868. วิทยาศาสตร์ของ "ความโง่"

คำถามวันนี้...ผมอยากถามว่า..

คุณรู้สึกว่าคุณฉลาดไหมครับ? 

คุณมีความมั่นใจขนาดไหนครับ?

มาตอบถำถามนี้กัน ด้วยเรื่องราวต่อไปนี้

ผมเป็นสมาชิก Netflix ครับ เลยได้ดูหนังดี บ่อยๆ ที่จุดประกายชีวิตอีกเรื่องคือเรื่อง  The Outlaw King เป็นหนังเพิ่งมาปีนี้เอง เป็นเรื่องของ Robert the Bruce กษัตริย์คนสำคัญของสก๊อตแลนด์ ที่กอบกู้เอกราชของประเทศจากมหาอำนาจอังกฤษ ประมาณพระนเรศวรบ้านเราครับ ... หนังเริ่มจากเหตุการณ์ที่บีบบังคับให้ Robert มีแนวคิดจะปฏิวัติอังกฤษซึ่งคือผู้ปกครองสก๊อตแลนด์ขณะนั้น ... Robert เริ่มมองหาพันธมิตร ที่สุดก็ได้ฝ่ายศาสนจักรและพันธมิตมาสนับสนุน แล้วก็ประกาศตัวเป็นกษัตริย์แห่งสก๊อตแลนด์ อังกฤษรู้เข้าก็ส่งกองทัพมาทันที

Robert the Bruce รับยกกองทัพไปรับ.. กองทัพประกอบด้วยอาวุธและจำนวนคนที่สูสีกัน .. เมื่อไปเจออังกฤษ กษัตริย์ผู้มั่นใจและสง่างามก็ไปเจรจากับอีกฝ่าย... ว่า “อย่าเลยข้ากับแม่ทัพของอังกฤษมารบกันตัวต่อตัวดีกว่า จะได้ไม่เสียไพร่พล... พรุ่งนี้พักกันให้พร้อมค่อยยกมาประลองกันตอนบ่ายสอง”  ฝ่ายอังกฤษเห็นด้วย ต่างฝ่ายต่างถอยไปตั้งค่าย.. Robert the Bruce พาภรรยาไปด้วย ขณะกำลังฝันถึงการสร้างอาณาจักร สร้างครอบครัว ฝ่ายอังกฤษก็บุกเข้ามาโจมตี โดยไม่ทันตั้งตัว กองทัพของ Robert the Bruce ถูกบดขยี้ จากมาเป็นหมื่น เหลือหนีไปหัวซุกหัวซุนเพียง 50 คน  ภรรยาก็หนีทัน แต่ตอนหลังถูกอังกฤษตามล่า จับไปเป็นตัวประกัน สรุปคือฉิบหายครับ ทั้งตัวเอง ครอบครัวและประเทศชาติ...

แต่ตอนหลังจาก 50 ท่านก็หนี ค่อยๆ รบแบบกองโจร มีเท่านี้ก็ทำเท่านี้ ค่อยๆ สร้างความเสียหายให้อังกฤษ จนมีคนมาช่วยมากขึ้น และที่สุดก็รบชนะ แถมได้มเหสีกลับมาตอนท้าย จากการแลกเปลี่ยนตัวประกันกัน 

ทำไมเป็นอย่างนั้นครับ ดูพร้อมทุกอย่าง มั่นใจสุดกับฉิบหายสุด... เรื่องนี้อาจอธิบายด้วยกราฟนี้ครับ 

อาจารย์สองท่าน Dunning และ Kruger ศึกษาปรากฏการณ์ของมนุษย์ครับ ท่านเห็นเลยว่ายิ่งคนเรารู้น้อย ยิ่งมั่นใจมากๆ ตรงนั้นเป็นพื้นที่ความหายนะครับ  แต่เมื่อล้มเหลว มนุษย์จะมีประสบการณ์มากขึ้น ความรู้มากขึ้น แต่ก็ยังไม่สำเร็จ..แต่สักพักเมื่อความรู้มากขึ้น ก็จะเริ่มมั่นใจขึ้น และประสบความสำเร็จ  

นี่คือสิ่งที่เกิดขึ้นกับ Robert the Bruce ครับ ... ท่านมั่นใจมากๆ แต่ทักษะ ความรู้ของท่านเป็นในทางการเมือง ไม่ใช่การก่อสงครามขนาดใหญ่... เพราะฉะนั้นรู้น้อย แต่มั่นใจสูง ไม่เพิ่มทักษะก่อนก็หายนะ แต่เมื่อเลยจุดนั้นมาก ค่อยๆ ลุยสร้างประสบการณ์ อาศัยความรู้ทางการเมือง กับความรู้การรบที่ค่อยๆ สั่งสมขึ้น ความมั่นใจก็ตามมา  ที่สุดก็สร้างอาณาจักรส่งต่อให้ลูกหลานได้  

คำถามที่ว่า..
ทำอย่างไร จะทำให้เรามีความรู้ แก้ปัญหาได้อย่าง Robert the Bruce ให้ไม่ฉิบหายแต่แรก แถมเติบใหญ่ระยะยาว

ต้องค่อยๆ ถอดรหัส เท่าที่เห็นคือการหาความรู้ สร้างประสบการณ์ เรียนรู้จากนักปราชญ์ และคนมีฝีมือ และเชื่อมโยงคนเข้าด้วยกัน ด้วยจุดหมายที่ยิ่งใหญ่


เลยจะขอขยายความด้วยวิธีการที่ผมรู้และทำมาดังนี้ครับ

วิธีการหาความรู้

1. ตั้งเป้าหมายที่ยิ่งใหญ่ เกินกว่าตนเอง ทำเพื่อชาติ เพื่อโลก นี่จะทำให้คุณต้องถ่อมตัว และค้นหาความรู้ ประสบการณ์ ยิ่งคิดการใหญ่ ย่ิงต้องหาความรู้มาห 
2. อ่าน..หนังสือหลายเรื่อง ลองไปดูครับ มั่นคือชีวิตทั้งชีวิตของผู้เขียน เวลาอ่านคุณจะได้เห็น Passion ของเขา และวิธีการศึกษาของเขา หลายเรื่องน่าทึ่งมากๆ เช่นเรื่อง Culture Code นี่เปิดหูเปิดตาเลยครับ ศึกษาเรื่องวัฒนธรรมองค์กร ผู้เขียนใช้เวลา 4-5 ไป ศึกษาองค์กรที่มีชื่อเสียงมากๆ  6 องค์กร เช่น Google, Navy Seal ของอเมริกา มีการเดินเข้าออกห้อง Lab ของ MIT เป็นว่าเล่น คำถามคือถ้าเราจะศึกษาเอา คุณคิดว่าคุณจะไปเดินเล่นในสถานที่ที่ผยู่ในหนังสือพวกนี้เหรอครับ  บางเรื่องอ่านแล้ว เพิ่มทักษะได้ทันที ถ้าดูในสามก๊ก ผู้นำสามก๊ก หรือที่ปรึกษาอ่านหนังสือนะครับ จะรู้กรณีศึกษาเจ๋งๆ ของคนรุ่นก่อน ทำให้เอามาตัดสินใจทางการเมือง การทหารได้ดี ถ้ามีโอกาสลองไปงานประชุมวิชาการระดับนานาชาติ จะเห็นความเคลื่อนไหวระดับโลก และจะมีโอกาสได้เครื่องไม้เครื่องมือดีๆ กับไปใช้...ผมเองไปงานประชุมวิชาการระดับโลกด้านการพัฒนาองค์กร (Organization Development) ได้เห็น ได้สัมผัสเครื่องมือดีๆ หลายตัวไม่ว่าจะเป็น Appreciative Inquiry หรือ Future Search และได้หนังสือดีๆ กลับมา การประชุมวิชาการด้านที่ผมสนใจที่แคนาดา ทำให้ผมทำ AI Workshop เป็น  การไปงานระดับนี้เราจะเห็นคนที่มี Passion หลายคนแต่งหนังสือระดับโลก คุณจะเห็นงานแห่งชีวิต ที่ใช้ทั้งชีวิตคิดค้นขึ้นมา  ตอนไปอังกฤษ ก็เห็นเลยว่าทำไมอังกฤษครองโลกอยู่สักพัก สมัยก่อนคนมีความรู้ในสังคมเขาจะตั้งสมาคมกัน และเอาความรู้มาแลกเปลี่ยนกันครับ ทำให้อังกฤษเป็นสังคมที่ก้าวล้ำกว่าทุกสังคมในยุคล่าอาณานิคม  
3. เรียนจากครู หาครูที่เป็น Mentor ของคุณครับ เป็นต้นแบบทั้งการใช้ชีวิต และอาชีพ จิตวิญญาณ  ถ้าผมเองก็มีโอกาสเรียนปริญญาเอกกับปรมาจารย์ในอาชีพของผมคือ Dr. Rita Aloni เคยเป็น President ของ International Organization Development Association  ตอนนี้อายุจะ 80 แล้ว ท่านยังทำงานอยู่ การได้คลุกคลี อยู่กับท่านหลายๆ ปี ทำให้ได้ความรู้ เห็นวิธีการทำงานที่หาในตำราไหนไม่ได้  ส่วนครูในไทยของผมก็ดร.วรภัทร์ ภู่เจริญ ผมเดินตามท่านหลายเรื่อง ถ้าครูทางจิตวิญญาณของผมก็หลวงพ่อกล้วย จ.ขอนแก่น  ท่านว. วชิรเมธี...ครูเหล่านี้ก็สุดๆครับ ใช้ชีวิตทั้งชีวิตกับเรื่องที่เชี่ยวชาญจริงๆ คุณจะเสียเวลาน้อยลง
4. แสวงหาคนเก่งมาทำงานด้วย นี่คล้ายๆ เล่าปี่ไปเชิญตัวขงเบ้งมาช่วย ...Roberts the Bruce นักคน ให้ความไว้วางใจ ให้เกียรติคนของเขา แม้จะเป็นทหารยศต่ำๆ 
5. เพิ่มทักษะด้วยการทดลองพัฒนา Model การสู้รบที่เหมาะกับทรัพยากรที่มีอยู่ สมัยใหม่จะเรียกว่า Prototyping... ที่เน้นอาศัยกำลังน้อยๆ นั่นคือกองโจร เอาไปสู้ ความรู้และประสบการณ์จริงค่อยๆ สั่งสม ลองผิดลองถูกหลายๆครับ จนกระทั่งฉลาดขึ้นจริงๆ ในที่สุด  คุณก็เช่นกัน ต้องทดลองเอาความรู้ที่ได้ ไปทำจริง แก้ปัญหาของคุณทำเยอะๆ คุณจะรู้เอง กฏ 10,000 ชม. มีผลครับจากการศึกษาค้นพบว่า Steve Jobs และ Bill Gates ก่อนประสบความสำเร็จนั้น มุ่งมั่นทำอย่างเดียวเลย คือเรื่องคอมพิวเตอร์ที่สนใจ เป็นเวลา 10,000 ชั่วโมง ...Robert the Bruce เช่นกัน  ถ้าลุยไม่ถึงหมื่นชม. ยังไม่เก่ง ไม่รู้จริงครับ
   
6. ถ่อมตัว สุดท้ายให้สงสัยความมั่นใจตัวเอง ว่ามันประกอบด้วยทักษะอะไรไหม ...ยิ่งเก่ง ยิ่งโต เรายิ่งมองไม่เห็นหัวใคร นอกจากตัวเอง อย่าตัดสินใคร จากฐานความรู้เราเอง  ถ่อมตัวครับ ไม่รู้จริงหรอก 
7. ยึดมั่นในเป้าหมายที่ยิ่งใหญ่ ไม่สำเร็จไม่เลิก ถ้าท้อถอย ตกต่ำ ไม่แปลกครับ คุณกำลังจะฉลาด ให้หาความรู้ หาครู แล้วก้มหน้าก้มสู้ไป เดวดีเอง Robert the Bruce ฉิบหาย บ้านแตก เสียเครดิต เรียกว่า หมาเลย ก็ยังลุกขึ้นมาสู้ เป้าไม่เปลี่ยน แต่สามารถเปลี่ยนวิธีการไปได้ไม่จำกัด

กลับมาตอบคำถามตอนต้นเรื่องอีกรอบ...

คุณรู้สึกว่าคุณฉลาดไหมครับ? 

คุณมั่นใจขนาดไหน...

บทความนี้ผมเขียนไว้เตือนตนเองครับ... 

ยังไงก็ตาม 

ขอเป็นแรงใจให้นักสู้ทุกท่านนะครับ


ด้วยรักและปรารถนาดี

ดร.ภิญโญ รัตนาพันธุ์ 

www.aithailand.org