วันที่ ๒๑ มีนาคม ๒๕๕๐

เช้าวันนี้เราเริ่มประชุมกันตั้งแต่ ๐๘.๐๐ น.เช่นเคย อาจารย์พจนี รอดจินดา นำการทำกิจกรรมสนุกสนานและเปิดโอกาสให้ผู้เข้าประชุมได้บอกความรู้สึกของตนเองในการเข้าประชุมครั้งนี้สั้นๆ ข้อความที่เราได้ยินเป็นความรู้สึกทางบวกทั้งนั้น

กิจกรรมเบาๆ ตอนเช้า

 ๐๘.๓๐ น.เราให้ทีมจากแต่ละ ward ประเมินตนเองตามตารางแห่งอิสรภาพที่ได้ช่วยกันสร้างขึ้นเมื่อวานนี้ พร้อมให้เขียนความเห็นว่าเกณฑ์ที่สร้างขึ้นนั้น ประเมินได้หรือไม่ได้ ติดขัดตรงไหน อย่างไร ข้อมูลนี้ทำให้เรามองเห็นช่องทางในการปรับปรุงเกณฑ์ระดับความสำเร็จและการนำไปใช้ได้ชัดเจนขึ้น เช่น เกณฑ์ที่ระบุว่าต้องใช้คน ๒ คน ๔ คน ใช้ประเมินไม่ได้เพราะต้องขึ้นอยู่กับบริบทของหน่วยงาน  หน่วย Ambulatory Care ประเมินตนเองไม่ได้ แต่ต้องเอาเกณฑ์นี้ไปใช้ในการประเมินญาติผู้ดูแลที่บ้าน เป็นต้น

ผู้เข้าประชุมกำลังประเมินตนเอง

ต่อจากนั้น ผศ.ดร.นิโรบล กนกสุนทรรัตน์ บรรยายความรู้ที่ Update ในประเด็นต่างๆ เกี่ยวกับแผลกดทับ วันนี้คุณสุภาพรรณ ตันติภาสวศินมาช่วยไม่ได้ ดิฉันจึงทำหน้าที่คีย์คะแนนการประเมินตนเองของแต่ละทีมใส่ในไฟล์ Excel โดยมีทีมจัดงานช่วยอ่านตัวเลขให้ฟัง เราได้แผนภูมิแม่น้ำและบันไดแห่งการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เตรียมแสดงให้ผู้เข้าประชุมได้เห็นในช่วงก่อนเที่ยง

หลังพักรับประทานอาหารว่าง เป็นกิจกรรมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้วิธีปฏิบัติที่ได้ผลดี ๕ เรื่อง ได้แก่ การจัดการเรื่องการขับถ่ายปัสสาวะ-อุจจาระ การทำ barrier กั้นไม่ให้อุจจาระเลอะแผลที่ก้น การทำถุงมือน้ำรองเพื่อลดแรงกดทับ การใช้แบบประเมินแผลที่นำคะแนนไป plot กราฟได้ การป้องกันการกดทับบริเวณแก้มในเด็กที่ต้องใส่ท่อ/สาย (เรียกชื่อเครื่องมือไม่ถูก) ให้เริ่มการเรียนรู้ที่ฐานตามเลขที่กลุ่ม คือกลุ่มที่ ๑ เริ่มจากฐาน ๑ ให้เวลาฐานละ ๑๕ นาที rotate กันไปเรื่อยๆ จนครบทุกฐาน

กลุ่มที่เรียกเสียงเฮฮาได้มากคือกลุ่มการจัดการเรื่องการขับถ่าย มีการสาธิตการใช้ถุงพลาสติกแบบที่ใช้ใส่ผักขนาด ๑ กก. เพื่อรองปัสสาวะในผู้ป่วยชายที่ไม่รู้สึกตัวหรือกลั้นปัสสาวะไม่ได้ ซึ่งใช้ได้ดีกว่าการใช้ถุงแกง เพราะนิ่มกว่า ไม่ต้องรัดพลาสเตอร์ที่ penis แถมมีราคาถูกกว่าถึง ๔ เท่า (ถุงแกง ๑ pack ราคา ๓๕ บาท ถุงใส่ผัก ๑ pack ราคา ๘ บาท) เพียงเจาะรูแล้วจับ penis ใส่ไว้ในถุง ผูกหูหิ้วและติดพลาสเตอร์ยึดไว้กับตัว วิธีนี้ผู้ช่วยพยาบาลเป็นคนคิดขึ้นมา

ใส่ถุงแบบนี้รองปัสสาวะได้แน่

อาจารย์นิโรบล สาธิตการใช้ชามรูปไตใบใหญ่ในการรองปัสสาวะผู้ป่วยหญิงที่ช่วยตัวเองไม่ได้ โดยใส่เข้าไปจนชิด perineum ไม่ต้องมีการยกตัวผู้ป่วยเลย วิธีนี้สบายทั้งผู้ป่วยและคนทำงาน ผู้ป่วยก็ไม่เกิดแผลกดทับจากการนอน bed pan หรือการใส่ bed pan เข้าๆ ออกๆ ถ้าผู้ป่วยมีแรงเบ่งและปัสสาวะพุ่งแรง ก็ใช้ถุงพลาสติกขนาดใหญ่หุ้มชามรูปไตอีกทีหนึ่ง กันปัสสาวะพุ่งออกนอกชามรูปไต เราขออาสาสมัครที่นุ่งกางเกงมาสาธิตให้เห็นภาพกันด้วย

ใส่ชามรูปไตแบบนี้ก็รองปัสสาวะได้ง่าย

นอกจากนี้อาจารย์นิโรบลยังแสดงการใช้ชามรูปไตใบใหญ่ในการรองอุจจาระโดยใช้ถุงพลาสติกเป็นสะพาน ผู้ป่วยนอนถ่ายในท่าตะแคงได้ อุจจาระไม่เลอะชามรูปไต ถ่ายเสร็จก็ทิ้งอุจจาระพร้อมถุงพลาสติกได้เลย ประหยัดเวลาในการล้างทำความสะอาดได้อีก

อีกกลุ่มที่ได้รับความสนใจมากคือการทำถุงน้ำ (ถุงมือใส่น้ำ) ที่เคยใช้ๆ กัน ถุงน้ำมักไม่อยู่กับที่ เคลื่อนไปคนละทิศละทางกับอวัยวะส่วนที่เราต้องการรอง เลยมีการนำเอาถุงน้ำหลายถุงมาผูกเข้าด้วยกัน จำนวนขึ้นอยู่กับว่าต้องการขนาดใหญ่หรือเล็กแค่ไหน ทำเสร็จแล้วก็ใช้ผ้าห่ออีกชั้น ผู้คุมฐานทำถุงน้ำความนุ่มแข็งหลายขนาดมาให้ลองกดลองจับกันดูด้วย จะได้รู้ว่านุ่มขนาดไหนจึงจะกระจายน้ำหนักได้ดี ดิฉันจับดูถุงน้ำนี้มีความเย็นอยู่ด้วย

มีคนตั้งชื่อให้ว่าถุงสมานฉันท์

เสียดายที่การทำ barrier กั้นอุจจาระ ไม่มีก้นจริงๆ หรือหุ่นจำลองก้นมาสาธิตให้เห็น อาสาสมัครก็ไม่กล้าโชว์ คุณประไพจึงใช้วิธีวาดรูปแสดงให้ดู

การเรียนรู้ทุกฐานได้รับความสนใจดีมาก เพราะเป็นวิธีปฏิบัติง่ายๆ แต่ได้ประโยชน์ บางกลุ่มย้อนกลับไปฐานที่อยากรู้เพิ่มเติมอีกก็มี ต่อจากนั้นดิฉันนำเสนอ “ธารปัญญา” และ “บันไดแห่งการแลกเปลี่ยนรู้” แนะนำวิธีใช้งานต่อจากนี้ เราพักรับประทานอาหารกลางวันกันก่อนเที่ยง จึงนัดเวลาเริ่มประชุมตอนบ่ายให้เร็วขึ้น เป็น ๑๒.๓๐ น. ช่วงปลอดคน คณะกรรมการพากันไปเรียนรู้การปฏิบัติในฐานต่างๆ พร้อมคิดกันว่าครั้งหน้าจะหาโมเดลมาแสดงให้เห็นชัดเจนยิ่งกว่าครั้งนี้

วัลลา ตันตโยทัย