• คนที่รู้วิธีคุยกับตนเอง และปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอ ชีวิตจะประสบความสำเร็จอย่างไม่น่าเชื่อ    สำเร็จเกินกำลังความสามารถจริงๆ ของตนเอง
• การคุยกับตนเองในที่นี้ หมายถึง internal dialoguing – สุนทรียสนทนาภายใน   ซึ่งจะต้องใช้ร่วมกับเครื่องมืออีกตัวหนึ่ง คือ AI – Appreciative Inquiry – พลังเชิงบวก ชื่นชมยินดี
• การคุยกับตนเอง ต้องเน้นคุยเรื่องเป้าหมายเชิงบวก  ทบทวนเรื่องราวของความสำเร็จ  ค้นหาว่าทำไมจึงเกิดความสำเร็จนั้น  และถ้าจะทำให้ความสำเร็จนั้นขยายตัวเชิงปริมาณ เชิงพื้นที่ หรือเชิงคุณภาพ   ทบทวนความหมายและคุณค่าของปณิธานส่วนตัว หรือเป้าหมายของชีวิต
• การคุยกับตัวเองในเรื่องที่ทรงคุณค่าต่อสังคม ต่อส่วนรวม ที่ไม่ใช่เพื่อเป้าหมายส่วนตัว จะเพิ่มพลังภายในของมนุษย์ ที่เป็นพลังด้านดีที่มีอยู่แล้วตามธรรมชาติ    เหมือนกับการรดน้ำพรวนดินใส่ปุ๋ย ให้แก่เมล็ดพันธุ์ ที่มีอยู่แล้วตามธรรมชาติของความเป็นมนุษย์ให้งอกงามเติบโต และทำประโยชน์ ทำดี ให้แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคม
• นอกจากคุยกับตัวเอง ถ้าได้กัลยาณมิตร โค้ช หรือ mentor ช่วยคุย เรื่องเป้าหมายที่ทรงคุณค่า เรื่องความสนุกสนานน่าตื่นเต้นของกิจกรรมที่นำไปสู่ผลสำเร็จเล็กๆ ตามเป้าหมายที่ทรงคุณค่านั้น   เป็นวงสังคมเล็กๆ ที่สนุกสนานอยู่กับการทำดี คิดดี   ก็จะยิ่งทำให้ชีวิตได้รับประโยชน์จากพลังของ AI
• ผมเป็นคนโชคดี ที่ได้รับประโยชน์จาก AI หมู่แบบนี้โดยไม่รู้ตัว   โดยการชักชวนของ ศ. นพ. ประเวศ วะสี   ตั้งแต่อายุยังน้อย   และยังอยู่ในแวดวง “ยืนยันความดี” (Affirmative Appreciative Inquiry) มาจนปัจจุบัน    และผมเอามาใช้ในการทำงานมากขึ้นเรื่อยๆ   คำว่า กัลยาณมิตร มีความหมาย และพลัง ลึกซึ้งมากกว่าที่เราคิด  
• คนที่คุยกับตัวเองผิดทาง คือหันไปคุยด้านลบ จิตจะเป็นอกุศล   เป็นการรดน้ำพรวนดินเมล็ดพันธุ์ความชั่วที่มีอยู่ตามธรรมชาติในมนุษย์เช่นเดียวกัน   ก็จะนำชีวิตไปสู่ทางเสื่อม ทางยุ่งยาก
• ในการทำ KM ต้องรู้จักใช้เครื่องมือ AI ทั้งในระดับกลุ่ม / หน่วยงาน   และในระดับภายในตนเอง   เพื่อให้สามารถดึงเอาพลังเร้นลับในตัวมนุษย์ ที่เป็นพลังจิตใต้สำนึก และเหนือสำนึก ออกมาสร้างสรรค์

วิจารณ์ พานิช
๒๕ พค. ๔๙