จากการอ่านรายงานความก้าวหน้าของการทำงานด้านพัฒนาการจัดการความรู้ใน blog ต่างๆ
ผมค่อนข้างจะจับประเด็นไม่ค่อยได้ เวลาอ่านพบกิจกรรมพัฒนา “KM” ของแต่ละกลุ่มทำงาน และองค์กร ที่กล่าวว่า
มีการฝึกนักจัดการความรู้ (โดยเฉพาะคุณอำนวย) ที่มีการทำงานต่างระดับ ที่แตกต่างกันค่อนข้างมากเพราะที่อาจเป็นไปได้ ในระดับการทำงาน ก็อาจมีตั้งแต่ขั้นต้นแบบกลัวๆ กล้าๆ ผู้ผ่านงาน จนถึงระดับจิตวิญญาณ ได้ดังนี้
1. ระดับ สมมตินามตามความในท้องเรื่อง แบบพระเอกลิเก เป็นแค่หน้าฉาก เลิกงานก็เลิกเป็น เลิกทำ
2. ระดับ นักเรียนกำลังหัดเขียนหนังสือ นอกจากคุยให้เพื่อนฟังเล่นๆแล้ว คงยังสอนใครไม่ได้มาก
3. ระดับ นักศึกษาฝึกงาน กำลังเรียนรู้ อาจสอนเด็กประถมได้บ้าง
4. ระดับ มือใหม่หัดขับ ที่อาจบอกคนที่ไม่เคยทำได้บ้าง
5. ระดับ ผู้มีประสบการณ์ อาจเริ่มงานแบบเบื้องต้นได้
6. ระดับ ผู้เชี่ยวชาญ สามารสนับสนุนให้ผู้อื่นเรียนรู้ได้ดี
7. ระดับ อรหันต์ ที่ทีกระบวนท่าหลากหลาย จนถึงไร้กระบวนท่าในการทำงาน
ดังนั้น การพัฒนา คุณเอื้อ คุณประสาน คุณอำนวย และคุณกิจ ทั้งตัวอย่างที่แบ่งมาทั้ง ๗ ขั้นนั้น ยังจะมีในหลายรูปแบบ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าทุกคน จะต้องผ่านทั้ง ๗ ขั้นทีละขั้น ทั้งนี้ก็แล้วแต่ความสามารถ เฉพาะตัว
บางคนอาจกำลังขาดี ก้าวข้ามขั้นบางขั้นไปเลยก็ได้
แต่พอพูดถึงการพัฒนาก็อาจมีระบบลักจำ ที่อาจเคยไปดูคนอื่นทำ แต่ตัวเองไม่ได้ฝึก ก็อาจยังนำมาสมมติว่าฝึกมาแล้ว ก็อาจเป็นได้
จากการสะท้อนตัวอย่างที่ดีจากวีดีโอ “ครูสมพรสอนลิง” นอกจากระดับการฝึกหัดพัฒนาตัวเองทั้ง ๗ ระดับแล้ว ยังทำให้ได้ประเด็นที่น่าจะนำมาพิจารณาว่า “คุณ” ของแท้ๆนั้น มีลักษณะที่สังเกตได้จากการทำงาน และจัดการความรู้อย่างไร
ลักษณะที่เด่นๆ ของ “คุณๆ” ต่างๆ ก็คือ
1. ความสามารถในการแยกแยะ และเข้าใจข้อเด่นข้อด้อยของแต่ละคน แต่ละกลุ่ม และนำความรู้ที่ได้มาปรับกระบวนการทำงานให้ราบรื่น และเกิดประโยชน์กับทุกฝ่าย อย่างสอดคล้องกัน
2. ความสามารถในการจัดหรือสนับสนุนการจัดกระบวนการเรียนรู้ ทั้งของตนเอง และผู้อื่น อย่างเชื่อมโยงกัน
3. ความสามารถในการกำหนดขั้นตอน และปรับเทคนิคเพื่อแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ด้านต่างๆ เพื่อให้เกิดการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง
4. ความสามารถในการทำงานแบบบูรณาการทั้งของตนเองและผู้อื่น ในทุกรูปแบบ
ประเด็นสุดท้ายนั้น เป็นสิ่งที่สำคัญที่จะทำให้งานเดินไปได้อย่างราบรื่น ในทุกสถานการณ์ ที่สะท้อนการเป็นนักจัดการความรู้ตัวจริง ของแท้ ไม่ว่าจะเป็นคุณเอื้อ คุณประสาน คุณอำนวย และคุณกิจ ซึ่งอาจต่างกันในเชิงกิจกรรมบางเรื่องบางเวลาเท่านั้น
ดังนั้น ในทางปฏิบัติแล้ว ทุกคน ต้องเป็นทุกอย่าง ไม่มีการแยกแยะ แต่คนละลำดับชั้นการทำงานกันเท่านั้น แบบเดียวกับการเล่นฟุตบอลในสนามแข่งขัน ทีมผู้เล่นทั้ง ๑๑ คนจะมาคอยเกี่ยงกันไม่ได้ คนที่เกี่ยงกันคือ นักฟุตบอลเทียม นอกจากจะถูกคนดูโห่แล้ว ยังจะไม่มีใครจ้างให้เล่นต่ออีกด้วยครับ
นี่คือเกณฑ์แบ่งง่ายๆ ครับ ระหว่างของแท้ กับของเทียม ขอบคุณครับอาจารย์ดร. แสวงเสนอข้อคิดตรงใจผมจริงๆ ครับ
ผมเองก็คิด (แล้วก็กล้าๆ กลัวๆ) ที่จะแลกเปลี่ยนความคิดกับเรื่องนี้อยู่เหมือนกัน
ตัวผมเองไม่ค่อยมีความรู้ด้าน KM นัก แต่เท่าที่อ่านบล็อก โดยพยายามจะเข้าไปดู "บล็อกล่าสุด" เป็นหลัก เพื่อที่จะได้ไม่ลำเอียง ดูแต่คนที่คุ้นเคย
แต่ก็พบว่าส่วนใหญ่จะไม่มีประเด็นโดนๆ เลยครับ ส่วนตัวผมแล้วถ้าหัวเรื่องไม่น่าสนใจ ผมไม่ดู ถ้าหัวเรื่องน่าสนใจก็จะอ่านแบบคร่าวๆ ก่อน ถ้าดูแล้วมีประเด็น ถึงจะอ่านจริงๆ อีกหน
ผมอยากจะลองเก็บสถิติดู ว่าโดยหลักการของ gotoknow ที่เน้น tacit knowledge กับบล็อกเกอร์ที่เขียนกันอยู่ในนี้ ไปในทางเดียวกันหรือไม่ เห็นหลักการของท่านอาจารย์ดร. แสวงทั้งสี่หัวข้อแล้ว น่าจะใช้เป็นเกณฑ์ได้ดีเลยทีเดียวครับ ขอเวลาผมสักปีหรือสองปี (เพราะตอนนี้เรียนในห้อง แล้วการบ้านก็เยอะเหลือเกินครับ) น่าจะได้ข้อมูลอะไรบ้างนะครับ
หรือใครเห็นว่าน่าสนใจอยากลองศึกษาดู ก็เชิญเลยครับ
ดิฉันมีคำถามและข้อสังเกตุค่ะ
เพิ่มความเห็นต่อค่ะ
อาจารย์แสวงครับ
การเล่นฟุตบอลเป็นทีมที่อาจารย์พูดถึง มันเป็นเทคนิคสมัยใหม่เลยนะครับ ที่ว่าทุกคนสามารถเล่นได้หลายตำแหน่ง ซึ่งตรงนี้ผู้จัดการทีมจะชอบมาก สำหรับการวางหมาก จัดทีมลงสนาม โดยเฉพาะในทัวร์นาเมนต์ที่ต้องเตะหลายๆนัดติดต่อกัน นอกจากนี้แล้วไม่เพียงนักเตะตัวจริงที่ลงสนามจะมีความสำคัญเท่านั้น ตัวสำรองที่นั่งอยู่ข้างสนามก็พร้อมที่จะเสียบไปเล่นเพื่อเปลี่ยนเกมส์ให้ดีขึ้นได้ ไม่ใช่ลงไปเพื่อถ่วงให้ทีมเล่นได้ไม่ไหลลื่น ซึ่งทั้งหมดทั้งปวงนี้ผมสรุปรวบความว่า แก่นหรือหัวใจของการทำงานเป็นทีมก็คือ "สปิริต" ความเป็นน้ำหนึ่งเดียวกัน ไม่มีใครเป็นซุปเปอร์สตาร์ (มีก็ได้แต่ตั้งคิดถึงทีมเป็นหลัก ไม่ใช่หยิ่งคิดว่าตัวเองเด่นเล่นได้คนเดียวเท่านั้น) ทุกตำแหน่งมีความสำคัญเท่ากัน ทั้งทีมต้องช่วยกัน รุ่นพี่ ช่วยประคองรุ่นน้อง ถ่ายทอดเทคนิควิธีการเล่น จากประสบการณ์ที่ผ่านมาของรุ่นพี่ ซึ่งจะสังเกตได้ว่า ผู้เล่นที่ไต่เต้าก้าวขึ้นเทียบชั้นซุปเปอร์สตาร์ได้ จะมีดาวในดวงใจอยู่ สำหรับเป็นแนวทางของการเล่น แต่ไม่ใช่ลอกเลียนแบบการเล่นมาทั้งด้น ซึ่งถ้าสังเกตให้ดีอีกครั้งจะพบว่าลึกๆจะมีแวว ลีลา ท่าทาง เทคนิค วิธีการคล้ายๆกันอยู่บ้าง ดั่งที่นักวิเคราะห์ถ้าเห็นผู้เล่นดาวรุ่ง รุ่นใหม่ๆได้มีโอกาส ลงเล่นสนามแล้วโชว์ฟอร์มเยี่ยมน่าประทับใจ ก็จะวิเคราะห์ว่าเล่นคล้ายๆกับซุปเปอร์สตาร์คนนั้นคนนี้ อนาคตคิดว่าจะรุ่งแน่นอน ถ้าได้รับการประคบประหงม ดูแลอย่างดี ไม่ให้เหลาะแหล่ะ ออกนอกลู่นอกทาง และที่สำคัญก็คือ "เรียนรู้ สั่งสมประสบการณ์" ได้ลงเล่นบ่อยๆ ลีลาก็จะแพรวพราวมากขึ้น
ซุปเปอร์สตาร์ในดวงใจของผมเองก็มีหลายคนนะครับ ก็พยายามเรียนรู้หัดลองฝึก ลองใช้เทคนิควิธีการเล่นอยู่ ซึ่งหนึ่งในนั้นก็มีอาจารย์แสวงนี่แหล่ะที่เป็นดาวในดวงใจของผมเช่นกัน แม้ไม่เคยเห็นตัวจริง แต่ก็จะศึกษาจากวีซีดี จากบล็อก ที่เห็นอาจารย์ลงเล่นเป็นสนามให้ผมได้เรียนรู้ คิดว่าถ้ามีบุญพาวาสนาส่งคงได้พบอาจารย์แสวงตัวจริงสักครั้งนะครับ
พูดถึงเรื่องฟุตบอลแล้ว ผมว่าผู้จัดการทีม หรือโค้ชก็มีส่วนสำคัญนะครับ การเล่นแบบทุกคนแทนกันได้หมดนั้นทำได้ยากมากครับ ต้องการทั้งคุณภาพผู้เล่น ความสามัคคี และระบบที่ดีครับ ถ้าอย่างใดอย่างหนึ่งไม่ดี ก็หมดท่าล่ะครับ
ถ้าจะเปรียบเทียบกับที่อาจารย์ ดร.แสวงกล่าวไว้ข้างต้นนั้น ผมขอมองว่าผู้จัดการทีมคือผู้กำหนดนโยบาย ไม่รู้จะสูงไปหรือไม่นะครับ ผมเชื่อว่าอย่างไรแล้วก็ต้องมีคนที่คอยดูภาพรวมของระบบครับ อันนี้พูดกว้างๆ เลยนะครับ ไม่ได้เน้นว่าระบบอะไร
ผมก็เห็นด้วยกับคุณพรหมลิขิตครับ ว่า ประสบการณ์ นั้นสำคัญมาก ผู้เล่นแต่ละคนก็ประสบการณ์ต่างกัน คนที่มีประสบการณ์มากกว่าก็ต้องคอยประคองเกมไปให้รุ่นน้อง
ผมใจร้อนรออาจารย์ ดร.แสวงมาตอบไม่ไหว ขอตอบก่อนเลยนะครับ ที่คุณศิริลัคนา ถามไว้ว่า
แต่ละพื้นที่ ก็มีความต่างของคน วัฒนธรรม และความเชื่อ ทั้งในระดับองค์กร และชุมชนครับ ถ้าเป็นอย่างที่ท่านอาจารย์ดร.แสวงหวังไว้ในระดับที่สี่ ก็คือสามารถนำความรู้มาปรับใช้ได้กับสถานการณ์ต่างๆ ด้วยประสบการณ์ที่รวมกัน และไหลเวียนกันอยู่ในชุมชนนี้
โปรดรอท่านอาจารย์ดร.แสวงมาชี้แจงอย่างกระจ่างอีกครั้งแล้วกันนะครับ ผมขอเสนอความเห็นไว้เท่านี้
ผมเปิดมาด้วยความตื่นเต้นที่มีนักวิชาการและนักพัฒนาระดับจิตวิญญาณ "กระบี่อยู่ที่ใจ" เข้ามาแสดงความเห็นต่อยอด ได้สูงกว่าผมเขียนไว้แต่เดิมมากเลยครับ และผมขอตอบรวมเลยนะครับ
ท่านจะกล่าวว่าอยู่ในระดับไหนนั้น ไม่สำคัญเท่ากับภูมิปัญญาที่ท่านแสดงออกมาอย่างคม ชัด ลึกจริงๆ จนผมไม่แน่ใจว่าจะตอบได้ถูกต้องและครบถ้วนหรือไม่ พลาดบ้างก็คงไม่ว่ากันนะครับ
คุณพรหมลิขิตครับ
ขอบคุณครับที่ยกย่อง ผมยังไม่กล้ารับครับ
เดี๋ยวงานจัดการความรู้ต่างๆก็คงเจอกันครับ
คุณวุฒินันท์ครับ
ยินดีต้อนรับสมาชิกใหม่ครับ
ตำแหน่งและยศฐาบรรดาศักดิ์ใดๆ ไม่ได้เป็นเครื่องชี้บ่งระดับภูมิปัญญาหรอกครับ
เราวัดกันที่ "กึ๋น" ครับ อันนี้ภาษาไทยกับฝรั่งตรงกันพอดี (ฝรั่งใช้ "gut" ครับ)
ใน gotoknow เราควรจะทำอย่างมีประโยชน์ ต่างจากวัยรุ่นครับ
บังเอิญคำว่าวัยรุ่นนั้น ดร. จันทวรรณ ใช้อายุ งาน และภาษานำเสนอ เป็นตัวแยก โดยไม่พิจารณาพฤติกรรมในระดับภูมิปัญญา ก็คงมีหลุดๆ ไปบ้างแหละครับ
บางคนก็เข้ามาเขียนแบบวัยรุ่น เจาะแจะศาสตร์ ไปวันๆ แต่ด้วยตำแหน่ง หน้าที่ วัย ทำให้ผู้ดูแลระบบอย่าง ดร. จันทวรรณ ไม่กล้าแตะ บางครั้ง ดร. จันทวรรณ ก็ยังร่วมสังฆกรรมเจาะแจะศาสตร์ กับเขาไปด้วย ก็เห็นอยู่บ่อยๆ
อย่างว่าแหละครับ คนมีอำนาจควบคุมจะทำอะไรก็ไม่รู้จะมีใครกล้าไปตอแย เลยกลายเป็นถูกไปหมด โดยปริยาย แหละครับ
ระดับความความเข้าใจคือสิ่งที่เรานำมาแลกกันครับ ถ้าเข้าใจเท่ากันไม่ต้องแลกก็ได้ครับ ไม่ค่อยได้ประโยชน์
คำว่าระดับนั้น จะไม่มีใครเท่ากับใครในทุกเรื่อง จึงกลายเป็นการ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ครับ
อย่ากลัวว่าจะผิด ขอให้เพียงนำเสนอตรงไปตรงมาก็พอแล้วครับ
อาจารย์วสะครับ
ขอบพระคุณมากครับที่ตอบคุณตุ๊ แทนผม ดีกว่าผมตอบเองครับ
จึงขอตอบต่ออีกนิดเดียวครับ
การเล่นแทนกันนั้นจะให้เหมือนกัน ๑๐๐% คงเป็นไปไม่ได้ครับ
ผมเพียงหมายถึงทำหน้าที่ "แทน" กันในระดับที่ไม่ทำให้งานเสียหายนะครับ เช่น เวลาผู้รักษาประตูพลาด ก็น่าจะมีกองหลัง หรือใครก็ได้หนุนอุดประตูไว้ได้ทันท่วงที ประมาณนั้นครับ ก็น่าจะพอไหวใช่ไหมครับ
คุณตุ๊นะระดับจอมยุทธ์ "ลมปราณคุมกระบี่บิน" แล้วครับ ที่ถามผมมานั้นน่าจะเป็นการ "ทดสอบ" แนวคิดของผมมากกว่าครับ
ใช่ไหมครับคุณตุ๊
ดิฉันไม่ค่อยจะได้ทำ"ทดสอบ"คนอื่น ....นะคะอาจารย์ แต่ถามจากใจและความรู้สึกแรกที่ได้อ่านบทความของอาจารย์วันนี้
ดิฉันทำงานพึ่งใจตนเองมาก บางทีก็นั่งทางในเลย ไปนั่งอยู่ในที่ ที่ คิดว่าจะจัดเวทีบริวเณนี้ ก็จะไปนั่งแถวนั้น ฟังดูในใจตัวเองว่า มันควรจะเป็นจุดไหนดีหนอ...บางทีก็อธิษฐาน เจ้าป่าเจ้าเขา ช่วยดลจิตดลใจลูกด้วยเถิด
อ่านบทของอาจารย์เหมือนกันค่ะ
และที่ทำอีกอันคือ อ่านที่อาจารย์เขียนแล้วเทียบเคียงกับประสบการณ์ของตนเอง หรือเวลาได้ไปเรียนรู้อะไรใหม่ ๆ สิ่งที่มันเกิดขึ้นคือมันจะตื่นเต้นถ้ามันเทียบเคียงกับประสบการณ์ที่เราเคยทำได้
มีคนบอกว่า ให้ฟังเสียงแรกจากใจของเรา บางทีก็เป็นจริงค่ะ
ดิฉันคิดว่า ปัญหาอยู่ที่ถ้าคนตัดตอน อ่านงานของอาจารย์โดยไร้ฐานของการทำงาน จะทำให้ติดอยู่ในตัวหนังสือ ซึ่งดูเหมือนจะเป็นตรรกะอยู่ในตัว ครบพร้อม ซึ่งมันมันมีที่มายาวนาน จากการยกระดับของอาจารย์ที่ได้ผ่านอะไรต่าง ๆ มาตั้ง ๓๐ ปี
พอตอนที่คนอ่าน จะชะลอ ( คำศัพท์ของท่านอาจารย์นฤมล ปราชญโยธิน มธ. ) แนวทาง แนวคิดนี้ไปสู่การปฏิบัติจะเกิดอะไรขึ้นบ้างไหม ช่วงต่อตรงนี้ค่ะ
เพราะตอนนี้ ดิฉันคิดว่า อาการติดคำพูด ติดภาษามันมากเหลือเกินที่เกิดขึ้นในบ้านเรา ดิฉันคิดว่าเป็นเรื่องที่น่า.... แหมชีวิตมันต้องมัน สุดๆ สดๆ เหมือนพวกชาวบ้านเขาเป่าแคน เล่นพิณ จ่ายผญาน่ะค่ะ และพอเราได้ฟังตรงนั้นเราก็ฟ้อนกับเขาไปเล้ย...
แหมตอบได้สะใจมากเลยครับ
สมกับเป็นนักเขียนระดับจิตวิญญาณจริงๆ ผมอ่านการเขียนของคุณตุ๊ทีไร เร้าใจ กระตุ้นวิญญาณได้ดีจริงๆ
วิญญาณ คือ หนึ่งใน ขันธ์ ๕ นะครับ อย่าคิดเป็นอย่างอื่น
ขอบคุณมากครับ
(ตามเข้ามาอ่านจากหัวข้ออื่นอีกทีนึง..)
อ่านข้อความของอาจารย์แล้ว ช่างเที่ยงตรง ซะจริง โดนใจมาก ๆ ค่ะ d(^_^)
จะการอ่านข้อความให้เข้าใจ ก็ต้องใช้ "กึ๋น" เช่นกัน
เข้าใจในที่นี้มิใช่ความหมายอื่นใด แต่คือการ เข้าถึงใจ คนเขียนให้ได้เท่านั้นเอง