938.เรียนเรื่องโคโคโระซะชิจากแอนนิเมะเรื่อง "Thermae Romae Novae"

ดูหนังการ์ตูนเรื่อง 'Thermae Romae Novae’ ใน Netflix มาหลายตอน นานๆ มาดูการ์ตูนที ก็สนุกดี ฝืนๆหน่อยตอนแรก แต่สักพักก็เริ่มสนุก เพราะความสนใจเรื่องเกี่ยวกับโรมันกรีกโบราณของผมอยู่แล้ว ก็ไม่ผิดหวังครับ แต่ละตอนสั้นๆ 20 กว่านาทีไม่นานไปนัก แถมพ่วงด้วยด้วยสารคดีเกี่ยวกับห้องอาบน้ำ  เรื่องราวหลักๆ เป็นประมาณสถาปนิกนักออกแบบโรงอาบน้ำสาธารณะเชื่อลูเชียส ท่านมีชีวิตอยู่ในยุคของจักรพรรดิเฮเดรียน ซึ่งเป็นยุคที่โรมันเรืองอำนาจมากที่สุด มีสันติที่สุดคือยุค Pax Romana ยุคนั้นทั้งรวย สงบ เจริญทั้งอำนาจการทหาร การเมือง ศิลปะวัฒนธรรม

เริ่มต้นชีวิตตั้งแต่เด็ก ที่สมัยนั้นก็ไปโรงอาบน้ำบ่อยๆ เด็กคนนี้มีความฝันว่าจะเป็นสถาปนิก  ซึ่งผมประทับใจตั้งแต่แรกที่พ่อเขาสอนว่าต่อไปเมื่อลูโตขึ้นให้ใช้ความสามารถเยียวยาผู้คนนะ เด็กคนนี้เติบโตขึ้น เข้าไปเรียนต่ออด้านการออกแบบที่กรีก ที่เป็นสุดยอดด้านนี้ในยุคนั้น แล้วกลับมาทำงาน แต่ก็ถูกไล่ออกเพราะหัวก้าวหน้าเกินไป แต่อยู่มาวันหนึ่งขณะอาบน้ำ ลูเชียสอยู่ดีๆ ก็หลุดจากโลกอดีตมาเจอโลกอนาคตในญี่ปุ่น หลุดมาหลายครั้งและชอบหลุดเข้าไปในโรงอาบน้ำญี่ปุ่นแบบต่างๆด้วย เลยได้แรงบันดาลใจจากโรงอาบน้ำสาธารณะในโลกยุคใหม่ กลับเอาไปปรับปรุงโรงอาบน้ำสาธารณะในยุคโรมัน  แล้วเกิดดังขึ้นมา ประมาณจากตกงานกลายมาตั้งบริษัทสถาปนิกรับงานจากงานเล็กๆ ไปถึงงานสร้างโรงอาบน้ำให้จักรพรรดิ กลายเป็นสถาปิกคนสำคัญในประวัติศาสตร์ หนังจะฮาๆ  เพราะพระเอกก็พยายามรักษาศักดิ์ศรีและคิดแบบคนโรมัน ก็จะงงๆ โวยๆ แต่รอบๆตัวจะมีคนญี่ปุ่นใจดีพยายามดูแลตลอด

ลูเชียสเริ่มจากการตกลงาน เมื่อหลุดไปก็ได้แนวคิดจากโรงอาบน้ำญี่ปุ่นกลับไปพัฒนาธุรกิจโรงอาบน้ำจนดังตั้งตัวได้ เมื่อมีเงินก็เร่ิมมองเห็นคนรอบตัวมีปัญหาเช่นคนสูงอายุ ไปโรงอาบน้ำสาธารณะลำบาก ก็บังเอิญหลุดมาญี่ปุ่นปัจจุบันก็ได้แนวคิดห้องน้ำสมัยใหม่กลับไปพัฒนาห้องน้ำในยุคนั้น ต่อมาจักรพรรดิก็มีปัญหาเรื่องความเครียด ก็กลับมายุคใหม่ได้แนวคิดไปออกแบบห้องน้ำที่ทำให้จักรพรรดิผ่อนคลายอีก จบกระทั่งไปช่วยกองทัพ โรงแรม และการเปลี่ยนห้องอาบน้ำให้เป็นการบำบัดดูแลสุขภาพ ก็ได้มาจากญี่ปุ่น

จะว่าไปเขากลายเป็นสถาปนิกที่ดังสุดในโลกโรมันเพราะการสร้างโรงอาบน้ำที่เยียวยาผู้คนได้ตามที่พ่อเขาสอนไว้

หนังเรื่องนี้ดูแล้วผมคิดคือเรื่องจุดประสงค์ของชีวิต (Purpose) หรือไม่ถ้าเป็นญี่ปุ่นก็อาจเรียกว่า โคโคโระซะชิ  (Kokorozashi) หรือ Personal Mission  หรือ Purpose การที่คุณจะใช้ชีวิตที่เหลือเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงบวก (Positive Change) ให้สังคม จะว่าไปถ้าผมเชื่อมโยงมันคืออิคิไกประเภทหนึ่ง แต่เน้นคิดใหญ่  ตอนนี้มีคนญี่ปุ่นพูดเองว่ามันล้ำกว่าอิคิไกไปอีก

หายังไงผมเคยเขียนไว้ก็ประมาณดูว่า  ตัวคุณคือใคร (Being) และเชื่อมโยงกับการตีความหมายของประเด็นทางสังคมที่คุณสนใจ (Meaning)  ไม่ว่าจะเป็นทั้งเรื่องลบและเรื่องบวก เมื่อเชื่อมโยงแล้วคุณก็ตั้งคำถามว่า คุณจะใช้ชีวิตที่เหลือเพื่อสรา้งการเปลี่ยนแปลงอะไรเชิงบวกให้สังคม

ชัดมากๆลูเชียสได้รับการปลูกฝังให้ใช้ฝีมือในการเยียวยาผู้อื่นจากพ่อ

ฝีมือนั้นคือการเป็นสถาปนิก และเนื่องจากไปอาบน้ำทุกวัน และหลุดไปในโลกสมัยใหม่ๆที่สุดล้ำทุกด้านอย่างญี่ปนุ่นทำให้ลูชียสเห็นปัญหา และโอกาสปรับปรุงโรงอาบน้ำในยุคของเขาเพื่อเยียวยาคนกลุ่มต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นชาวบ้าน ผู้สูงอายุ ทหารไปจนถึงกองทัพ เขาใช้ชีวิตที่เหลือทั้งหมดเพื่อทำให้เพื่อนร่วมชาติของเขาได้ผ่อนคลายมีความสุขกับโรงอาบน้ำแบบต่างๆ และเขาก็ดูมีความสุขและประสบความสำเร็จด้วย

 

เรื่องนี้คุณจะเห็นว่ามีโคโคโระซะชิ  (Kokorozashi) ไม่พอครับ นั่นคือภาพกว้างๆ ว่าคุณจะทำให้เป็นจริงได้อย่างไร ผมถือรหัสเห็นความลับของเรื่องนี้คือการย้อนไปในอนาคตครับ ไม่งั๊นหาไอเดียยากมากๆ ถ้าจะเปรียบครับก็คือคุณต้องมีวิธีการไปหาความรู้ และสร้างความรู้ และนี่เองที่ทำให้ผมนึกถึงองค์ความรู้ด้านการจัดการความรู้ (Knowledge Management) หรือเรียกว่า KM นั่นเอง ผมเองตอนทำดุษฎีนิพนธ์ก็ใช้เครื่องมือนี้ด้วยควบคู่ไปกับเครื่องมืออื่นๆ ผมชอบทฤษฎี SECI ของอาจารย์ Takeuchi และ Nonaka  ผมมีหนังสือท่านด้วยเรื่อง Knowledge Creating Company คือการเจอะว่าทำไมบริษัทญี่ปุ่นถึงก้าวล้ำไปในระดับโลก ทั้งๆที่พนักงานอาจไม่จบปริญญาเอก แต่ทำไมความรู้ล้ำมาก เลยเป็นที่มาของการค้นพบเรื่องทฤษฎีการจัดการความรู้ แบบ SECI สั้นๆครับความรู้มาจากสองแหล่ง คือความรู้จากประสบการณ์ (Tacit Knowledge) และความรู้ที่มีการจัดเก็บไว้ในรูปแบบต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นหนังสือ Youtube ขั้นตอนการทำงาน (Explcit Knowledge)

อาจารย์ Takeuchi และ Nonaka  ค้นพบว่าองค์กรชั้นนำมีวิธีการดึงประสบการณ์พนักงาน ลูกค้ามาจัดการให้คนในองค์กรมาต่อยอดสร้างนวัตกรรมได้ ก็คือบริหาร Tacit และ Explicit ความรู้จากประสบการณ์กับความรู้ที่นำออกมาบันทึกไว้ได้อย่างดีเยี่ยม ผมไม่เล่ารายละเอียดมากกว่านี้

ถ้ามองคร่าวๆคือลูเชียสล้ำมากๆ เพราะนอกจากจะมี โคโคโระซะชิ แล้วยังจัดการความรู้เก่งด้วย ชัดมากๆ เพราะการจัดการความรู้วิธีหนึ่งคือการ Socialization คือการแชร์ไอเดีย การเรียนจากคนเก่ง การไปสังเกต ฝังตัวอยู่ในพื้นที่ นี่ชัดมากลูเชียสทำอย่างนี้เลย นั้นทำให้เขาล้ำกว่าใคร

นี่สอดคล้องกับหนังสือของอาจารย์ทั้งสองเล่มใหม่ๆก็คือ Wise Company คือหลังจากท่านเขียนหนังสือเรื่องการจัดการความรู้เล่มแรกจนดังระดับโลก อาจารย์ก็เห็นคนพากันจัดการความรู้กัน แต่ไม่ไปไกล ทำพอเป็นพิธี ไม่ได้สร้างนวัตกรรมอะไร อาจารย์เลยออกหนังสือเล่มใหม่ ที่ออกมาตะโกนว่า คนเราต้องมี Purpose ด้วย ถึงจะจัดการความรู้ออกมาได้อย่างถูกทิศทาง Purpose ที่อาจารย์พูดถึงคือ คือสิ่งเดียวกับโคโคโระซะชิ  (Kokorozashi)  คุณต้องมีความปราถนาอันแรงกล้าเพื่อที่จะเปลี่ยนแปลงสังคมด้วย เช่นเรื่องของฮอนด้า ที่สร้างบริษัทฮอนด้า เพราะไม่ใช่ต้องการไปแข่งกับตะวันตก แต่ต้องการให้โลกน่าอยู่ขึ้น  และฮอนด้าเชื่อในสามสิ่งคือ การจะทำให้ปณิธานเป็นจริง ก็ต้องอยู่กับความจริงสามประการนั่นคือ Genba หรือสถานที่จริง Genbutsu สถานการณ์จริง หรือของจริง Genjitsu-teki หรืออยู่กับความเป็นจริง ฮอนด้าเชื่อว่าประสบการณ์ตรงจะทำให้พนักงานได้องค์ความรู้ที่มีคุณค่าที่นำไปแก้ปัญหาหรือสร้างนวัตกรรมได้  และนี่คือการจัดการความรู้ที่อาจารย์ทั้งสองเรียกว่า Socialization ครับ

ในหนังคุณจะเห็นว่าลูเชียสได้ทุกเรื่องตั้งแต่ โคโคโระซะชิ  Purpose มาจนถึง Genba เธอไปเจอของจริง คือโรงอาบน้ำยุคใหม่ Genbusu ของจริงสถานการณ์จริง ได้อยู่ ได้ใช้งานอ่างอาบน้ำได้สำรวจเห็นเทคนิค Genjitsu-teki อยู่กับความเป็นจริง แน่นอนเอาฝักบัวยุคใหม่กลับมาไม่ได้ ลูเชียสก็เอากระเพาะหมูมาเจาะเป็นรูแทน ทำให้ผู้สูงอายุได้อาบน้ำจากฝักบัวเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์อารยธรรมมนุษย์

นี่ครับถ้าคุณอยากเปลี่ยนชีวิตทำให้ตัวเองประสบความสำเร็จในด้านใด ก็ต้องถามก่อนตัวเองก่อนว่าอยากสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกให้ใคร แล้วพาตัวเองไปอยู่ใน Genba Genbusu Genjitsu-teki ไม่ว่าจะเป็นทั้งในองค์กร ในกลุ่มลูกค้าในตปท บริษัทหนึ่งที่อาจารย์สองท่านเล่าอีกเป็นบริษัทยา บริษัทนี้คิดตัวยาแก้โรคสูญสียความจำได้ แต่ถึงแม้จะขายดี ตามธรรมเนียมบริษัทยังจะสั่งให้ผู้บริหารทุกคนต้องไปใช้ชีวิตอยู่กับบ้านลูกค้าสามวัน จะได้รู้ว่าลูกค้ามีปัญหาอะไร ปรากฏว่าผู้บริหารรายหนึ่งเจอว่าหมอชอบยานี้แต่ไม่มีความรู้ว่าจะสั่งตั้งแต่ตอนไหน บางทีสายไป จนอาการรุนแรงขึ้น เมื่อจับจุดได้เลยออกแบบหลักสูตรสอนคุณหมอ ทำให้หมอสั่งยาได้ถูกจังหวะและลูกค้าก็มีคุณภาพชีวิตดีขึ้น

 

เห็นไหมครับ วันนี้ก็ขอขอบพระคุณหนังการ์ตูนเชิงสารคดีขำๆ จาก Netflix ที่ทำให้ผมเห็นความเชื่อมโยงของ

โคโคโระซะชิ  Purpose แม้กระทั่งอิคิไก กับความสำเร็จที่เป็นรูปธรรมจับต้องได้

สนใจการค้นหาอิคิไก โคโคโระซะชิ  Purpose ที่สามารถเปลี่ยนเป็นอาชีพได้ติดตามเราได้ที่

IKIGAI Academy นะครับ

 

Ref:

 

1.GLOBIS University; Nakamura, Tomoya; Chavez, Gil; Yoshino, Kenya. KOKOROZASHI: The Pursuit of Meaning in Business (p. 16). GLOBIS. Kindle Edition.

2. Nonaka, Ikujiro; Takeuchi, Hirotaka. The Wise Company (p. 23). Oxford University Press. Kindle Edition.

รูป:  https://borkormee.com/2022/02/16/thermae-romae-novae/