ชีวิตที่พอเพียง 4348. รางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ปี ๒๕๖๕ สาขาสาธารณสุข

 

ปีนี้รางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดลสาขาสาธารณสุข ได้แก่ผลงานด้านการพัฒนา VLP (Virus-Like Particle)  นำสู่การพัฒนาวัคซีนป้องกันการติดเชื้อ HPV (Human Papilloma Virus) สาเหตุของมะเร็งปากมดลูก (และมะเร็งอื่นๆ)    ซึ่งเป็นผลงานของนักวิทยาศาสตร์ ๓ ท่านคือ Douglas Lowy & John Schiller แห่ง NIH สหรัฐอเมริกา   และ Ian Frazer แห่งมหาวิทยาลัย ควีนสแลนด์  ออสเตรเลีย 

Ian Frazer เป็นคนแรกที่ค้นพบ VLP ของ HPV  ในปี 1991    แต่ไวรัสที่ใช้มีจุดกลายพันธุ์ จึงนำมาใช้เป็นวัคซีน HPV ไม่ได้ผลดี    ในปี 1992 Douglas Lowy & John Schiller รายงานการค้นพบ VLP ของ HPV type 16 ที่เป็นสาเหตุของมะเร็งปากมดลูก    นำสู่การพัฒนาวัคซีนป้องกันการติดเชื้อ HPV type 16    ป้องกันมะเร็งปากมดลูก ที่มีการใช้กันทั่วโลก   มีผลป้องกันมะเร็งปากมดลูก   

ข้อค้นพบสำคัญ ๓ ประการของทีม Douglas Lowy & John Schiller คือ (๑) โปรตีนส่วนเปลือกหุ้มไวรัส HPV ส่วนที่ชื่อ L1 สามารถจับกันเองเป็น VLP  ที่มีคุณสมบัติกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดี   (๒) ค้นพบชนิดของการกลายพันธุ์ที่โปรตีน  L1 ของ HPV 16 (ซึ่งเป็นสายพันธุ์ของ HPV ที่ก่อมะเร็งได้เก่งที่สุด)  แบบที่ช่วยให้ L1 ประกอบร่างเป็น VLP ได้ดี   และ (๓) การที่ VLP มีลักษณะโครงสร้างซ้ำๆ กัน ช่วยให้วัคซีนกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดีกว่าวัคซีนที่ใช้โปรตีนเปลือกหุ้มยูนิตเดี่ยว

 เวลานี้มีการฉีดวัคซีนนี้ให้แก่เด็กสาวทั่วโลก    ในประเทศไทย สปสช. ให้บริการฉีดฟรีให้แก่นักเรียนหญิงชั้น ป. ๕   ซึ่งจะช่วยป้องกันมะเร็งปากมดลูก และมะเร็งอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง  

วิจารณ์ พานิช     

๒๔ พ.ย. ๖๕