วิทยากร
ผศ.ดร.กมลพร แพทย์ชีพ
ผศ.ดร.นงนุช วงศ์สว่าง
ผศ.กัลยา ศรีมหันต์
อาจารย์กรรณิการ์ กิจนพเกียรติ
วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ราชบุรี
กล่าวเปิดและบรรยายพิเศษ “การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาสมรรถนะทางจริยธรรมของนักศึกษาพยาบาล” โดย ผศ.ดร.อัศนี วันชัย ผู้อำนวยการวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี พุทธชินราช กล่าวถึงทิศทางในการนำเสนอการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาสมรรถนะทางจริยธรรมของนักศึกษาพยาบาลเพื่อให้วิทยาลัยพยาบาลได้รับรางวัลระดับสถาบัน ต่อไป
ผศ.ดร.กมลพร แพทย์ชีพ กล่าวถึงแนวทางการจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาสมรรถนะทางจริยธรรม 6+4 ได้แก่
หลักจริยธรรม 6 ข้อ ได้แก่
แนวคิดจริยธรรม 4 ข้อ ได้แก่
โดยมีแนวทางการพัฒนาระบบและกลไกจริยธรรมเพื่อขับเคลื่อนวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ราชบุรี สู่การเป็นองค์กรคุณธรรม ภายใต้แนวคิด SRI BCNR Model มี 5 แนวทางคือ
1. การพัฒนาบรรยากาศจริยธรรมในการปฏิบัติงานภายใต้แนวคิด SRI BCNR โดยการอบรมให้ความรู้สมรรถนะจริยธรรมทางการพยาบาลของนักศึกษาพยาบาลให้แก่ อาจารย์ อาจารย์พี่เลี้ยงแหล่งฝึก อาจารย์พี่เลี้ยงใหม่ และบุคลากร ได้แก่
1.1 อาจารย์ ผ่านการอบรมและมีความรู้สมรรถนะจริยธรรมทางการพยาบาล สมรรถนะการสอนจริยธรรม และ SRI BCNR ตลอดจนพัฒนาองค์ความรู้จริยธรรมให้กับอาจารย์ เช่น ให้อาจารย์เข้าร่วมกิจกรรมอบรมคุณธรรมกับโครงการ “ แก้วกัลยาสิกขาลัย” สร้างสมรรถนะจริยธรรมให้กับอาจารย์ก่อน เพื่อเสริมสร้างสมรรถนะการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนให้นักศึกษามีจริยธรรม
1.2 อาจารย์พี่เลี้ยงแหล่งฝึก จัดอบรมและให้ความรู้สมรรถนะจริยธรรมทางการพยาบาล เพื่อให้พี่เลี้ยงแหล่งฝึก (หลักสูตร 5 วัน) เพื่อให้ อาจารย์พี่เลี้ยงมีสมรรถนะจริยธรรมและสามารถร่วมสอนในการพัฒนาจริยธรรมให้แก่นักศึกษาพยาบาล ให้มีพฤติกรรมจริยธรรมทางการพยาบาล
1.3 อาจารย์พี่เลี้ยงใหม่ มีแผนกลยุทธ์ในการพัฒนาอาจารย์ใหม่ จัดอบรมและให้ความรู้สมรรถนะจริยธรรมทางการพยาบาล เพื่อให้พี่เลี้ยงแหล่งฝึกสามารถร่วมสอนและพัฒนาจริยธรรมให้แก่นักศึกษาพยาบาล ให้มีพฤติกรรมจริยธรรมทางการพยาบาล
1.4 บุคลากร จัดอบรมการความรู้ด้ายจริยธรรมให้บุคลากร มีความรู้เกี่ยวกับอัตลักษณ์คุณธรรม SRI BCNR
2. พัฒนาบรรยากาศจริยธรรมในการจัดการเรียนการสอนภายใต้หลักจริยธรรมแนวคิดจริยธรรมทางการพยาบาล ให้นักศึกษาได้วิเคราะห์กรณีศึกษาทางจริยธรรม ให้แก่นักศึกษาพยาบาลในแต่ละชั้นปี ดังนี้
3. การพัฒนาหน่วยงานสีเขียวด้วยหลักจริยธรรมสิ่งแวดล้อมและหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
4. จัดกิจกรรมส่งเสริมจริยธรรมในหลักสูตร โดยการกำหนดวัตถุประสงค์ในแต่ละเนื้อการเรียนการสอนในแต่ละรายวิชา โดยการแบ่งเป้าหมายของแต่ละชั้นปี โดยตั้งวัตถุประสงค์ของรายวิชา (PLOs ) ให้บรรลุจุดประสงค์การพัฒนาจริยธรรมให้แก่นักศึกษาพยาบาลในแต่ละชั้นปี
5.จัดกิจกรรมเสริมหลักสูตรในรูปแบบกิจกรรมครอบครัวคนดี BCNR ,สโมสรนักศึกษา,และพัฒนาแกนนำจริยธรรม
กลยุทธ์ในการดำเนินงาน มี 4 กลยุทธ์ ได้แก่
การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาสมรรถนะจริยธรรมของนักศึกษาพยาบาล มี 4 กระบวนการและ ใช้หลัก PDCA ทุกกระบวนการดำเนินงาน ให้บรรลุเป้าหมาย ดังนี้
เป้าหมายในการพัฒนาสมรรถนะจริยธรรมนักศึกษาพยาบาลของ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ราชบุรี คือ SRI ให้มีอัตลักษณ์ติดตัวนักศึกษา ได้แก่
S=Service mind มีจิตบริการ
R=Responsibility and Accountability รับผิดชอบต่อหน้าที่และรับผิดชอบต่อผลของการปฏิบัติหน้าที่
I= Integrity ชื่อสัตย์และยึดมั่นในความดี
จัดกิจกรรมส่งเสริมจริยธรรมในหลักสูตรพยาบาลศาสตบัณฑิต ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2565 โดยการกำหนดวัตถุประสงค์ ส่งเสริมจริยธรรม ดังตัวอย่างด้านล่าง
PLO1: ประยุกต์ความรู้ทางการพยาบาล การผดุงครรภ์และบูรณาการศาสตร์ที่เกี่ยวข้อง ในการให้บริการสุขภาพทุกช่วงวัยในภาวะปกติและเจ็บป่วย
PLO2: ปฏิบัติการพยาบาลและการผดุงครรภ์แบบองค์รวมด้วยหัวใจความเป็นมนุษย์ โดยใช้กระบวนการพยาบาล บนหลักฐานเชิงประจักษ์ คำนึงถึงความปลอดภัย การใช้ยา สมเหตุผล ความหลากหลายทางวัฒนธรรม ภายใต้กฎหมาย และจรรยาบรรณวิชาชีพ
PLO3: แสดงออกถึงพฤติกรรมด้านคุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ เจตคติที่ดีต่อ วิชาชีพ และการปกป้องสิทธิผู้รับบริการ
PLO4: แสดงออกถึงการคิดขั้นสูงในการตัดสินใจ แก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณและสร้างสรรค์
จากตัวอย่างวัตถุประสงค์การจัดการเรียนการสอนที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาคุณลักษณะจริยธรรมของนักศึกษาพยาบาล ทางกลุ่มงานวิชาการได้นำมากำหนดเป้าหมายในการพัฒนาสมรรถนะจริยธรรมนักศึกษา โดยแบ่งออกเป็น 2 ประเด็นใหญ่ ระดับสมรรถนะและอัตลักษณ์สำหรับนักศึกษาพยาบาล คือ
1. ระดับสมรรถนะจริยธรรม 3 ระดับ
1.1 พฤติกรรมจริยธรรม 3 R (right thought, Right speech and right action
1.2 สมรรถนะการตัดสินใจเชิงจริยธรรม ทั้งซ้อนและไม่ซับซ้อน
1.3 สมรรถนะจริยธรรมของผู้นำในการพยาบาล
2. อัตลักษณ์นักศึกษาพยาบาล
2.1 อัตลักษณ์นักศึกษาพยาบาลบัณฑิตสถาบันพระบรมราชชนก ให้สัมพันธ์และสอดคล้องกับของ สบช ได้แก่ วินัย หน้าที่ สามัคคี เสียสละ กตเวที
2.2 มีอัตลักษณ์ติดตัวนักศึกษา SRI ได้แก่
S=Service mind มีจิตบริการ
R=Responsibility and Accountability รับผิดชอบต่อหน้าที่และรับผิดชอบต่อผลของการปฏิบัติหน้าที่
I= Integrity ชื่อสัตย์และยึดมั่นในความดี
เป้าหมายการจัดการเรียนการสอนจริยศาสตร์ทางการพยาบาล ปีการศึกษา 2565 และ 2566 ของวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ราชบุรี มีแนวทางแยกเป็นแต่ละชั้นปีดังนี้
ชั้นปีที่ 1: ให้ความรู้เกี่ยวกับ คุณธรรม จริยธรรมพื้นฐาน Ethical Concern และ SRI BCNR
ชั้นปีที่ 2: ให้บอกถึงพฤติกรรมจริยธรรม (3Rs) และ SRI BCNR
ชั้นปีที่ 3: ให้แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับพฤติกรรมจริยธรรม (3Rs) การตัดสินใจ ประเด็นจริยธรรมไม่ซับซ้อน และ SRI BCNR
ชั้นปีที่ 4: ให้แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับพฤติกรรมจริยธรรม (3Rs) การตัดสินใจ ประเด็นจริยธรรมไม่ซับซ้อน และ SRI BCNR
การจัดกิจกรรมเสริมหลักสูตรให้แก่นักศึกษาแต่ละชั้นปี จำแนกกิจกรรมการให้ความรู้ดังนี้
ผศ.ดร นงนุช วงศ์สว่าง ได้กล่าวถึงการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมจริยธรรมให้แก่นักศึกษาพยาบาล ประกอบด้วยเครื่องมือและสื่อ/แบบประเมิน
ตัวอย่างแนวทางในการจัดกิจกรรมวิชาทฤษฎีและทดลองทางการพยาบาล
หลักคิด : กำหนดหัวข้อการสอนที่นักศึกษามีโอกาสพบได้บ่อย ในการขึ้นฝึกปฏิบัติงาน และสอดคล้องกับบริบทรายวิชา
ตัวอย่างวิชา: การพยาบาลพื้นฐาน
CLO: 1.1.6 อธิบายกฎหมาย จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ และสิทธิผู้ป่วย
1.1.9 ฝึกปฏิบัติการพยาบาลในสถานการณ์จำ ลองแบบองค์รวมตามเกณฑ์ มาตรฐานและจรรยาบรรณวิชาชีพ
กำหนดหัวข้อการสอน: “จริยธรรมในการปฏิบัติการพยาบาล”
ประเด็นจริยธรรม: หลักจริยธรรม และแนวคิดจริยธรรมทางการพยาบาล (6+4)
วิธีการสอน: Interactive Lecture/ Case Based Learning (ทฤษฎี) Demonstration (ทดลอง)
การวัดและประเมินผล: การสอบ/การสอบทักษะในสถานการณ์จำลอง
ตัวอย่างวิชา: สูติศาสตร์ ปฏิบัติการพยาบาลมารดา ทารก และผดุงครรภ์ 1
CLO: ปฏิบัติการพยาบาลมารดา และทารกในระยะคลอดได้อย่างมีจริยธรรม
หัวข้อการสอน: จริยธรรมกับการพยาบาลมารดา และทารกในระยะคลอด
ประเด็นจริยธรรม: Respect for Autonomy/Beneficence/Non-maleficence
วิธีการสอน: Case study
การวัดประเมินผล: ประเมินกรณีศึกษา
ดร.เบญจมาภรณ์ นาคามดี กล่าวถึงแนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนของสาขาการพยาบาลมารดา ทารกและการผดุงครรภ์ โดยการยกตัวอย่างกรณีศึกษาที่พบในแผนกฝากครรภ์และให้นักนึกศึกษาช่วยการวิเคราะห์ประเด็นจริยธรรม
ตัวอย่างวิชา: ปฏิบัติการพยาบาลอนามัยชุมชน 2
CLO: ปฏิบัติกระบวนการพยาบาลอนามัยชุมชนร่วมกับชุมชนได้อย่างมี จริยธรรม
กำหนดหัวข้อการสอน: จริยธรรมกับการทำ งานร่วมกับชุมชน
ประเด็นจริยธรรม: Respect for Autonomy/Beneficence/ Advocate/Co operation
วิธีการสอน: Ethical Reflection
การวัดประเมินผล: ประเมินการสะท้อนคิด
อาจารย์ศุภวรรน ยอดโปร่ง กล่าวถึงประเด็นการจัดกิจกรรมของภาควิชาโดยการวิเคราะห์ประเด็นจริยธรรม การจัดการความเสี่ยงทางจริยธรรม เมื่อนักศึกษาได้พบขณะฝึกภาคปฏิบัติจากนั้นนำมาสะท้อนคิดทางจริยธรรม โดยให้ใช้คำพูดที่เข้าใจง่ายและถอดบทเรียนภายหลังเสร็จสิ้นกิจกรรม
อาจารย์กรรณิการ์ กิจนพเกียรติ ตัวอย่างแนวทางในการจัดกิจกรรมวิชาจิตเวชและสุขภาพจิต
วิชา: ปฏิบัติการพยาบาลสุขภาพจิต และการพยาบาลจิตเวช
CLO: ปฏิบัติการพยาบาลจิตเวชได้อย่างมีจริยธรรม
กำหนดหัวข้อการสอน: จริยธรรมในการผูกยึดผู้ป่วยจิตเวช
ประเด็นจริยธรรม: Respect for Autonomy/Beneficence/ Non-maleficence/Caring
วิธีการสอน: Case Study
การวัดประเมินผล: ประเมินกรณีศึกษาทฤษฏีและทดลองทางการพยาบาล
ดร.สุภาณี คลังฤทธิ์ นำเสนอแนวทางในการจัดการเรียนการสอนรายวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่ การบอกความจริง การพยาบาลไม่รู้สึกตัว การฟื้นคืนชีพ การวิกฤต มะเร็ง และในรายวิชาการพยาบาลสูงอายุ เจตคติในการดูแลผู้สูงอายุ การดูแลผู้สูงอายุ ระยะสุดท้าย
ผศ.กัลยา ศรีมหันต์ ยกตัวอย่าง การดำเนินกิจกรรมเสริมหลักสูตรในรูปแบบกิจการนักศึกษา โดยจัดกิจกรรมจำแนกในแต่ละชั้นปี ดังนี้
เป้าหมายสู่ความสำเร็จในการสิ่งเสริมจริยธรรมให้แก่นักศึกษาพยาบาล
ดร.ชลลดา ติยะวิสุทธิ์ศรี กล่าวถึงระบบกลไกของวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ได้จัดระบบและกลไกในการขับเคลื่อนให้บรรลุเป้าหมายสู่ความสำเร็จโดยผ่านการทำงานในรูปแบบของคณะกรรมจริยธรรมของวิทยาลัยที่มีคณะอนุกรรมการแต่ละด้าน คือ วิชาการ วิจัยและบริการวิชาการ บริหารและกิจการนักศึกษา
ผศ.ดร. กมลพร แพทย์ชีพ ได้กล่าวถึง ปัญหาอุปสรรคในการดำเนินงาน
วิทยากรกล่าวว่าในช่วงแรกๆ พบอุปสรรคในการดำเนินงานเกิดจาก ปัจจัย 2 ประเด็นคือ
การแลกเปลี่ยนกับวิทยากร ในประเด็น “การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาสมรรถนะทาง จริยธรรมของนักศึกษาพยาบาล” ทำให้ได้แนวทางปฏิบัติทั้งผู้สอนและผู้เรียนสามารถเรียนรู้ร่วมกันได้เกือบทุกกิจกรรม ผู้สอนสามารถทำหน้าที่ facilitator ได้ตามหลักของDECID MODEL ที่พุทธชินราชใช้อยู่ และเพื่อให้มีพื้นฐานของจริยธรรม6+4 ในการนำไปใช้วิเคราะห์ประเด็นจริยธรรมในกิจกรรม/สถานการณ์ต่างๆเบื้องต้นควรเผยแพร่ในรูป infograhic หรือควรบรรจุไว้ในคู่มือภาคปฏิบัติในทุกรายวิชาเพื่อให้ เห็นบ่อย ทำบ่อย จนเป็นนิสัยได้
ได้เเนวทางการจัดการเรียนการสอนที่สอดแทรกคุณธรรมให้เกิดกับนักศึกษา โดยยึกหลักจริยธรรม 6 ข้อ และแนวคิดจริยธรรม 4 ข้อ อีกทั้งได้เห็นบทบาทของครูผู้สอนที่ชัดเจนมากขึ้น เพื่อให้นักศึกษามีความไวทางจริยธรรม และการตัดสินใจปฏิบัติทางจริยธรรมที่เหมาะสม นอกจากนี้ยังได้เห็นรูปแบบการจัดกิจกรรมเสริมหลักสูตรให้แก่นักศึกษาแต่ละชั้นปีที่สามารถนำมาปรับใช้ได้ดียิ่งขึ้น
ได้แนวปฏิบัติการนำคุณธรรมจริยธรรมไปสอดแทรกในการจัดการเรียนการสอนมากขึ้น เห็นบทบาทของอาจารย์ที่ส่งเสริมให้นักศึกษาบรรลุผลลัพธ์และเกิดคุณธรรมจริยธรรมในการตัดสินใจขณะปฏิบัติงานมากขึ้น
มีความชัดเจนในการนำประเด็นคุณธรรม จริยธรรมไปใช้ในการจัดการเรียนการสอนนักศึกษาเพื่อให้เกิดผลลัพธ์เพิ่มมากขึ้น
ได้เเนวทางการจัดการเรียนการสอนที่สอดแทรกคุณธรรมให้เกิดกับนักศึกษา โดยยึกหลักจริยธรรม 6 ข้อ และแนวคิดจริยธรรม 4 ข้อ ซึ่งได้ทบทวนอีกครั้ง และได้เห็นบทบาทของครูผู้สอนที่ชัดเจนมากขึ้นว่าจะทำอย่างไร เพื่อให้นักศึกษาได้เห็นหลักจริยธรรม 6+4
ได้เเนวทางการจัดการเรียนการสอนที่สอดแทรกคุณธรรมจริยธรรม ตามหลักจริยธรรม 6 ข้อ แนวคิดจริยธรรม 4 ข้อ รวมทั้งอัตลักษณ์คุณธรรมของวิทยาลัย และที่สำคัญผู้สอนต้องมีความรู้ความเข้าใจที่ชัดเจนรวมทั้งปฏิบัติตัวเป็นแบบอย่างที่ดีให้กับนักศึกษาได้เห็นและเลียนแบบ เพื่อให้นักศึกษามีความไวทางจริยธรรม และการตัดสินใจเชิงจริยธรรมที่เหมาะสม
เป็นเนื้อหาที่น่าสนใจ สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการเรียนการสอนได้
ได้เเนวทางการจัดการเรียนการสอนที่สอดแทรกคุณธรรมให้เกิดกับนักศึกษา โดยยึกหลักจริยธรรม 6 ข้อ และแนวคิดจริยธรรม 4 ข้อ ได้ตัวอย่างแนวทางวิธีการจัดการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้เกิดคุณธรรมจริยธรรม
เป็นกิจกรรมที่ดี ส่งผลให้เกิดการเข้าใจในการพัฒนาจริยธรรมในนักศึกษาเพิ่มขึ้น รวมทั้งสามารถเป็นแนวทางในการนำมาพัฒนาการสอนในรายวิชาที่รับผิดชอบต่อไป
ได้เเนวปฏิบัติทางการจัดการเรียนการสอนที่สอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมในคลินิกแก่นักศึกษาพยาบาล โดยยึดหลักจริยธรรม 6 ข้อ และแนวคิดจริยธรรม 4 ข้อ และตัวอย่างแนวทางวิธีการจัดการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้เกิดคุณธรรมจริยธรรม ซึ่งสามารถนำไปใช้ได้ชัดเจนขึ้น
เป็นกิจกรรมการแลกเปลี่ยนความรู้ที่ดีทำให้เห็นภาพชัดเจนในการที่จะนำ การพัฒนาจริยธรรมสอดแทรกเข้าไปในการเรียนการสอนเพื่อให้นักศึกษาได้มีความรู้ความเข้าใจมากขึ้น