ในทางของพระพุทธศาสนาได้กล่าวถึงการพัฒนามนุษย์ไว้อย่างน่าฟังว่า
จะปลูกพืชต้องเตรียมดิน จะกินต้องเตรียมอาหาร จะพัฒนาการต้องพัฒนาที่คน จะพัฒนาคนต้องพัฒนาที่ใจ จะพัฒนาใคร ต้องพัฒนาตัวเราเองก่อน
การพัฒนาที่ตัวเราง่ายๆ คือพัฒนาไตรสิกขา คือศิล สมาธิ และปัญญา
ศีล คือการไม่เบียดเบียนกัน การมีน้ำใจ การมีวินัย
สมาธิ คือความตั้งมั่นควบคุมจิตให้แน่วแน่ต่อสิ่งที่กำหนด เพื่อไม่ให้เกิด ฟุ้งซ่าน คิดไปเรื่อยเปื่อย
ปัญญา คือความรอบรู้ หรือความรู้รอบตัว
ในขณะเดียวกันการศึกษาและการพัฒนาเด็กหรือเยาวชนนั้นจำเป็นต้องพัฒนาความรู้ให้เกิดควบคู่ไปกับคุณธรรม รังสรรค์ แสงสุข (2549) ได้กล่าวถึงแนวทางในการพัฒนาเยาวชนว่าต้องพัฒนาความรู้ควบคู่ไปกับคุณธรรมให้เด็กไทยให้เติบโตไปและมีลักษณะดังนี้
1. มีวิสัยทัศน์ และสามารถทำให้เกิดผลตามวิสัยทัศน์ที่ตั้งไว้ และมีความอดทนที่จะต่อสู้กับปัญหาและอุปสรรค์ต่าง ๆ ในการทำงานและการดำรงชีวิต
2. ต้องทะนงในชาติพันธ์ จึงจะดำรงความรู้ให้คู่กับคุณธรรมได้ โดยเป็นคนที่อยู่อย่างสันติสุขในสังคมได้ รู้จักเลือกรับสิ่งดี ๆ เข้ามาในชีวิต ไม่ใช่รับทุกอย่างโดยไม่มองถึงผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับชาติและบ้านเมืองในอนาคต การที่เราจะก้าวทันโลกตะวันตกได้นั้นเราต้องคิดเป็น คาดการณ์ได้ มองอนาคตอออกและต้องเข้าใจบริบทหรือข้อจำกัดของเรา โดยมีสติเป็นที่ตั้ง
3. ต้องรู้จักคิดเป็นจึงจะรักษาบ้านเมืองไว้ได้ และการที่เราจะรักษาบ้านเมืองไว้ได้นั้นวัฒนธรรมของเราต้องยังอยู่ โดยเราต้องร่วมกันรักษาไว้
นั่นคือสถาบันที่มีส่วนสำคัญในการพัฒนาเด็กให้เป็นคนดี ประกอบด้วยสถาบันครอบรัวและสถาบันการศึกษา โดย"พ่อแม่ผู้ปกครอง" ต้องเป็น "ตัวจักรสำคัญ" ในการดูแลให้ความรักความอบอุ่น กล่อมเกลาจิตใจ อบรมสั่งสอน ปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมให้เยาวชนรู้ผิดชอบชั่วดี จนเกิดมโนธรรมและจริยธรรมที่ดีได้ ในขณะที่สถาบันการศึกษาจะต้องพัฒนาเด็กให้มีความรู้ควบคู่คุณธรรม จึงจะเป็นการพัฒนาให้คนรุ่นใหม่ คิดเป็น คิดดี พูดดี ทำดี ซึ่งนับได้ว่าเป็นการพัฒนาที่ยั่งยืนต่อไป
........................คนึงนิจ อนุโรจน์
แวะมาขอบคุณที่กรุณาอีเมล์ตอบข้อคำถามเรื่องการตระหนักรู้
และได้ตะลุยอ่านข้อความของคุณ ...ได้ความรู้มากมายเลยค่ะ
ขอเป็นกำลังใจให้นักพัฒนาทรัพยากรมนุษย์แถวหน้าของคุณค่ะ
เห็นด้วยค่ะ เป็นสิ่งที่บอกพนักงานในบริษัทเสมอ เวลาไปถ่ายทอดความรู้ อยากให้ทุกคนใช้สิทธิ์ของตัวเองเลือก ว่าจะเริ่มต้นเปลี่ยนที่ตัวเองก่อนหรือไม่ใส่ใจ ถ้าคิดว่าเปลี่ยนแล้วน่าจะดีก็ลองดูเลย ไม่มีใครมาเปลี่ยนเราได้ และเราก็ไม่สามารถเปลี่ยนใครได้
เห็นด้วยอย่างยิ่งค่ะ นับวันจริยธรรมในจิตใจคนน้อยลงไปทุกที คงจะต้องเริ่มวิธีพัฒนาคนกันใหม่เรียนรู้อย่างเดียวไม่พอ ต้องคิดเป็นด้วยจึงจะได้ผลดี
ระบบ ก็ ศีล 5 ก็พอแล้ว คนน่ีสีจะทำอย่างไร