KM เครือข่ายเมืองน่าอยู่

           ได้มีโอกาสไปเข้าร่วมสังเกตการณ์ KM Workshop ของศูนย์อนามัยเขต 4 ที่จัดร่วมกับ คณะสาธารณสุขศาสตร์  ม. มหิดล เรื่อง เมืองน่าอยู่  เมื่อวันที่ 3-4 พ.ย. 48 ที่ลองบีชชะอำ  เพชรบุรี    โดยมีคณะวิทยากรหลักจากกรมอนามัย  คือ อาจารย์หมอนันทา  อ่วมกุล  และ พี่ศรีวิภา กับ พี่สร้อยทอง นำทีม    งานนี้ อ. หมอวิจารณ์ พานิช ส่งให้เรา (อ้อ ค่ะ) มาเป็นคนดู เรียนรู้การจัด KM workshop ของทีมกรมอนามัย (เปลี่ยนจากคนทำ มาเป็นคนดูคนอื่นทำบ้างค่ะ) 

              งานนี้เป็นความร่วมมือร่วมใจของหลายฝ่ายจริงๆ  หัวเรือใหญ่ ได้แก่ คุณหมอพนัส  พฤกษ์สุนันท์  ผอ. ศูนย์อนามัยที่ 4 ราชบุรี  ที่เป็นที่รักและนับถือของแกนนำผู้เข้าร่วมเครือข่ายเมืองน่าอยู่ ในเขต 4 (สัมผัสได้จากบรรยากาศการพูดคุยของผู้มาเข้าร่วมกิจกรรม กับทีมคุณหมอพนัส   ตีความได้ว่าคุณหมอพนัส  คงเข้าไปคลุกคลีเต็มที่กับการผลักดันเรื่องเมืองน่าอยู่นี้) ขนาดว่าค่าเบี้ยเลี้ยง ค่าเดินทางที่ศูนย์ให้ก็ไม่ค่อยมี   ผู้เข้าร่วมกิจกรรมหลายคนก็ออกค่าใช้จ่ายกันมาเองได้     หัวเรืออีกคนหนึ่ง คือ ดร. สมชาย ดุรงค์เดช (จากคณะสาธารณสุข ม. มหิดล) ก็เป็นอีกคนหนึ่งที่ทำโครงการเมืองน่าอยู่โดยได้ทุนสนับสนุนจาก WHO     ทราบจาก คุณหมอพนัส  ว่าเนื่องจากเวทีแลกเปลี่ยนเดิมของเครือข่ายเมืองน่าอยู่ที่จัดผ่านมาหลายครั้งนั้น พบว่าเป็นกิจกรรมที่พูดคุยกันวนไปวนมาและเดินหน้าไปได้ช้า  ทั้ง 2 ทีมจึงคิดว่า KM จะเป็นเครื่องมือที่สามารถทำให้เวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้นั้นมีพลังและสามารถผลักดันการทำงานเรื่องเมืองน่าอยู่ได้ดี   จึงได้ปรึกษาหารือกับทีมกลางกรมอนามัย และจัด Workshop ครั้งนี้ขึ้นมา 

             รูปแบบ Workshop นั้น เป็นการเริ่มต้นที่แบ่งกลุ่มเป็นกลุ่มย่อยๆ แล้วเล่าเรื่องความสำเร็จในการทำงานผลักดันเรื่องเมืองน่าอยู่ แล้วถอดออกมาเป็น "เกร็ดความรู้" เยอะแยะมากมาย  ต่อจากนั้นก็ให้ตัวแทนกลุ่มมาร่วมกันสังเคราะห์กองเกร็ดความรู้ ให้เป็นปัจจัยหลักๆ โดยใช้โปรแกรม Mindmanager ออกมาเป็นปัจจัยหลักดังรูปค่ะ

               

(ปัจจัยหลักการสร้างชุมชนเข้มแข็ง = การวางแผน, การบริหารจัดการ, บุคลากร, การมีส่วนร่วม, กิจกรรม, การสร้างพันธมิตรและเครือข่าย, การติดตามประเมินผล)

           หลังจากนั้นผู้เข้าร่วมประชุมก็ช่วยกันสร้างเกณฑ์ความสำเร็จ 5 ระดับ (ทำตารางอิสรภาพ)ของแต่ละปัจจัยหลัก โดยใช้กองเกร็ดความรู้ที่จัดหมวดหมู่ตามปัจจัยหลักมาเป็นฐานคิด  ช่วงนี้ใช้เวลานานมากค่ะ  (ทำกันตั้งแต่ 6 โมงครึ่งเย็น จน 2-3 ทุ่ม แล้วก็ไปต่อตอนเช้าอีก 9 - 11 โมงเช้า) เรียกว่าลง Content กันมากทีเดียว  บรรยากาศก็เอาจริงเอาจังค่ะ  มีความคิดแตกต่างหลายแง่มุมจนถ้ามองในแง่ร้าย ก็จะรู้สึกหงุดหงิดขัดแย้งกันค่ะ   แต่ถ้ามองในมุม KM แล้ว ความแตกต่างขัดแย้งกันทางมุมมองความคิด (ที่ไม่ความขัดแย้งทางอารมณ์กันนะคะ) จะก่อให้เกิดสิ่งใหม่ที่ดีกว่าเดิมค่ะ   หลังจากคร่ำเคร่งปรับเกณฑ์กันจนพอใจระดับหนึ่งแล้ว ก็ได้ลองให้ตัวแทนแกนนำจากแต่ละที่ประเมินตัวเองตามเกณฑ์ แล้วนำมาสร้าง "ธารปัญญา"  "บันไดแลกเปลี่ยนเรียนรู้" ดูฝ่ายพร้อมให้ และฝ่ายเรียนรู้ ที่จะจับคู่กันทำ "เพื่อนช่วยเพื่อน (Peer assist)" กัน  พร้อมสรุปกระบวนการที่ได้เรียนรู้ไปทั้งหมดด้วย   จริงๆ แล้วในแต่ละขั้นตอนที่ทำจบแต่ละครั้ง คุณหมอพนัส และ ดร. สมชาย  ก็จะออกมาสรุปบทเรียนให้ผู้เข้าร่วมได้ตามทันและเข้าใจตรงกันค่ะ

              หลังจากเสร็จสิ้นกิจกรรมจนเกือบจบแล้ว  ก็ไม่ลืมที่จะทำ "AAR (After Action Review)" ของผู้เข้าร่วมแต่ละคนที่มาค่ะ    เป็นการทบทวนการเรียนรู้ทั้งหมดพร้อมตั้งแผน (passion plan) และให้สัญญาไปในตัวที่จะดำเนินการต่อของแต่ละคน  และจาก AAR ของผู้เข้าร่วมประชุมที่เห็นพลังมาก หลายที่ก็ทาบทามคู่ทำ Peer Assist แล้ว พร้อมวันกำหนดจัดกิจกรรม, บางที่วางกิจกรรมผลักดันเครือข่ายร่วมกันแล้ว  เป็นที่น่ายินดีกับทีมหัวเรือใหญ่ ศูนย์อนามัยที่ 4 และ ดร. สมชาย ค่ะ    ส่วนทีมหัวเรือใหญ่ ก็มีพลังและแผนที่จะผลักดันเครือข่ายเมืองน่าอยู่โดยมีเครื่องมือ KM เป็นตัวช่วยด้วย       ดังนั้นดูบรรยากาศความมุ่งมั่นและการเริ่มต้นที่ดีกับกลุ่มแกนนำที่ถูกคนแล้วคิดว่าโครงการผลักดันเครือข่ายเมืองน่าอยู่นี้คงไปได้สวยค่ะ

                      

                        วง AAR                                                 (คุณหมอพนัส, อ. วิจารณ์, ดร. สมชาย)