หลังจากรับประทานอาหารกับกลุ่มผู้สูงอายุที่วัด เดินทางสู่ตำบลนากะชะ อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช ระยะทางระหว่างไม้เรียงกับนากะชะ ห่างกันประมาณ 10 กิโลเมตร เดินทางถึง อบต.นากะชะ 13.10 น. ก่อนเวลานัด (นัด 14.00 น.) พบท่านปลัดและเจ้าหน้าที่ เราไม่ค่อยได้ข้อมูลสำหรับจัดโครงการ ทีมงานไม่ค่อยประทับใจ ก็ตัดสินใจลองขับรถสำรวจพื้นที่ โดยได้รับข้อมูลจากท่านปลัดถึงจุดเด่นของชุมชนคือศูนย์ส่งเสริมเกษตรอินทรีย์ สวนครูชัย เราเดินทางมุ่งสู่สวนครูชัย พร้อมนัดหมายท่านผู้ใหญ่บ้านพูดคุยและสอบถามข้อมูลเกี่ยวกับชุมชนที่นั้น

นายอวยชัย หงษ์ทอง ผู้นำองค์กรเครือข่ายพัฒนาชุมชนดีเด่นปี 2549 หรือครูชัยที่ชาวบ้านระแวกนั้นเรียกกันคะ ครูชัยจบสาธารณสุข เคยเป็นผู้อำนวยการโรงเรียนโมคลาน ซึ่งอยู่ใกล้มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ เกษียณอายุแล้วมาทำงานที่สวนที่เป็นมรดกตกทอด อยู่กลุ่มพัฒนาไม้ผลนากะชะ พัฒนาการใช้ปุ๋ยชีวภาพ ศึกษาวิเคราะห์ และรณรงค์ให้เลิกใช้ปุ๋ยเคมี การรณรงค์ให้เขาเลิกใช้ปุ๋ยเคมี เราต้องทำเป็นตัวอย่าง

สิ่งที่ได้เรียนรู้จากครูชัยในครั้งนี้มีดังนี้คะ

• แรงบันดาลใจในการรณรงค์การใช้ปุ๋ยอินทรีย์แทนปุ๋ยเคมีคือ ยิ่งเราใช้ปุ๋ยเคมีมากเท่าใดจะทำให้ดินแห้ง แข็ง และที่น่ากลัวมากคือดินที่ตกทอดจากปู่ ย่า ตา ยาย จะปลูกอะไรไม่ได้ เนื่องจากปุ๋ยเคมีที่ตกค้างในดินที่ต้นไม้ดูดซึมไปใช้ไม่หมดจะทำให้ดินเป็นกรด ซึ่งจะส่งผลต่อความสมบูรณ์ของดิน
• วิธีการศึกษาหาความรู้ของอาจารย์คือ การอ่าน ฟัง ศึกษา ลองปฏิบัติ ศึกษาธรรมชาติของดิน ธาตุอาหารที่กินได้มาจากไหน มาจากต้นไม้ หรือสัตย เป็นต้น
• ได้รู้ว่าจุลินทรีย์มีทั้งที่เป็นประโยชน์ เป็นโทษและเป็นกลาง
• ฟอสฟอรัส ซึ่งมีในขี้ไก่/ค้างคาว ช่วยเร่งผล
• เห็นกระบวนการกรรมวิธีการผลิตปุ๋ยอินทรีย์ วัตถุดิบที่ใช้ การควบคุมอุณภูมิ
• เห็นกรรมวิธีการผลิตควันจากไม้ยาง ช่วยในการกำจัดเชื้อรา แมลง มด ทราบว่าเปลือกมังคุดกันเชื้อราได้ เมล็ดสะเดาไล่ปลวกและแมลง
• จุลินทรีย์จากส้มโชกุน สามารถฉีดกันเชื้อราได้
• ผลจากการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ (ฟอสฟอรัส) ทำให้ส้มโชกุนออกผลมากจนชาวบ้านผ่านมาเห็นก็แปลกใจที่ติดผลมากกว่าทั่วไปมาก ส้มโชกันมาก เอาส้มโชกุนมาแปรรูปทำจุลินทรีย์ฉีดกันเชื้อรา และสามารถจำหน่ายได้
• เห็นครูชัยใช้ความรู้ในการประกอบอาชีพ ค้นหาคำตอบ ทดลอง
• รู้สึกว่าความรู้ที่ตนเองมียังกินไม่ได้
• ดีใจที่เกษตรกรไทยเก่งจริงๆ
• สรุปโดยภาพรวม สำหรับข้อมูลในการดำเนินโครงการยังได้รับข้อมูลที่ไม่มากพอสำหรับการดำเนินโครงการแต่สิ่งที่เราได้เรียนรู้มากจากห้องทดลองธรรมชาติของครูชัยที่ทำให้เราประทับใจมาก ...และแอบกระซิบกันว่าเราน่าจะนำนักศึกษามาเรียนรู้ด้วย เราอาจจะกลับมาอีกครั้ง ขอบคุณผู้ใหญ่บ้านและผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน ผู้นำชุมชนที่ให้ความสะดวก และขอบคุณครูชัยที่ช่วยเปิดมุมมอง