อาจารย์ที่ปรึกษา (Adviser) ของนักศึกษาปริญญาเอก สามารถจัดกระบวนการเรียนรู้เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในการหมุนเกลียวความรู้ของนักศึกษาได้ถ้ามีความเข้าใจและความตั้งใจ

ต้องเข้าใจถึงหลักการว่าอาจารย์ที่ปรึกษาต้อง "ตรวจกระบวนการ" มากกว่าการ "ตรวจงาน" กระบวนการที่นักศึกษาได้มาซึ่งงาน

กระบวนการที่เปลี่ยนอุปนิสัย เปลี่ยนสันดาน "สันดานแห่งการพัฒนา" พัฒนาการทางด้านวิชาการ

การเป็นนักวิชาการที่ไม่หยุดนิ่ง เฉิ่ม เชื่องช้า

พัฒนาการในการสร้างสมมติฐาน ทดสอบสมมติฐานแบบวันต่อวัน นาทีต่อวินาที ลมหายใจต่อลมหายใจ

เพราะการที่นักศึกษารู้จักการตั้งสมมติฐานให้บ่อยที่สุดเท่าที่จะทำได้นั้น จะทำให้ทุกตัวอักษรของนักศึกษาในทุก ๆ บทนั้นทำไปด้วยความละเอียด รอบคอบ ถี่ถ้วนและมีประโยชน์ อันเป็นประโยชน์ที่เกิดขึ้นต่อพัฒนาการของตนเอง

คุณภาพการวิจัยที่ดีจะต้องแสดงถึงกระบวนการแห่งการปรับกระบวนทัศน์ (Paradigm Shif) ของนักศึกษาคนนั้น

วิจัย วิทยานิพนธ์ ดุษฎีนิพนธ์ เป็นเพียงเครื่องมือ เป็นเพียงกระบวนการ เป็นเพียงสะพานที่จะทำให้ "สันดาน" ของนักศึกษานั้นได้ "พัฒนา"

การหมุนวนของเกลียวความรู้จะต้องสัมผัสได้นับตั้งแต่หน้าปก คำนำ สารบัญ บทที่หนึ่งถึงบทที่ห้าหรือไม่เว้นเพียงแต่เพียงการเข้ารูปเล่ม

นักศึกษาสมัยนี้ยังยึดติดว่า ด๊อกเตอร์คือผลงานการวิจัย

แต่คุณภาพของด๊อกเตอร์ คือ กระบวนการการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากการวิจัย

เกลียดสุข เพราะหมดสุขต้องพบทุกข์

เมื่อก่อนเคยเกลียดทุกข์ ตอนนี้กับรักทุกข์ ใช้ความทุกข์เป็นเพื่อน เป็นมิตรแท้

เกิดขึ้น ตั้งอยู่และดับไป ถ้าทำให้ออกมาเท่ากันได้ 1 : 1 : 1 นั้นก็คงจะดี

แต่ว่า สมการชีวิตของฉัน มักจะเกิดขึ้น 1 ตั้งอยู่ 1,000,000 และดับไปเพียง 0.01

เหตุที่เกิด เนื่องจากความพลั้งเผลอของฉัน ฉันตั้งความหวังในความสุข ฉันตั้งความหวังว่าจะปลดเปลื้องทุกข์แห่งโลกธรรม

เมื่อความทุกข์ของฉันตั้งอยู่ มันแผ่ซ่านความเจ็บปวดเข้าไปในทุก ๆ อณูของจิตใจ

ทุก ๆ ครั้งที่หัวใจเต้น มันได้บีบเร้นเอาความทุกข์ที่ฝังอยู่ ณ ก้นบึ้งแห่งจิตใจฉัน ออกมาเสนอหน้า ประชันกัน เพื่อให้รู้ว่าเขาหรือฉันใครบรรลัย

เขานั้นหนอคือความทุกข์ ฉันนั้นหนอคือผู้ได้รับปฏิกิริยาแห่งความทุกข์

ความเจ็บปวด รวดร้าวอันเกิดจากไฟที่มาแผดเผาร่างกาย มียาต่าง ๆ มากมายรักษาได้

แต่ทว่า ความรุ่มร้อนจากความทุกข์ที่บีบเค้นออกมาจากหัวใจ คงมีไซร้เพียงธรรมะรักษากัน

คนบางคนนั้นกลัวความทุกข์ จึงต้องหนีจากความทุกข์ไปหาความตาย

แต่คนส่วนใหญ่นั้นเล่ากลัวความตายจึงต้องทนทุกข์เยี่ยงนี้ไปจนตาย

ความทุกข์หนอ เจ้าเกิดมาเพื่อเป็นเพื่อนกับฉัน

ปีก่อนนี้ฉันหนีเจ้าทั้งคืนวัน ปีหน้านั้นฉันจะอยู่กับเจ้าทุกวันคืน

ฉันรักเจ้าหนอเพื่อนชื่อทุกข์ เจ้าจงทำหน้าที่ปลดเปลื้องความสุขจากจิตฉัน

ขอให้เจ้าทำหน้าที่ เต็มที่ เต็มกำลัง

จวบจนฉัน หมดสิ้น ลมหายใจ...

กำลังใจ กำลังใจ กำลังใจนั้นหน้าตาอย่างไรหนอ

ยามทุกข์เช่นนี้ฉันไร้สุขมาเคลียคลอ กำลังใจหนอจะช่วยฉันได้อย่างไร

เปรียบประหนึ่งเหล็กสีแดงโดนแผดเผา มีคนข้างตัวเอาน้ำราดช่วยรดให้

น้ำที่รดก็ระเหยเป็นควันไป สุดท้ายไซร้เหล็กที่ร้อนมิผ่อนคลาย

เหล็กที่ถูกแหย่เข้าไปในเตาไฟ ย่อมไร้ซึ่งความรู้สึก แต่ตัวฉันนั้นเป็นมนุษย์จะปลดเปลื้องความรู้สึก เจ็บปวด เวทนา ดังเหล็กกล้าได้อย่างไร...?

ชีวิตเรา ณ วันนี้จะออกหัวหรือก้อยหนอ

ออกหัวก็ทุกข์ ออกก้อยก็สุข

ออกหัวก็สมหวัง ออกก้อยก็สมหวัง

ถ้าหากจะทำให้เหรียญนั้นตั้งอยู่ตรงกลางได้จักทำอย่างไร

ความสมดุลแห่งจิตที่เปรียบดั่งพื้นของโต๊ะ ซึ่งรองด้วยขาโต๊ะทั้งสี่นั้นจะต้องไม่เอียงไปซ้ายหรือขวา เราจะปรับสภาพแวดล้อมทางสังคมให้เป็นไปได้อย่างไรนั้นหรือ...?

ชีวิตเราก็แต่ปัญหาเข้ามารุมเร้าไม่เว้นแต่ละวัน

การทำงานแต่ละก้าว ก็คอยแต่คราวที่จะพลาดถูกเหยียบย่ำ

การมีชีวิตที่ขึ้นอยู่กับความพอใจของบุคคลต่าง ๆ นั้นก็เป็นเช่นนี้

เขาพอใจเราก็สุข เขาไม่พอใจเราก็ทุกข์

ความเหน็ดเหนื่อยที่ทุ่มเทลงแรงไป ช่างไร้ค่าในสายตาของฉันเอง

ฉันจะยืนอยู่ตรงนี้เพื่ออะไร ฉันจะสู้ทำต่อไปเพื่ออะไร ในเมื่อจิตใจฉันนั้นไม่สามารถให้กำลังใจแก่ตนเอง...

กำลังใจ...

หากแม้นคนทั้งโลกมีกำลังใจให้ฉัน แต่ตัวฉันเองขาดแคลนกำลังใจให้ตนเอง

เพราะยามนี้ทุกข์ สุดแสนที่จะสุข อยากจะหนีไปหาสุข ก็เพราะเพียงแค่คิดว่าหากหนีได้จักคลายทุกข์สักชั่วระยะเวลาหนึ่ง

หนีเหรอ หนีทุกข์ จะหนีไปไหน ทุกข์นั้นก็ยังอยู่ในจิตในใจของเราเอง

หนีอยู่ หรือหนีตาย จะหนีไปไหน เกิดภพชาติใด ๆ ทุกข์นั้นก็ยังอยู่ในจิตในใจของเราเอง

ยามทุกข์เช่นนี้ มันแสนสุดที่จะเกินทน

ยามทุกข์ยามขื่นขม มันตรอมขม ว้าเหว่ ระเห่ใจ

เรี่ยวแรง กำลังแห่งชีวิตนั้นขาดหายและเบาบาง

ความมืดปกคลุมซึ่งหนทาง จิตอ้างว้าง สับสน และเดียวดาย

ความผิดหวัง สอนให้รู้จัก "การสิ้นหวัง"

การมีชีวิตอยู่อย่างสิ้นหวังทำให้ไม่จีรังถึงอนาคต

อดีตเป็นสิ่งที่ล่วงไปแล้ว อนาคตนั้นก็ยังไม่มาถึง ชีวิตนี้ก็ยังคงต้องมีรำพึง หากมีหวัง มีความหวัง ทุกครั้งไป

ถ้าชีวิตนี้สิ้นหวัง ชีวิตคงจะหลุดไปเสียได้จากวัฏฏะเหตุแห่งความหวัง และมีผลตามมาคือความผิดหวัง

การดำเนินชีวิตอย่างสิ้นหวัง เป็นอย่างไรหนอ ขอปฏิบัติดู...

ภูมิคุ้มกันชีวิต คงจะเปรียบได้ดั่ง "เซรุ่ม" ของงูที่ใช้ถอนพิษงู

พิษแห่งอสรพิษที่ร้ายกาจนั้นยังสามารถนำมาใช้เป็นภูมิคุ้มกันเมื่อครั้นที่ชีวิตพบกับอันตราย

แต่ใครเล่าจะกล้าเอาความทุกข์มาเกาะเกี่ยวยึดถือไว้ในจิตใจเมื่อสู้กับความทุกข์

แต่ใครเล่าจะกล้าเอาความผิดหวังมาเป็น "เซรุ่ม" เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันแห่งชีวิต

ปฏิกิริยาแห่งจิตเมื่อครั้นที่ความทุกข์จากความผิดหวังกำลังประเด ประดังเข้าสู่จิตใจนั้น เป็นช่วงเวลาของชีวิตที่เรียกว่าหัวเลี้ยวและหัวต่อ

ถ้าชีวิตผ่านช่วงเวลานี้ไปได้ เซรุ่มนี้ย่อมเป็นประโยชน์

หากชีวิตมีดวงจิตที่ท้อแท้ เซรุ่มนี้ย่อมเป็นโทษอย่างมากเท่าทวีคูณ

บัณฑิตทั้งหลาย เมื่อทุกข์ย่อมไม่ทิ้งธรรม ถึงตายก็ขอให้ตายไปพร้อมธรรม เหตุด้วยแห่งธรรมนั้นจักติดตามทุกชาติไป...

เป็นสิ่งที่ถูกต้องที่สุดที่ "คนเราคงหนีไม่พ้นที่จะเจอกับความผิดหวังเข้าสักครั้ง"

เมื่อใดมีความหวัง เราก็ต้องพร้อมที่จักยอมรับกับความผิดหวัง

เมื่อความหวังเป็นเหตุ ความผิดหวังย่อมเป็นผล

เมื่อเราตัดได้เสียซึ่งเหต เรานั้นย่อมไม่มีความผิดหวังให้เป็นผล...

ธรรมะภาคปฏิบัติไม่มีวันใดที่จักไม่ทุกข์

วันใดที่เราไม่ทุกข์วันนั้นคือวันที่เราห่างหายจากการธรรมะภาคปฏิบัติ...

ความรักอย่างเดียวนั่นหรือที่ทำให้คนตาบอด
ความรักนั้นทำให้เราตาบอดในการรักผู้หญิงคนหนึ่งที่เราหวังว่าจะได้ความสุขทางกามรมณ์จากเขา
แต่การศึกษานั้นน่ะสิที่ทำให้คนเราใจบอด
การศึกษานั้นทำให้คนเราใจบอดในการรักผู้หญิงผู้ประเสริฐที่ให้กำเนิด เลี้ยงดู ฟูมฟัก โยงใย สานถักชีวิตน้อย ๆ ที่เธอเรียกว่าลูกนี้ให้ก้าวไกล