แง่คิดนักบริหาร(6) : เป็นนกอินทรีย์หรือเหยี่ยว

ในองค์การเราสามารถแบ่งบทบาทของเจ้าหน้าที่ในองค์การได้เป็น 3 กลุ่มเปรียบได้กับนก 3 ชนิดคืออินทรีย์หรือเหยี่ยว นกกระจอกและนกคุ้ม

                   ในองค์การแต่ละแห่ง หากมองรวมๆแล้ว จะสามารถแบ่งพนักงานออกเป็น 3 ระดับคือผู้บริหารระดับสูง ผู้บริหารระดับกลางและผู้ปฏิบัติ ตามหลักการทางการบริหาร จะแบ่งความสามารถของพนักงานทุกคนออกเป็น 3 ประเภทคือความสามารถทางเทคนิค(Technical skill) ความสามารถในการติดต่อสัมพันธ์กับคนอื่น(Human skill)และความสามารถในการคิด (Conceptual skill) โดยระดับปฏิบัติจะเก่งงานมากที่สุดแล้วลดลงในอีก 2 กลุ่ม ส่วนผู้บริหารจะเก่งงานน้อยลงส่วนเก่งคนกับเก่งคิดจะมากขึ้น

                    ในสมัยเป็นนักศึกษาแพทย์ที่เชียงใหม่ อาจารย์หมอเกษม วัฒนชัย องคมนตรี ขณะนั้นท่านเป็นอาจารย์ที่ปรึกษาค่ายอาสาของนักศึกษา 5 คณะสาขาวิทยาศาสตร์สุขภาพที่เรียกว่าโครงการพัฒนาอนามัยและชนบทหรือ พอช. (ตอนปี 2532 ผมเป็นประธานฯ หมอขจร ผชช.ว.อุตรดิตถ์ มักเรียกชมรมเราเล่นๆว่า พ.อ.ช.คือพวกไอ้เชฐ) อาจารย์หมอเกษมได้สอนพวกเราเสมอๆว่า เมื่อจบออกไปทำงานเราจะต้องมีความเก่งอย่างน้อย 3 อย่างคือเก่งงาน เก่งคนและเก่งชีวิต จึงจะประสบความสำเร็จได้

                     พอได้ไปเรียนที่ มสธ. ในสาขาบริหารรัฐกิจ(รัฐประศาสนศาสตรบัณฑิต ตอนปี 2539) ในชุดวิชาอบรมเข้มประสบการร์วิชาชีพบริหารรัฐกิจ ได้สรุปไว้ว่า ผู้บริหารต้องเก่ง 4 อย่างคือเก่งงาน เก่งคน เก่งคิดและเก่งชีวิต นั่นแสดงว่า ผู้บริหารต้องเพิ่มมาอีกอย่างหนึ่งคือเก่งคิดหรือConceptual skill ซึ่งก็ตรงกับการมองงาน มององค์การ มองเป้าหมาย มองอนาคตขององค์การให้ออก ก็ตรงกับฝัน ที่ผมเขียนไว้ในแง่คิดนักบริหารตอนที่ 5 นั่นเอง 

                       ในองค์การ จึงเหมือนมีคน 3 กลุ่มที่เปรียบได้กับนก 3 ชนิดคือนกอินทรีย์หรือเหยี่ยว นกกระจอกหรือนกกระจิบและนกคุ้ม(ทางภาคเหนือเรียกนกคุ่ม)

                        นกคุ้ม เป็นนกที่หากินบนพื้นดิน สายตามองสิ่งที่อยู่เฉพาะหน้า หาเหยื่อที่อยู่บนพื้นดินใกล้ๆบริเวณที่มันเดินไปหรืออยู่ มองไม่ไกล บินไม่สูง แต่ทำให้ดีที่สุดในสิ่งที่ตัวเองรับผิดชอบอยู่ เปรียบได้กับผู้ปฏิบัติ

                        นกกระจอกหรือนกกระจิบ บินสูงขึ้นมาระดับหนึ่ง ตามแนวชายคาบ้าน จิกอาหารจากพื้นได้ไม่มากนัก บินสูงมากไปก็ไม่ไหว แต่จะส่งเสียงเจี๊ยวจ๊าวอยู่ตลอดเวลา เปรียบเหมือนผู้บริหารระดับกลาง(หรือระดับต้น) ที่คอยเชื่อมระหว่างผู้ปฏิบัติกับผู้บริหารที่อยู่สูงขึ้นไป เริ่มบินสูงขึ้น เริ่มมองไกลมากกว่านกคุ้ม คอยบอก คอยสอน คอยเตือน คอยตาม คอยสนับสนุนผู้ปฏิบัติให้ทำหน้าที่ของเขาได้อย่างดี

                       นกอินทรีย์หรือเหยี่ยว เป็นนกที่แข็งแรง บินได้สูง สายตายาวไกล มองเห็นเหยื่อที่อยู่บนพื้นดินได้ แม้จะบินอยู่ในที่สูงก็ตาม มีพลัง สามารถต้านแรงลมได้ดี เปรียบได้กับผู้บริหารระดับสูงที่ต้องพาองค์การฝ่าฟันต่อสู้อุปสรรค มองเห็นภาพรวม มองภาพใหญ่ เรียกว่า บินสูง มองไกล ใฝ่สูง มุ่งผลสำเร็จ

                        ผู้บริหารจึงควรทำตัวเหมือนนกอินทรีย์หรือเหยี่ยว ที่มองเห็นภาพรวมทั้งหมด โฉบจับเหยื่อชิ้นใหญ่ๆ ไม่ไปขุดคุ้ยแก่เม็ดผักผลไม้บนพื้นดิน ไม่มัวแต่ส่งเสียงเจี๊ยวจ๊าวจนน่ารำคาญ จนเหมือนทำตัวเป็นนกกระจอก เป็นผู้นำที่สุขุม มีวิสัยทัศน์ อดทนต่อปัญหาอุปสรรค เป็นหัว เป็นหน้า เป็นตาขององค์การ ผู้นำต้องอึด ความอึดนี้น่าจะต้องมากกว่าความเก่ง เพราะถ้าเก่งแต่ไม่อึด เดี๋ยวก็ร่วงได้ เหมือนกับที่ร็อกกี้(จากหนังเรื่องRocky) กล่าวไว้ว่า "ไม่สำคัญว่าเราจะหมัดหนักแค่ไหน แต่มันสำคัญที่ว่าเราจะทนรับหมัดได้มากเท่าไหร่และพร้อมที่จะลุยต่อไปได้มากกว่า" หรือ "But it isn't about hard you hit, it is about how hard you can get hit and keep moving forward."

                         คุณลักษณะของผู้บริหารจึงต้องสามารถต้านลมแรง ฝ่าฟันกับปัญหาอุปสรรคใหญ่ๆได้เหมือนกับอินทรีย์หรือเหยี่ยวที่สามารถบินผงาดฟ้าได้อย่างท้าทายและมั่นใจ ไม่ใช่ลงไปเล่นเรื่องเล็กๆ หยุมหยิมเสมอบินอยู่แค่ชายคาบ้านแข่งกับนกกระจิบนกกระจอกแค่นั้น

                                              พิเชฐ  บัญญัติ

                                              เสาร์ที่ 25 สิงหาคม 2550

                                              เวลา 22.50 น.

[Sasinand]

สวัสดีค่ะคุณหมอ

เป็นความรู้ที่ผู้บริหารสามารถนำไปใช้ได้เลยค่ะ และก็ได้ผลจริงๆด้วยค่ะ

[JJ]

เรียน ท่าน ว่าที่ สสจ พิเชฐ

• ผู้หริหาร บางท่าน เป็นเหยี่ยวครับ
• แต่ ชอบ "จิก" นกเล็กๆ

[ตันติราพันธ์]

สวัสดดีค่ะคุณหมอ

   กำลังพิจารณาตัวเองว่า เป็นสัตว์ปีกชนิไหนกันแน่ เพราะดูจะเป็นเกือบทุกอย่าง แยกไม่ออก คุณหมอพอจะมีตำแหน่งให้นกชนิดนี้ไหมคะ เลือกบินไม่ได้ดังใจค่ะ

[Dr. Phichet Banyati]

เรียนท่านอาจารย์JJ ครับ ขอบคุณสำหรับอาหารว่างมื้อเย็นที่ห้องวีไอพี การบินไทยเมื่อวันศุกร์ครับ แต่เสียดายยังไม่ได้ร่วมสนทนาเรียนรูกับอาจารย์เพราะอาจารย์รีบขึ้นเครื่องก่อน

เรียนคุณตันติราพันธ์ ถ้าเลือกได้ ก็คงดี แต่ในชีวิตจริงก็ไม่มีใครเลือกได้ทั้งหมด ด้วยปัจจัยนานัปการ ผมเคยอ่านหนังสือเล่มหนึ่ง เขาเขียนไว้ว่า " ถ้าไม่ได้ทำในสิ่งที่ชอบ ก็ขอให้ชอบในสิ่งที่ทำ" ครับ เมื่อเราไม่สามารถปรับงานให้เป็นอย่างที่เราต้องการได้ ก็ขอให้ปรับใจของเราให้เข้ากับงานที่ทำครับ ทำยากแต่ถ้าทำได้ใจจะเป็นสุขขึ้นกว่าเดิมอีกมาก

[นกยักษ์]

อาจารย์คะ  อยากให้นกอินทรีย์ทั่วประเทศรู้จริงๆเลยว่าเผ่าพันธ์ของตัวเองเป็นนกอินทรีย์  เห็นมัวแต่ทำตัวเป็นนกคุ่มอยู่ได้ ไอ้พวกนกคุ่มตัวจริงอย่างพวกหนูรอพญาอินทรีย์มานำทางอยู่  นึกแล้วก็ให้สงสารตัวเองซะจริงๆ

[[email protected]]

มีอยู่วันหนึ่งอินทรีย์บินผ่านมาเจอนกกระจิบและนกกระจอกส่งเสียงเจี้ยวจ้าวจึงรำคาญจึงใช้ปีกอุดหูตัวเองไว้ทำให้อินทรีย์ตกลงจากท้องฟ้าลงมากระแทกพื้นตายเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า#ลองคิดกันดูครับ