นอกจากนี้ก็ยังมีวิธีการเข้าไปสร้างความเข้าใจ เข้าไปทำกระบวนการใด ๆ กับชุมชน ใช่ว่าจะมีวิธีการแค่จัดประชุม สัมมนา โดยใช้กระดาษบรู๊ฟและปากกาอย่างเดียวแต่การนำเกมเข้าไปเสริม หรือมีกิจกรรมไปทำ และสรุปผลจากการทำกิจกรรมนั้นจะสร้างความเข้าใจที่ดีและชัดเจนมากกว่าแบบวิชาการ...ลองอ่านกระบวนท่าทั้ง ๒๓ ดูนะคะว่าเป็นอย่างไรบ้าง....เดี๋ยวพรุ่งนี้ค่อยมาเล่าสู่กันฟังเพิ่มเติมอีกคะ
1) พัฒนาอย่างยั่งยืนบนฐานองค์ความรู้และภูมิปัญญา
2) การฟื้นฟูชีวิตชุมชนท้องถอ่นต้องเอาชีวิตตัวเองเป็นที่ตั้ง
3) วิเคราะห์ปัญหาจากล่างขึ้นบน
4) ไหลข้อมูลข่าวสารกลับสู่ชุมชนท้องถิ่น
5) สร้างการเปลี่ยนแปลงที่โครงสร้างอำนาจท้องถิ่น
6) สำนึกรักบ้านเกิด
7) ร้อนก็ต้องร้อนให้เป็น เย็นก็ต้องเย็นให้ได้
8) กุศลบวกนโยบายเป็นกุศโลบาย
9) ปลดหนี้ด้วยสมุดบันทึกกับการทดลอง
10) ชีวิตเกษตรรอดคนเดียวไม่ได้
11) ผืนดินกำหนดตัวเองไว้แล้วว่าเหมาะกับอะไร
12) สร้างกระบวนการมีส่วนร่วมตั้งแต่แรก
13) ลบความคมของตนเอง (ลดความสำคัญของตัวเองลงนะคะ ให้ความสำคัญคนอื่นมากขึ้น)
14) ความหมายของคำว่า “ชุมชนเข้มแข็ง”
15) ต้นแบบประชาธิปไตยใน อบต.
16) มิใช่ผู้ถูกท่องเที่ยว
17) วิทยาลัยชาวบ้านกับการเรียนรู้เพื่อฟื้นฟูความสัมพันธ์
18) ต้องสร้างคนก่อน
19) หลักสูตรท้องถิ่น : ในและนอกรั้วโรงเรียน
20) กองกำลังตรวจป่า : จากป่าถึงโรงเรียน ถึงโรงพยาบาล
21) พื้นที่สีเทาระหว่างหน่วยงานรัฐกับชุมชนท้องถิ่น
22) บูรณาการเครือข่ายแบบเพื่อนไม่ทิ้งกัน
23) ฟื้นฟูด้วยธรรมะ
จาก ...ถอด ๒๓ กระบวนท่า วิชาฟื้นฟูชีวิตท้องถิ่น
โดยเครือข่ายภาคีความร่วมมือการฟื้นฟูชุมชนท้องถิ่นภาคเหนือ
เครือข่ายองค์กรชุมชน 15 จังหวัดภาคเหนือ
สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์กรมหาชน)
สำนักงานปฏิบัติการภาคเหนือ