๒๐.๑๕ น. ของวันจันทร์ที่ ๒๘ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๕๔๘ แรม ๑๒ ค่ำ เดือน ๑๒ ขณะที่ข้าพเจ้านั่งอยู่บนรถตู้บนเบาะหลังสุด ข้าพเจ้าได้ดูหนังที่เจ้าของรถเขาเปิดให้ดูด้วย ไม่ทราบว่าเรื่องอะไร เรื่องราวที่พอจะเก็บได้คือ เด็กน้อยคนหนึ่งหล่นลงไปในบ่อน้ำเก่า และถูกช่วยเหลือขึ้นมารักษา ขณะที่เขาหล่นลงไปเขาตกใจมาก ค้างคาวฝูงหนึ่งบินขึ้นไปบนปากบ่อ เขายิ่งตกใจกับกลุ่มค้างคาวนั้น ฉากต่อมาเป็นตอนที่พ่อแม่พาเขาไปดูละครที่โรงละคร ละครที่แสดงก็แสดงเป็นแบบของค้างคาว เขารู้สึกกลัวต่อภาพแสดงนั้นและหวนนึกถึงค้างคาวที่บินขึ้นบนปากบ่อน้ำเก่า เขาผวาและขอให้พ่อพาเขาออกจากโรงละคร พ่อและแม่จึงนำเขาออกจากโรงละคร แต่แล้วเมื่อออกมาได้สักพักหนึ่ง มีคนจรจัดจี้พ่อของเขาและฆ่าพ่อและแม่ของเขาตายต่อหน้าต่อตา เขาตกใจเป็นทวีคูณ หลังจากทำศพพ่อแม่เขาแล้ว ความกลัวความเคียดแค้นไม่ได้หายไปจากใจเขาเลย เขาเก็บความแค้นนั้นไว้ตลอด ฉากต่อมาเป็นตอนที่เขาจะแก้แค้น โดยเตรียมปืนเพื่อไปยิงคนที่เขาแค้น แต่ยังไม่ทันยิง มีคนอื่นมายิงเป้าหมายเสียก่อน เขายืนตัวชาและได้สติขึ้นมาทำทีคล้ายกับจะไปยิงซ้ำให้ตาย แต่แล้วหญิงสาวคนหนึ่งก็มาอ้อนวอนขออย่าให้เขาทำ และรับเขากลับ ระหว่างนั่งในรถ มีการถกเถียงกันบางอย่าง และผู้หญิงนั้นก็ตบหน้าเขาสามครั้ง พร้อมกับไล่เขาลงจากรถ คำพูดจากของผู้หญิงที่กระตุ้นให้ชายหนุ่มคนนี้คิดคือ "สร้างความยุติธรรมหรือแก้แค้นกันแน่" หลังจากเขาออกจากรถ จึงเดินไปที่ริมแม่น้ำใหญ่ (น่าจะทะเล) ระหว่างเดินก็ใคร่ครวญไปด้วย เมื่อคิดอะไรบางอย่างได้ เขาก็เหวี่ยงปืนไปในทะเลสุดแรงเกิด พร้อมกับการผลิกผันชีวิต
ประเด็นปัญหาให้คิดคือ ข้อความจากหญิงสาว "ยุติธรรมหรือแก้แค้น"
จากตัวละครในเรื่อง เมื่อหนุ่มคนนั้นคิดได้ว่า สิ่งที่เขาทำไม่ใช่การแสวงหาความยุติธรรม แต่เขารู้ตัวดีว่าเขากำลังไปแก้แค้นที่สุมอกเขามาเป็นเวลานาน ถ้าเขาแก้แค้นได้สำเร็จเขาจะรู้สึกอย่างหนึ่งซึ่งไม่เหมือนเก่าเช่น จะรู้สึกผ่อนคลายเหมือนกับวางภาระที่หนักอึ้งบางอย่างออกไปจากอก จะรู้สึกกังวลเพราะสิ่งที่เขาทำมันผิดต่อกติกาสังคม
อะไรคือความยุติธรรม
ทำสิ่งใดย่อมได้รับสิ่งที่ทำนั้นตอบแทน คือความยุติธรรมใช่หรือไม่ ถ้าใช่ นั้นก็แสดงว่า ถ้านาย ก. ฆ่านาย ข.ตาย นาย ก.ก็ต้องถูกฆ่าตายเหมือนกัน จะให้ยุติธรรมยิ่งขึ้น นาย ก.ฆ่านาย ข. ด้วยอาวุธชนิด เวลาใด วันใด วินาทีใด นาย ข.ก็ต้องถูกฆ่าด้วยวัตถุ วันเวลาเช่นนั้นเหมือนกัน อีกอย่างหนึ่ง เมื่อนาย ก.ถูกอีกคนหนึ่งฆ่าตาย เพื่อให้ความยุติธรรมกับนาย ข. แล้วใครที่ให้ความยุติธรรมกับนาย ก. คนที่ฆ่า นาย ก. ต้องถูกฆ่าเช่นกัน ความยุติธรรมนี้ จึงไม่มีอันจบสิ้น
ถ้าความยุติธรรม คือ การยุติด้วยธรรม นั้นก็แสดงว่า ขอให้ทุกอย่างจบลงด้วยมนุษยธรรม หรือด้วยคุณธรรมภายในตัวของมนุษย์ มิใช่การกระทำที่มีผลอย่างไรต้องได้รับผลอย่างนั้น ชายหนุ่มในหนังข้างต้น เลือกที่จะใช้ความยุติธรรมประเภทหลัง คือยุติด้วยธรรมซึ่งอยู่ภายในใจของเขา เขาต้องระงับความโกรธ ความเกลียด ความอาฆาตพยายาท ความร้ายกาจของเขา เพราะถ้าเขาไม่ใช้ความยุติธรรมประเภทหลัง ความสิ้นสุดจะไม่มี
ปัจจุบัน หลายคนต้องการความยุติธรรมจากสังคม จึงเสาะแสวงหาความยุติธรรมอยู่ร่ำไป สิ่งที่เป็นประเด็นให้คิดคือ ยุติธรรมเพราะเราเห็นว่ายุติธรรม หรือยุติธรรมเพราะสังคม (คนส่วนมาก) เห็นว่ายุติธรรม หรือยุติธรรมเพราะมันยุติธรรมในตัวของมันเอง ยังคงเป็นปัญหาที่รอคอยคำตอบเสมอ บางคนจึงพบคำตอบว่า "อย่าแสวงหาความยุติธรรมเลย ยิ่งแสวงหายิ่งห่างไกล ความยุติธรรมบริสุทธิ์ไม่ได้มีอยู่จริง" และ บางคนก็โต้แย้งว่า "ความยุติธรรมบริสุทธิ์เป็นสิ่งที่มีอยู่จริง เพราะถ้าไม่มีอยู่จริง เราจะไม่รู้สึกว่ายุติธรรมหรือไม่ยุติธรรม"
