วิธีทำ KM ในองค์กรภาครัฐ  : 19. วิธีสร้างบรรยากาศที่เท่าเทียมกัน

          ราชการมีบรรยากาศนาย - ลูกน้อง      มีความรู้สึกของการบังคับบัญชา     มีบรรยากาศของการรอรับคำสั่ง  สูงมาก      นี่คืออุปสรรคของการทำ KM     และเป็นเป้าหมายของการเปลี่ยนแปลงโดยอาศัยการทำ KM     จึงเกิดปัญหาไก่กับไข่ อันไหนเกิดก่อน

          ก็ต้องค่อยๆ สร้างบรรยากาศใหม่     โดยในระยะแรกๆ ก็ให้เกิดในช่วงเวลาสั้นๆ ก่อนก็ได้     เช่นในการประชุม ลปรร.    มีเทคนิคของการ "ถอดหมวก" มาจากเมืองคอน   ดูได้ที่นี่  http://gotoknow.org/blog/km-chaimontree/38298 

          เมื่อคนเริ่มเห็นคุณค่าของการแลกเปลี่ยนเรียนรู้     และรู้ว่าการ ลปรร. ต้องการบรรยากาศที่เป็นอิสระและเท่าเทียมกัน     ก็จะเกิดเวที ลปรร. หลายรูปแบบในชีวิตการทำงานตามปกติประจำวัน     อาจระหว่างคน ๒ คนในช่วงกินข้าวด้วยกัน    ในห้องกาแฟ    และอื่นๆ     เรียกว่าเกิดทักษะการสร้างบรรยากาศแนวราบ     ทำไปนานๆ ก็จะกลายเป็นวัฒนธรรม

         หากจะมีการประเมิน KM ก็ควรประเมินบรรยากาศแนวราบด้วย    

         "คุณเอื้อ" มีโอกาสช่วยสร้างบรรยากาศแนวราบได้มาก โดยการบอกเป้าหมาย      หรือชวนกันคิดเป้าหมาย แต่ไม่สั่งการว่าให้ทำอย่างไร     แล้วมอบให้กลุ่มผู้ปฏิบัติไปปรึกษาและทดลองกันเอง     ใช้ PDCA อย่างง่ายๆ    อาจต้องทำหลายๆ รอบของ PDCA    ในที่สุดก็จะได้ทั้งผลงาน และได้สร้างบรรยากาศแนวราบ  สร้างความคิดริเริ่มสร้างสรรค์  และสร้าง Personal Mastery แก่ข้าราชการผู้น้อยด้วย

         เมื่อวันที่ ๑๔ กค. ๔๙ ผมได้ฟังเรื่องเล่าเร้าพลังของ อ. นิยม ชูชื่น ผอ. รร. เทพา  จ. สงขลา  เรื่องการเริ่มต้นเป็น ผอ. โรงเรียนของท่าน     ท่านประชุมครู ๓๒ คนของโรงเรียนและบอกว่า     ที่ท่านมาเป็น ผอ. นี้ ท่านไม่มีนโยบาย     แต่มีหัวใจเต็มร้อย    ขอให้ครูแต่ละคนเขียน ว่าอยากให้ ผอ. ทำอะไร      เมื่อได้ความต้องการของครูก็เอามาจัดกลุ่ม    ได้เป็นเป้าหมายร่วมกันในการพัฒนาโรงเรียน     ต้องฟังจากปาก อ. นิยมเอง จะได้พลังและมีรสชาติมาก     สิ่งที่ผมได้เรียนรู้มีหลายอย่าง     อย่างหนึ่งคือวิธีสร้างบรรยากาศที่ทุกคนได้มีโอกาสคิดอย่างอิสระ 

        วันที่ ๑๕ กค. ๔๙ ผมไปร่วมประชุมเครือข่าย UKM (University KM Network) มีการพูดกันเรื่องการสื่อสารเพื่อการเปลี่ยนแปลง     ซึ่งต้องเน้นการสื่อสารแนวราบ    นี่ก็เป็นการสร้างบรรยากาศที่เท่าเทียม

วิจารณ์ พานิช
๑๖ กค. ๔๙