วิพากษ์ยุทธศาสตร์การวิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙) ๑๔๒. จัดการ prioritization และ alignment ของระบบ ววน.

 

ชื่อของบันทึกนี้ผุดขึ้นมา ๑ คืนหลังการประชุมคณะกรรมการประเมินผลสัมฤทธิ์ของผู้อำนวยการ สกสว.   ระหว่างเดินออกกำลังกายตอนเช้ามืดวันที่ ๑๒ ตุลาคม ๒๕๖๕

ในการประชุมเมื่อเย็น - ค่ำวันที่ ๙ ตุลาคม    ท่าน ผอ. สกสว. (รศ. ดร. ปัทมาวดี โพชนุกูล) นำเสนอการพัฒนา management platform ของระบบบริหารกองทุน ววน. อย่างน่าตื่นตาตื่นใจ     ช่วยให้มีการจัดสรรงบประมาณของกองทุน ววน. อย่าง evidence-based   ไม่ถูกวิ่งเต้นหรือบีบให้อยู่ใต้ politics-based ที่เป็นจุดอ่อนของประเทศไทย   ที่จะเป็นตัวถ่วงให้ก้าวข้ามกับดักรายได้ปานกลางในปี ๒๕๘๐ ไม่สำเร็จ   

ผมขอเสนอให้ขับเคลื่อนไปอีกระดับหนึ่ง คือจัดการ solidarity ของระบบ ววน.   ผ่านกลไก prioritization management  และ alignment management   โดยมีเป้าหมายคือ ใช้ระบบ ววน. ขับเคลื่อนประเทศไทยให้ก้าวสู่ประเทศรายได้สูง สังคมดี ในปี ๒๕๘๐ 

วิธีการไม่ซับซ้อนยากเย็น เป็นเรื่องตรงไปตรงมา    คือนำเอาแผนยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปี    แผน ๑๓ และแผนอื่นๆ มาวิเคราะห์สู่การสร้างเกณฑ์ประเมิน Graduated Thailand Achievement - GTA (หมายถึงการบรรลุความเป็นประเทศรายได้สูง สังคมดี)    โดยร่วมกับทุกภาคส่วนของระบบ ววน. ในการสร้างเกณฑ์ SPRI (Solidarity and Priority Ranking Index) for GTA 2037 สำหรับนำมาใช้เป็นส่วนหนึ่งของเกณฑ์จัดสรรงบประมาณ กองทุน ววน.    และใช้ในการประเมินว่า ระบบ ววน. ทำงานตรงเป้าแค่ไหน   โดยมีการเก็บข้อมูล    นำมาทำกระบวนการ DE – Developmental Evaluation ในกลุ่มองค์กรสมาชิกของระบบ ววน.   

องค์กรสมาชิกของระบบ ววน. ประกอบด้วย สอวช., สกสว., PMU ๙ หน่วยงาน, หน่วยงานรับ FF – Fundamental Fund ๑๗๐ หน่วยงาน   และบริษัทเอกชนที่เน้นทำงานนวัตกรรม   

สกสว. และ สอวช. ร่วมกันจัดกระบวนการ DE ของสมาชิกองค์กรในระบบ ววน.   โดยมีตัวแทนจาก ๙ PMU รวม ๙ คน    ตัวแทนหน่วยงานรับ FF รวม ๑๐ หน่วยงาน ๑๐ คน   ตัวแทนหน่วยธุรกิจเอกชนที่ทำงาน ววน. ๔ คน     จากธุรกิจขนาดใหญ่ ๒ คน    จากธุรกิจขนาดกลางและย่อม ๒ คน     ตัวแทนจากภาคประชุมสังคม ที่ทำงาน ววน. ๒ คน    รวม ๒๕ คน    มีตัวแทนจาก สกสว. และ สอวช. อีกหน่วยละ ๑ คน รวมเป็น ๒๗ คน    เรียกว่า SPRI for GTA Stakeholders Group (SSG)   ร่วมกันพัฒนา SPRI for GTA 2037   ที่ประเทศไทยจะต้องบรรลุให้ได้    โดย สกสว. อาจว่าจ้างนักวิจัยให้มาพัฒนาแนวทาง ซึ่งประกอบด้วย เป้าหมาย  เกณฑ์ ตัวชี้วัด  ข้อมูลที่ต้องการ  ระบบข้อมูล และระบบเก็บและประมวลข้อมูล เสนอให้ SSG ร่วมกันตัดสินใจ  โดยมีทีมงานของ สกสว. ทำหน้าที่ secretariat ของ SSG   

หลังจากนั้น SSG ประชุมกันปีละ ๓ ครั้ง    เพื่อนำข้อมูลความก้าวหน้าของ SPRI for GTA 2037 มา dialogue กัน    และทำความตกลงกันว่า แต่ละองค์กรหรือกลุ่มองค์กรในระบบ ววน. จะกลั[ไปทำหรือไม่ทำอะไรบ้าง เพื่อยกระดับ SPRI for GTA   

ในแต่ละปีจะมีการประกาศระดับ SPRI for GTA ให้สังคมไทยรับทราบ   โดยประกาศด้วยว่าตัวชี้วัดใดก้าวหน้าดีอย่างน่าชื่นชม    ตัวชี้วัดใดก้าวหน้าช้า     

ความเห็นในบันทึกนี้ ยังอยู่ในระดับ “คิดฟุ้ง” (creative mode)   หากจะดำเนินการจริง ควรหาชื่อดัชนี SPRI for GTA ที่สื่อสารง่าย ฟังเข้าใจง่าย     

วิจารณ์ พานิช

๑ ธ.ค. ๖๕