คุณอำนวยกับการจัดกระบวนการเรียนรู้

      เมื่อช่วงวันที่ 15 – 18 พฤษภาคม 2550 ที่ผ่านมา ผมได้นำพนักงานกลุ่มหนึ่ง ไปเข้าค่ายเพื่อการเรียนรู้  ที่โครงการร่มโพธิ์แก้ว 2 อ.กบินทร์บุรี จ.ปราจีนบุรี (โครงการในสาขาของวัดสวนแก้ว) ผู้เรียนเป็นพนักงานฝ่ายซ่อมบำรุง จำนวน 23 คน

      วัตถุประสงค์ของการเข้าค่ายครั้งนี้ ก็เน้นอยู่สองเรื่องใหญ่ดังนี้ครับ

• เพื่อให้พนักงานเข้าใจเกี่ยวกับกระบวนการเรียนรู้และเป็นผู้ที่สามารถเรียนรู้ได้ในทุกสถานการณ์
• เพื่อพัฒนา หรือเสริมสร้างความฉลาดทางอารมณ์ (EQ)และ รู้จักลดอัตตา

         ตามวัตถุประสงค์ข้อแรก ก็จัดกระบวนการให้ได้เรียนรู้ตามกระบวนการผ่านกิจกรรมต่าง ตามแต่ผู้เรียนอยากจะทำ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นกิจกรรมที่พำเพ็ญประโยชน์ อย่างเช่น การทาสีอาคาร  การทำป้ายโครงการ และการทำแปลงเกษตร  เมื่อทำเสร็จแล้วก็ใส่กระบวนการเรียนรู้ เช่น การสะท้อนตนเอง (Reflection) การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (Show & Shared) การถอดบทเรียน (AAR) ซึ่งการจัดกระบวนการนี้ไม่ยุ่งยากนัก ส่วนใหญ่ก็ให้ผู้เรียน คิด และ ตัดสินใจกันเอง โดยที่คุณอำนวยคอยสังเกตการณ์ ถึงกระบวนการคิด และการบริหารจัดการความคิดที่หลากหลายของผู้เรียน

         ส่วนวัตถุประสงค์ข้อที่สอง ตามจริตของพนักงานที่เป็นช่าง ถ้าจะให้นั่งสมาธิ หรือเดินจงกลม นานๆ ก็คงไม่เหมาะ หรือไม่ถูกใจผู้เรียนเป็นแน่ ตอนแรกผมในฐานะคุณอำนวย ลองเลือกนิมนต์พระมาสนทนาธรรม กับกลุ่มผู้เรียน ในช่วงเย็น  โดยมีหัวข้อการบรรยาย เกี่ยวกับการทำงานอย่างมีความสุข เนื้อหาที่สอนให้ได้คิด ถึงการลดอัตตา  ในระหว่างที่พระท่านสอนธรรมะ (ตามรูปแบบของพระ) ผมสังเกตเห็นผู้เรียนส่วนใหญ่ นั่งหลับบ้าง บางคนก็ตาลอยๆ บางคนก็ท่าทางจะทรมานเพราะต้องนั่งพับเพียบ  คืนแรกผ่านไปแบบที่ผู้เรียนไม่ปลื้ม ไม่ใช่พระบรรยายไม่ดีนะครับ โดยส่วนตัวแล้วชอบ  แต่อาจไม่โดนใจผู้เรียน 

        พอถึงวันที่สอง ตอนกลางวันระหว่างที่ผู้เรียนทำกิจกรรมกัน ผมเอง พยายามที่จะหาวิธี ที่จะจัดกระบวนการ เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ในข้อสอง ให้ได้  วิธีการของผมก็คือเสาะแสวงหาผู้รู้ข้อธรรมะ เกี่ยวกับเรื่องของการทำงานอย่างมีความสุข และการลดอัตตา ซึ่งผมคิดว่าในวัด น่าจะหาไม่ยาก  ในใจผมตอนนั้นคิดว่าจะพยายามหาผู้รู้ที่ไม่ใช่พระ  เพราะถ้าเป็นพระแล้วทำให้ผู้เรียน เกรงกลัวในบารมีของผ้าเหลือง ซึ่งอาจไม่เป็นผลดีต่อบรรยากาศในการเรียนรู้ได้ 

         จนกระทั่งถึงเย็น ความพยายามของผมก็สำเร็จ เมื่อผมได้เข้าไปขอคำแนะนำ เพื่อหาผู้รู้ จาก ผู้จัดการโครงการ (ที่พึ่งกลับมาจากข้างนอก)  และเย็นวันนั้นผมก็ได้ผู้รู้มาสนทนาธรรม ซึ่งก็ไม่ใช่ใครที่ไหน แต่เป็นผู้จัดการโครงการนั่น แหละ ซึ่งหากดูจากภายนอกแล้วไม่น่าเชื่อว่าจะเป็นผู้ที่มีความรู้ สามารถพูดเรื่องธรรมะ ได้อย่างสนุกสนานและมีสาระ ทำให้ผู้เรียน  ต่างก็ชื่นชอบ สอบถามตลอดกันตลอดเวลา บรรยากาศเป็นแบบกันเอง จนมีการเรียกร้องจากผู้เรียน ให้มีผู้จัดการโครงการ มาแนะนำข้อธรรมะอีกครั้งในคืนที่สาม

           และเมื่อถึงเวลาถอดบทเรียน ต่างก็สามารถสรุป และ ถอดบทเรียน ที่เป็นความรู้สามารถใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติ งาน และนำไปใช้พัฒนาชีวิตของตนเองได้  ผู้เรียนต่างก็ประทับใจ แม้กระทั่งตอนนั่งรถกลับ ก็ยังมีการพูดถึงเรื่องราวที่ได้รับจากผู้จัดการโครงการ นั่นทำให้คุณอำนวยตัวน้อยอย่างผมมีความสุขครับ ความสุขของคุณอำนวยก็น่าจะเป็นเพราะว่าได้เห็นผู้เรียน เรียนรู้อย่างมีความสุข ได้รับความรู้ตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้  

          ที่เล่ามาทั้งหมด ผมเพียงอยากสะท้อนให้เห็นถึงบทบาทของคุณอำนวย ที่เป็นผู้จัดกระบวนการเรียนรู้ ต้องพยายามสังเกตผู้เรียน  และบรรยากาศ ในการเรียนรู้ พร้อมทั้งประเมินสถานการณ์ว่า กระบวนการที่จัดอยู่นั้นจะสามารถทำให้บรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้หรือไม่  หากเห็นว่าสถานการณ์ไม่เป็นไปตามที่คาดหวัง  ต้องหาทางปรับเปลี่ยนกระบวนการ ให้เข้ากับสถานการณ์ และ เหมาะสมกับผู้เรียน ครับ  ซึ่งก็เป็นเพียงประสบการณ์หนึ่งของผมที่อยากแลกเปลี่ยนครับ หากท่านใดมีวิธีการดีๆ ก็กรุณา แนะนำด้วยนะครับ

[โค้ชส้ม Citrus]

สวัสดีค่ะ คุณภูคา

ความตั้งใจดี ทำให้คุณผ่านพ้นอุปสรรคการเรียนรู้ของพนักงานไปได้ และทำให้เขามีความสุข ได้ประโยชน์จากการเรียนรู้ครั้งนี้ ยินดีด้วยค่ะ

[ภูคา]

ขอบคุณมากครับ คุณ citrus

  อุปสรรค หรือปัญหา..เป็นบทเรียนที่มีค่าอย่างยิ่ง สำหรับคนที่เป็น Facilitator ครับผม