ทรรศนะหรือทัศนะ
ว่าจะเขียนคำนี้ ๒-๓ วันแล้ว พอดีค่อนข้างยุ่งผสมกับปวดฟันนิดเจ็บตาหน่อย จึงไม่ได้เขียน วันนี้โอกาสเหมาะสมจึงจะนำมาเล่า เพราะนานไปจะลืม....
สาเหตุที่นึกขึ้นได้ว่าจะเขียนเรื่องนี้ เพราะครั้งก่อนในเรื่อง ศีล คุณโยม นายขำ มีความเห็นว่า ศีล สมาธิ ปัญญา นั้น อะไรควรจะขึ้นก่อน ทำนองนั้น ...ส่วนคุณโยม นาย สุรเชษฐ เวชชพิทักษ์ ก็บอกว่าน่าจะเขียนให้ครบ ...และรุ่งเช้าผู้เขียนไปสวดมาติกาบังสุกุลพอถึงวรรคว่า...
...ทัสสเนนะ ปะหาตัพพา ธัมมา ภาวะนายะ ปะหาตัพพา ธัมมา เนวะทัสสะเนนะ นะภาวะนายะ ปหาตัพพา ธัมมา เหล่าธรรมที่พึงละได้ด้วยทรรศนะ เหล่าธรรมที่พึงละได้ด้วยภาวนา เหล่าธรรมที่พึงละได้ด้วยทรรศนะก็หามิได้ ด้วยภาวนาก็หามิได้...
ก็นึกขึ้นได้ว่าจะต้องนำเรื่องนี้มาเขียน...
ผู้สนใจคำสอนทางพระพุทธศาสนาคงจะพอรู้ว่า พระอริยบุคลมี ๔ จำพวก คือ โสดาบัน สกทาคา อนาคามี และ อรหันต์.. โดยกำหนดว่า พระโสดาบันละสังโยชน์เบื้องต้น ๓ อย่างได้ ...พระสกทาคาสูงขึ้นมา โดยทำสังโยชน์ระดับกลางให้เบาบางได้ด้วย... พระอนาคามีสูงขึ้นมาอีก โดยละสังโยชน์ระดับกลางได้เด็ดขาด...และพระอรหันต์สูงสุดละสังโยชน์ได้ทั้งหมด กล่าวคือ นอกจากสังโยชน์เบื้องต้น ระดับกลางแล้ว ก็จะละสังโยชน์ระดับสูงได้ด้วย... พระอรหันต์นี้เองจะเป็นผู้เข้าถึงพระนิพพาน...
ข้อความข้างต้นที่ว่า ทัสสเนนะ ปะหาตัพพา ธัมมา เหล่าธรรมที่พึงละได้ด้วยทรรศนะ นั่นคือ สังโยชน์เบื้องต่ำ นั่นเอง จัดเป็นสิ่งที่ละได้ด้วยทรรศนะ... ซึ่ง ถ้าอธิบายทรรศนะ ก็จะเข้าใจประเด็นที่คุณโยมทั้งสอง (นายขำ นาย สุรเชษฐ เวชชพิทักษ์ ) มีความเห็นในครั้งก่อน...
คำว่า ทรรศนะ เขียนแบบสันสกฤต (ทฺรศนะ) ส่วนคำว่า ทัศนะ เขียนแบบบาลี (ทัสสนะ) ... แปลว่า เห็น โดยเน้นการเห็นด้วยใจ
การเห็นได้ด้วยใจ ก็คือ ปัญญา นั่นเอง ดังนั้น ปัญญาจึงเป็นตัวที่ทำให้เราบรรลุธรรม มิใช่ศีลหรือสมาธิ... โดยเฉพาะ การบรรลุธรรมเบื้องต้นคือโสดาบัน นี้ ต้องบรรลุได้ด้วย ทรรศนะ คือ ปัญญา เท่านั้น... ดังบาลีที่ยกมา (ทัสสเนนะ ปะหาตัพพา ธัมมา เหล่าธรรมที่พึงละได้ด้วยทรรศนะ)...
ยังมีข้ออ้างอีกอย่างก็คือ ในอริยมรรคมีองค์ ๘ นั้น ยก สัมมาทิฎฐิ คือ ความเห็นชอบ ขึ้นเป็นเบื้องต้น ....ทิฎฐิ ซึ่งแปลว่า ความเห็น นี้ มีรากศัพท์เดียวกันกับทรรศนะและทัศนะ (รากศัพท์คือ ทิสะ) และใช้แทนกันได้กับคำว่า ทรรศนะ ทัศนะ ...
หมายเหตุ
ผู้เขียนฉุกคิดเรื่องนี้ขึ้นมาได้ เพราะ ๒-๓ วันก่อน ในวิชาอภิธัมมปิฎกที่ผู้เขียนสอนอยู่ นักเรียนเอาประเด็นนี้มาบรรยายหน้าห้องพอดี จึงทำให้เรื่องนี้ยังอุ่นๆ อยู่ในคลองความคิด ...
ความเห็น (2)
ชอบแล้ว...พระคุณเจ้า
