การเสวนา ใครเป็นใคร?

     สำหรับการดำเนินการจัดเวที เมื่อผมไปดำเนินการเองนั้น ผมจะถือว่าผู้ดำเนินการเสวนา (Moderator) จะต้องเป็นผู้ทำหน้าที่คอยจุดประเด็นในการพูดคุยกัน เพื่อชักจูงให้กลุ่มคนที่เข้าร่วม เกิดแนวคิด เกิดประเด็นสงสัย อยากพูดคุยด้วย และได้แสดงความคิดเห็น ออกมาอย่างกว้างขวางลงลึกในรายละเอียด โดยการสร้างบรรยากาศ และควบคุมการดำเนินไปให้เกิดความเป็นกันเองให้มากที่สุด เรียกว่าไม่มีใครรู้กว่าใคร ส่วนใหญ่ผมจะขอกำหนดกติกาขึ้นก่อนว่า ในที่นี้ไม่มีใครมีตำแหน่งอะไร ใครจะพูดอะไรก็ไม่มีถูกไม่มีผิด จึงไม่ต้องกลัวว่าจะผิด ทุกคนมีสิทธิพูดเท่า ๆ กัน ใครจะพูดก็แสดงตนเช่นยกมือก่อน ก็ได้พูดก่อน และขอให้พูดทีละคน ใครยังไม่ได้พูดก็จะยังไม่เลิกเวที จะต้องได้พูดทุกคนก่อน ใครไม่พูดเลยจะต้องเป็นคนกล่าวปิดเวที เป็นต้น

     และผู้ดำเนินการเสวนาจะต้องไม่แสดงความคิดเห็นของตนเอง และพยายามที่จะปล่อยให้ผู้เข้าร่วมแสดงความคิดเห็นได้อย่างเต็มที่  เป็นธรรมชาติมากที่สุด

     สำหรับในเวทีการเสวนาจะต้องมีคนจดบันทึก (Notetaker) อย่างน้อย 1 คน โดยอยู่ในเวทีตลอดเวลา และทำหน้าที่ในการจดบันทึกอย่างเดียว จะไม่ร่วมสนทนาด้วย หากจะมีก็เป็นการสรุปในตอนท้าย เมื่อผู้นำเสวนาชี้ประเด็นที่สำคัญขอให้ทบทวน

     และควรมีผู้ช่วยทั่วไป (Assistant) อย่างน้อยสัก 1 คน ซึ่งจะมีหน้าที่คอยควบคุมและอำนวยความสะดวกแก่ผู้ดำเนินการเสวนา และคอยช่วยเหลือผู้จดบันทึก เพื่อให้ทำหน้าที่ได้อย่างเต็มที่

     นอกจากผู้เข้าร่วมเสวนาแล้ว ก็มีคนอีกอย่างน้อย 3 คนนี้ที่เป็นคนสำคัญที่จะทำให้การเสวนาดำเนินไปได้ดี และเกิดประโยชน์สูงสุดจริง ๆ