ์อันมั่นคงแน่นอนไม่โลเลไปตามข้อเสนอของสมาชิกจนสูญสิ้นความเป็นตัวของตัวเอง แต่ทั้งนี้หมายถึงยืดหยุ่นได้ในบางโอกาส เพราะกิจกรรมหรือข้อมูลทั้งหลายได้ผ่านการวางแผนมาอย่างรอบคอบบนพื้นฐานของข้อมูลที่ถูกต้อง ขณะเดียวกันวิทยากรก็จะมีความรักความจริงใจต่อสมาชิกแล้วพฤติกรมที่แสดงออกไม่ว่าจะเป็นคำพูดหรือท่าทางจะไม่ขัดเขินและเป็นธรรมชาติ เป็นไปในลักษณะของการอ่อนน้อมและอ่อนโยน มิใช่ถ่อมตนจนหมดความภาคภูมิ
วิทยากรจะต้องเป็นคนช่างคิดสร้างสรรค์แปลกใหม่ที่ผู้เข้ารับการอบรมมิสามารถคาดเดาได้ถูกต้อง และเมื่อเปิดเผยออกมาก็จะได้รับความพึงพอใจ ทึ่ง ขณะเดียวกันก็เป็นสื่อนำไปสู่เป้าประสงค์ที่ตั้งไว้ การสร้างนิสัยชอบคิดสร้างสรรค์ทำได้โดยเมื่อจะทำสิ่งใดที่ซ้ำซากจำเจ น่าเบื่อหน่ายให้หยุดคิดและท่องคาถาให้ขึ้นใจว่า “จะต้องมีวิธีการอื่นที่ดีกว่าเสมอ ถ้าจะยอมเสียเวลาคิดสักนิด”
วิทยากรจะต้องมีความยืดหยุ่นสูง และความคิดลอยตัวพร้อมที่ปรับเปลี่ยนได้ตามสถานการณ์และปัญหาเฉพาะหน้าทุกรูปแบบได้อย่างนิ่มนวลแต่ไม่เสียหลักการ
ประเด็นที่วิทยากรควรพิจารณา
การจะเป็นวิทยากรที่ดีนั้นเป็นได้ไม่ง่าย แต่ก็ไม่ยากจนเกินไปสามารถฝึกฝนได้ เพียงแค่ขอให้มีความตั้งใจจริงหมั่นสังเกตและพัฒนาปรับปรุงตนเองอยู่เสมอ
วิทยากรควรจะพิถีพิถันศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับกลุ่มเป้าหมายอย่างชัดเจนยิ่งละเอียดยิ่งดี เพื่อประสิทธิภาพในการวางแผนจัดกิจกรรม เช่น
ก. เพศ เพศชายหรือหญิง สัดส่วนของเพศก็เป็นตัวแปรประการสำคัญที่วิทยากรจะนำไปพิจารณาในการวางแผนกิจกรรมที่ไม่ขัดต่อความรู้สึก วัฒนธรรม ความรุนแรง รวดเร็ว ตลอดจนภาพหรือตัวอย่างประกอบอื่นๆ
ข. วัย แนวโน้มของกลุ่มที่อยู่ในวัยใด เช่น วัยหนุ่มสาว วัยกลางคนสูงอายุและมีสัด ส่วนอย่างไร
ก. มากหรือน้อย วิทยากรจะต้องยึดถือเวลาตามตารางเป็นเกณฑ์อย่างเคร่งครัดการบริหารเวลาที่มีประสิทธิ์ภาพจะสร้างภาพพจน์ที่ดี นาที กิจกรรมอาจประกอบด้วย 1 หรือ 2 กิจกรรม แต่ถ้ามีเวลาเกิน 30 นาทีแล้ว ควรจะมีรูปแบบของกิจกรรมที่เปลี่ยนไปทุก 30 นาที เพื่อหลีกเลี่ยงความซ้ำซากน่าเบื่อหน่าย
เช้า ::: กิจกรรมจัดได้หลายรูปแบบเพราะร่างกายและจิตใจมีความพร้อมสูง
สาย บ่าย ค่ำ ::: วิทยากรจะต้องพิจารณาเป็นพิเศษเพราะช่วงเวลาที่เริ่มจะล้าสมอง กิจกรรมควรจะเป็นกิจกรรมย่อยๆ หลากหลาย มีความเคลื่อนไหว สลับปรับเปลี่ยนกระชับ ไม่ยือยาดเยิ่นเย้ย รอยต่อระหว่างกิจกรรมมีการเชื่อมโยงชวนให้ติดตามตลอดเวลา
ถ้าเป็นไปได้ วิทยากรควรจะเลือกใช้ห้องที่มีขนาดกว้างพอเหมาะ พอที่จะจัดกิจกรรมได้สะดวกเพราะจะต้องอาศัยพื้นที่สำหรับการเคลื่อนไหว แบ่งกลุ่ม ประชุม และอภิปราย ถ้าจะมีโต๊ะก็ควรจะเป็นโต๊ะที่ยกเคลื่อนที่ได้ แต่ถ้ามีข้อจำกัดในเรื่องสถานที่ไม่สามารถจัดหาได้ดังกล่าว วิทยากรก็ควรเลือกหรือปรับกิจกรรมให้สามารถใช้พื้นที่ที่จำกัดนั้นให้ได้ ดังนั้นวิทยากรต้องหาข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่ให้ชัดเจนเสียก่อน
ปัจจุบันเทคโนโลยีก้าวหน้ามาก วิทยากรจะต้องก้าวให้ทัน และพยายามนำออกมาใช้ประกอบการจัดกิจกรรม ซึ่งสามารถทุ่นเวลาและช่วยในการสื่อสารให้ชัดเจนยิ่งขึ้น เช่น เครื่องฉายแผ่นใส สไลด์ วีดีโอเทป ฯลฯ วิทยากรควรจะต้องศึกษาวิธีใช้ให้ถูกต้อง และทดลองก่อนทุกครั้งเพื่อให้มั่นใจว่าอุปกรณีต่างๆ อยู่ในตำแหน่งและสภาพที่ใช้การได้ หรือถ้ามีอะไรขัดข้องจะแก้ไขได้ทัน แต่อย่างไรก็ดี วิทยากรที่รอบคอบนั้นจะต้องเตรียมกิจกรรมสำรองที่ไม่ต้องอาศัยเครื่องอำนวยความสะดวกดังกล่าวไว้ด้วย เพื่อป้องกันแก้ปัญหาอันอาจจะเกิดขึ้นกับอุปกรณ์เหล่านั้นเช่น หลอดขาด ไฟฟ้าขัดข้อง เป็นต้น
ลักษณะของกิจกรรมที่จัดเป็นบันไดเชื่อมที่สำคัญที่จะทำให้การจัดกิจกรรมครั้งนั้นสำเร็จลุล่วงตามวัตถุประสงค์หรือประสบความล้มเหลวเพราะฉะนั้น วิทยากรจะต้องมีการวางแผนอย่างรอบคอบ และมีการทบทวนปรับปรุงทั้งก่อนและหลังการดำเนินกิจกรรมเสร็จสิ้นแล้ว ลักษณะที่มีประสิทธิ์ภาพของการจัดกิจกรรม มีหลักการยึดได้เป็นเกณฑ์ดังนี้
ถ้ามีข้อมูลเกี่ยวกับการจัดฝึกอบรม ไม่ว่าจะเป็นรูปแบบต่าง ๆ ในการฝึกอบรม,การเลือกวิธีการฝึกอบรม,การจัดสถานที่ในการฝึกอบรมในแต่ละแบบทั้งภายในภายนอกอาคาร,วัสดุ อุปกาณ์ เครื่องมือต่าง ๆ ที่จะต้องใช้ กรุณาส่งเมล์มาให้ด้วยนะคะ เพราะจะต้องใช้ทำรายงานด่วน
ไม่เห็นมีบรรณานุกรมจิงๆด้วยค่ะ ควรจะมีนะคะ