๕๘๖. บ้านเล็ก..ในป่าใหญ่.
ผมเคยเขียนเรื่องนี้มาแล้ว..วันนี้..เห็นต้นไม้ในโรงเรียนสูงใหญ่ เขียวไสวใบสะพรั่ง รายล้อมอาคารเรียน ที่มีอยู่หลังเดียวและหลังเล็กอีกต่างหาก จึงดูเหมือน..บ้านเล็กในป่าใหญ่ ยังไงยังงั้น..
ผมพยายามทำโรงเรียนให้เหมือน”บ้าน” แม้จะไม่เหมือนหมดทุกอย่าง ก็ไม่เป็นไร แต่สิ่งหนึ่งที่เหมือนกันมานานหลายปี นั่นคือ..”ต้นไม้” เติบโตไปพร้อมๆกันกับที่บ้าน ทำให้คุ้นตา มองเห็นพัฒนาการ ของต้นไม้..คล้ายมีจิตวิญญาณ ให้สัมผัสได้..
ระยะหลังๆ ผมลดการปลูกลง เพราะพื้นที่เริ่มมีความจำกัด ใช้การ.”อนุรักษ์”เข้ามาแทนที่ คือ ไม่ปลูกแต่ก็ไม่ตัด..จะปลูกเฉพาะไม้ดอกไม้ประดับ พืชสวนครัว และพืชหมุนเวียนตามฤดูกาล..
ถึงแม้..ภาครัฐ..ยังจะมีนโยบายให้ปลูกต้นไม้อย่างต่อเนื่อง เห็นได้จากวันสำคัญของชาติและศาสนา..จะให้สถานที่ราชการปลูกและรายงานด้วยว่า..ปลูกต้นอะไร ปลูกกี่ต้น และมีผู้ร่วมกิจกรรมกี่คน....
จึงเป็นเรื่องมหัศจรรย์มาก..หากย้อนไปในช่วง ๑๐ ปีที่ผ่านมา ต้นไม้น่าจะเต็มบ้านเต็มเมืองไปแล้ว แต่ความเป็นจริงหาเป็นเช่นนั้นไม่ ภาครัฐ..ก็ยังคงได้รับรายงานเป็นตัวเลขที่สวยหรูต่อไป..ต้นไม้..ไม่ได้เกิดขึ้นจริงๆ ได้มากมายขนาดนั้น..
คงมิอาจโทษใครได้..เพราะความจริงในพื้นที่ ที่ไม่สามารถปลูกไม้ยืนต้นได้ทุกแห่ง ถ้ายังทำแบบเดิมๆ อันเนื่องมาจากผืนดินไม่เอื้อให้ปลูก ซึ่งมีความสำคัญมากกว่าแหล่งน้ำเสียอีก..เช่น เป็นดินลูกรัง เป็นดินดาน และเป็นดินทราย เป็นต้น
ผมคิดว่า..น่าจะเปลี่ยนวิธีคิดใหม่ คือไม่เพียงแต่พูดเรื่องปลูกต้นไม้ แต่ต้องพูดถึงการอนุรักษ์ดิน ที่เป็นกระบวนการปรับปรุงดิน หรือ “แกล้งดิน” ไปด้วย..ทำให้เป็นวาระแห่งชาติไปเลย เพื่อปลูกฝังเรื่องปุ๋ยอินทรีย์ วิถีเกษตรชีวภาพ แล้วนำไปใช้เป็นส่วนผสมในดิน..ก่อนลงทุนลงแรงปลูกต้นไม้ต่อไป..
ช่วยลดความสูญเปล่าด้านงบประมาณ และเวลา ตลอดจนสร้างมูลค่าเพิ่มให้แผ่นดินและสิ่งแวดล้อม เป็นสมบัติของสังคมและประเทศชาติ..ไปชั่วลูกชั่วหลาน..
ปัจจุบัน..ต้นไม้หลายชนิด เป็นไม้หายากราคาแพงมาก ถ้าหากปลูกพอเป็นพิธี โดยไม่มีการวางแผนตระเตรียมดิน และไม่มีการติดตาม บำรุงรักษา ก็ยากที่ต้นไม้ในพื้นที่นั้น..จะงอกงามแบบยั่งยืน..
ผมเคยเสนอความคิดในที่ประชุมคณะกรรมการฯอนุรักษ์พันธุ์ไม้หายาก ของอำเภอฯ ซึ่งเป็นหนึ่งในโครงการพระราชดำริฯ ที่มีการบริหารจัดการภายในวัดแห่งหนึ่ง ซึ่งภายในวัดมีเนื้อที่กว่า ๒๐ ไร่ มีพันธุ์ไม้หายากอยู่บ้างแล้ว และรอการปลูกเพิ่มเติม...
การปลูกเพิ่ม แบบไร้ระเบียบวินัย ก็ใช่ว่าจะดี แต่ที่สำคัญกว่านั้น ก็คือ เราต้องพูดและทำเรื่องปุ๋ยบำรุงต้นไม้ไปด้วย และเพิ่มเติมการเอาใจใส่อย่างต่อเนื่องและเข้มข้น ในแต่ละฤดูกาล และตรวจติดตามการเจริญเติบโต ตลอดจนประเมินผลความก้าวหน้าด้วย..
ในท้ายที่สุด..ผมตั้งข้อสังเกต ให้ที่ประชุมที่ประกอบด้วยผู้นำท้องถิ่นและภาคประชาชนได้คิดตาม..ก็คือ..เรามักใช้องค์กรสาธารณะเป็นต้นแบบ ใช้วัดและโรงเรียนเป็นที่พำนักพักพิงต้นไม้อยู่เสมอ แต่ในความเป็น”บ้านเรือน”ที่เป็นเรื่องใกล้ตัว เป็นครอบครัวที่เป็นหัวใจของชุมชน เราจะพูดและทำเรื่องเรื่องการอนุรักษ์ไม้หายาก หรือการปลูกไม้ยืนต้นนานาชนิด..น้อยที่สุด..
ยิ่งแต่ละบ้าน จะพบว่าปลูกพืชเชิงเดี่ยวมากขึ้น จึงพบอีกว่า หัวไร่ (ไร่อ้อย ไร่มันสำปะหลัง)และปลายนา(นาข้าว ข้าวโพด) แทบไม่เหลือต้นไม้ใหญ่ให้เห็น ไม่เน้นร่มเงาให้คนและนกกา
ผมคิดว่า..วัดและโรงเรียนส่วนใหญ่ ต้นไม้เกือบจะพอเพียงแล้ว เหลือเพียงการทำเรื่องปุ๋ยหมักชีวภาพแบบง่ายๆ การใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยพืชสด เพื่อเพิ่มแร่ธาตุให้แก่ดิน ให้ต้นไม้ได้กินของดี ก็เป็นอีกวิธีหนึ่ง..ที่ช่วยให้ปลูกอะไรก็งอกงาม..
บ้าน..ก็เช่นเดียวกัน..น่าจะมีทุกอย่างพร้อมอยู่แล้ว ที่จะนำไปสู่เรื่องราวของการอนุรักษ์ดินและสิ่งแวดล้อม..ซึ่งเป็นเรื่องง่ายที่สุดถ้าจะเริ่มต้นที่บ้าน..อันเป็นจุดเริ่มต้นของสังคมไทย..บ้านเล็ก..ในป่าใหญ่..สร้างให้เกิดขึ้นได้ จะช่วยให้สังคมไทยมั่นคงและแข็งแกร่ง ร่มเย็น และเป็นสุข..แน่นอน...
ชยันต์ เพชรศรีจันทร์
๖ สิงหาคม ๒๕๖๐
ความเห็น (3)
"ต้นไม้"...คงจะเพิ่มปริมาณอย่างรวดเร็ว..หากต้นไม้..ถูกปลูก..ได้..ในทุกหย่อมหญ้า..มิใช่แต่ในบ้านหรือโรงเรียนหรือวัด..ดังที่กระทำกันมา..แม้แต่หัวไร่..ปลายนา..ที่ปราศจากต้นไม้..ยืนต้นที่มีคุณค่า..เห็นแต่ต้นไม้ที่แปรเปลี่ยน..ชื้อขายเพื่อให้ ได้ค่า่ยังชีพ..ตอบแทนมา...
การปลูก "ต้นไม้"..เพื่อ ประกัน..ชีวิต..ความอยู่รอด..ในโลก..แห่งความจริง..ยังไม่เกิดขึ้น...(ใช่ไหมเจ้าคะ..คุณชยันต์)..
หาก"ต้นไม้"ถูกปลูก.. ให้มีเป็นสัญญลักษณ์..ของการประกันชีวิตและ ความเป็นอยู่ ที่..มั่นคง..ของมวลชีวิต..ที่ดำรงอยู่..ในระดับมาตรการ..ที่เท่าเทียมกัน..เหมือน..ทอง..(ที่ไม่เงยงอก)..แต่ต้นไม้ นั้น..งอกเงย..
มาทักทายให้กำลังใจคนทำงานจ้าา
ต้นเดือน ตุลา พบกันจ้ะ
สุดยอดครับท่าน...