เด็กเดน เพชรเม็ดงามที่รอการเจียรนัย

ครูคะ อยากให้เด็กเดนช่วยอะไรได้บ้าง?

เป็นคำถามที่เด็กถามครูในโรงเรียนมัธยมแห่งหนึ่ง

ฟังดูเผินๆก็เหมือนกับเป็นประโยคคำถามทั่วๆไป แต่ในทัศนคติของจิตแพทย์ นี่ถือเป็นอีกประเด็นหนึ่งที่พวกเรา ทั้งที่เป็นผู้ใหญ่ หรือ กำลังจะเป็นต้องเงี่ยหูฟังชนิดประโยคต่อประโยคทีเดียว

เด็กเดน

คำนี้บอกอะไรได้มากกว่าความหมาย ทั้งที่ตรงตัว และที่แฝงไว้อย่างแยบยล

ในฐานะจิตแพทย์ดิฉันอยากจะเริ่มเรื่องนี้ด้วยคำว่า ความมีคุณค่าในตนเอง (self esteem)ก่อนค่ะ

Self Esteem คืออะไร สำคัญแค่ไหน ไม่มีแล้วตายไหม???

ก่อนจะบอกว่าคืออะไร ต้องบอกว่า สำคัญมาก และถ้าไม่มีแล้ว ถ้าไม่ตายก็ปางตายหรือกำลังจะตายได้เลยล่ะค่ะ

  มารู้จัก เข้าใจ ค้นหา สร้างสรรค์ และเก็บ ถนอม รักษา self esteem กันไว้ดีกว่าค่ะ

Self Esteem(SE)หรือ ความมีคุณค่าในตัวเอง หรือ ความภาคภูมิใจในตนเอง

ถือเป็นคุณสมบัติหนึ่งที่มนุษย์ และสัตว์จำเป็นต้องมี เพื่อดำรงตนให้ยังมีชีวิตอยู่ต่อไปได้

ลองนึกภาพตอนที่ตัวเองรู้สึกแย่มากๆ รู้สึกผิดมากๆ ละอายใจมากๆ เศร้ามากๆ เกลียดตัวเองมากๆ ดูถูก ขยะแขยงตัวเองมากๆ เสียจนต้องบอกตัวเองว่า

ฉันมันแย่ ฉันมันเลว ฉันผิดเอง ฉันทำมันพัง ฉันเป็นต้นเหตุ เพราะฉันคนเดียว ถ้าไม่มีฉันสักคนแผ่นดินคงสูงกว่านี้ โลกคงดีกว่านี้ ฉันมันรกโลก ฉันไม่มีค่าเลย ฉันไม่มีค่าอีกแล้ว ฉันสมควรตาย

คิดแล้ว รู้สึก หรือมองเห็นภาพตัวเองเป็นยังไงบ้างคะ

แย่ใช่ไหมคะ??? นี่แค่ลองคิดนะคะ ยังแย่ขนาดนี้

ทีนี้ลองนึกภาพเด็กที่เรียกตัวเองว่าเด็กเดนดูสิคะ

เดน แปลว่า สิ่งที่เหลือ หรือ เกินมาจากที่ต้องการ พูดง่ายๆ ว่า เป็นของหรือคนที่ไม่มีใครต้องการนั่นล่ะค่ะ ขนาดพิมพ์อยู่ดิฉันยังรู้สึกว่า เจ็บแปลบ ๆที่หัวใจยังไง บอกไม่ถูก คุณล่ะคะ คิดว่ายังไง กันบ้าง รู้สึก หรือคิดเห็นว่ายังไง เขียนมาบอกกันบ้างนะคะ

คราวนี้มาว่ากันต่อเรื่อง ความสำคัญของSE กันดีกว่า (ขอใช้ตัวย่อนะคะ)

SE สำคัญมากค่ะ ถ้าขาดไปเสียแล้ว แม้แต่ลมหายใจก็ไม่อยากมี หัวใจก็ไม่อยากให้เต้นเลยค่ะ ชีวิตก็ไม่อยากมี หรือมีก็ไม่รู้ว่ามีอยู่ นี่พูดจริงๆนะคะ ไม่ใช่แต่งนิยายให้อ่าน คนเหล่านี้น่าสงสารมาก เพราะเหมือนตายทั้งเป็น และเป็นต้นเหตุของการเจ็บป่วย ด้วยโรคทางจิตเวชตั้งหลายโรค ไม่รวมถึงปัญหาทางสังคม จริยธรรม อาชญากรรม  ยาเสพติด มากมายค่ะ

ลองมาดูดิฉันยกตัวอย่างวิธีคิด ความรู้สึก ความคาดหวัง และการมองตัวเองของคนที่ ไม่มีSE หรือ SE น้อยกันดูดีไหมคะ

เพราะฉันมันไม่มีค่า  ฉันจึง........

วิ่งหาความรัก แม้ว่า จะต้องแลกมาด้วยความทุกข์ก็ตามที

ดื่มเหล้า อย่างน้อย มันก็ทำให้ฉันลืมๆ อะไร ไปได้บ้าง

นอนกับเขา ทั้งที่รู้ว่า เขาไม่รักฉัน อย่างน้อยเขาก็พอใจที่ได้นอนกับฉัน

กรีดแขนตัวเอง ความเจ็บ กับเลือดบอกว่าฉัน ยังมีชีวิตอยู่

ประชด ทำตัวเลวไปเลย ก็ฉันมันไม่มีค่านี่นา

ด่ามัน ให้แสบไปเลย มันจะได้รู้ว่าฉันยังสำคัญอยู่นะ

ไม่อยากทำอะไรเลย .....ไม่อยากแม้แต่จะหายใจ

อยากตาย

อยากหลับ ไม่ต้องตื่นอีกเลย

 นี่แค่ตัวอย่างค่ะ ยังมีอีกมาก ที่คนเราแสดงออก หรือตอบสนอง ต่อความรู้สึกว่าเราไม่มีคุณค่า

ในทางจิตเวช เราต้องระวังเรื่อง SE เพราะถ้าไม่มี หรือ มีน้อย อาจทำให้ ซึมเศร้า หนีเรียน หยุดเรียน หนีเที่ยว ติดเพื่อน ใช้สาร กินเหล้า เที่ยวกลางคืน มีคู่รัก คู่นอนมาก ขี้โกง รังแกสัตว์ ทำร้ายคน ขโมย ก่อคดี วางเพลิง ข่มขืน ฆ่าคน มากมายค่ะ มากกว่านี้ก็มี ไม่เลือกว่าเด็กหรือผู้ใหญ่ ถ้า SE หายไป หรือ ลดลง แล้วล่ะก็สภาพไม่ต่างกันเท่าไรหรอกค่ะ

       แล้วเด็กที่เรียกตัวเองว่า เด็กเดน ล่ะคะ.......ทำยังไงกันดี?????

ดิฉันอยากได้ความเห็นของท่านผู้อ่านนะคะ ลองมาเป็น คุณเอื้อ คือ เอื้อ ให้คลังความรู้เรื่องนี้หลากหลายกันดีไหมคะ

   คราวหน้าดิฉันจะพูดเรื่องการสร้าง การฟื้นฟู การถนอมรักษาSelf esteem ของเราและคนที่เรารัก ไว้ให้นานเท่านานค่ะ