​โรงเรียนวิถีพุทธ

โรงเรียนวิถีพุทธ

ดร.ถวิล อรัญเวศ
รอง ผอ.สพป.นครราชสีมา เขต 4

โรงเรียนวิถีพุทธ คือ โรงเรียนทั่วไปที่ได้
นำหลักธรรมพระพุทธศาสนามาประยุกต์ใช้ใน
บริหารจัดการและการพัฒนาผู้เรียนอย่างเป็นระบบ
และต่อเนื่อง โดยเน้นกรอบการพัฒนาตามหลัก
ไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ และปัญญา
อย่างบูรณาการ

รูปแบบโรงเรียนวิถีพุทธ

จุดเน้น โรงเรียนวิถีพุทธ คือ
การดำเนินการพัฒนาผู้เรียน
โดยใช้หลักไตรสิกขา ได้แก่
ศีล สมาธิ ปัญญา อย่างบูรณาการ
ผู้เรียนได้เรียนรู้ผ่านการพัฒนา
“การกิน อยู่ ดู ฟัง เป็น”
คือ มีปัญญารู้เข้าใจในคุณค่าแท้
ใช้กระบวนการทางวัฒนธรรมแสวงปัญญา
และมีวัฒนธรรมเมตตา เป็นฐาน
การดำเนินชีวิต โดยมีผู้บริหารและ
คณะครูเป็นกัลยาณมิตรการพัฒนา
คอยพัฒนาศิษย์
ให้เป็นคนดีอยู่เสมอ

ลักษณะโรงเรียนวิถีพุทธ เน้นการจัดสภาพทุก ๆ ด้าน
เพื่อสนับสนุนให้ผู้เรียนพัฒนาตามหลักพุทธธรรมอย่างบูรณาการที่ส่งเสริม
ให้เกิดความเจริญงอกงามตามลักษณะแห่งปัญญาวุฒิธรรม 4 ประการ คือ

1. สัปปุริสสังเสวะ
หมายถึงการอยู่ใกล้คนดี ใกล้ผู้รู้ มีครู
อาจารย์ดี มีข้อมูล มีสื่อที่ดี
2. สัทธัมมัสสวนะ
หมายถึง เอาใจใส่ศึกษา
โดยมีหลักสูตร การเรียนการสอนที่ดี
3. โยนิโสมนสิการ
หมายถึง มีกระบวนการ
คิดวิเคราะห์พิจารณาหา
เหตุผลที่ดีและถูกวิธี
4. ธัมมานุธัมมปฏิปัตติ
หมายถึง ความสามารถ
นำความรู้ไปใช้ในชีวิตได้ถูกต้องเหมาะสม

การจัดสภาพของโรงเรียนวิถีพุทธ
ประกอบไปด้วย ด้านกายภาพ คือ อาคารสถานที่
ห้องเรียน แหล่งเรียนรู้ สภาพแวดล้อม เป็นต้น
ด้านกิจกรรมพื้นฐานวิถีชีวิต
เช่นกิจกรรมประจำวัน กิจกรรรมวันสำคัญ
กิจกรรมนักเรียนต่างๆ ด้านการเรียนการสอน
เริ่มตั้งแต่การกำหนดหลักสูตรสถานศึกษา
การจัดหน่วยการเรียนรู้ แผนการจัดการเรียนรู้
จนถึงกระบวนการเรียนการสอน
ด้านบรรยากาศและปฏิสัมพันธ์
ในการปฏิบัติต่อกันระหว่างครูกับนักเรียน
นักเรียนกับนักเรียน หรือครูกับครู เป็นต้น
และ ด้านการบริหาร จัดการ
ตั้งแต่การกำหนดวิสัยทัศน์
จุดเน้น การกำหนดแผนปฏิบัติการ
การสนับสนุน ติดตาม ประเมินผลและ
พัฒนาต่อเนื่อง ซึ่งการจัดสภาพในแต่ละด้านจะมุ่ง
เพื่อให้การพัฒนานักเรียนตามระบบไตรสิกขา
ดำเนินได้อย่างชัดเจนมีประสิทธิภาพ
ดังเช่น การจัดด้านกายภาพ ควรเป็นธรรมชาติ
สภาพชวนให้มีจิตใจสงบ ส่งเสริมปัญญา
กระตุ้นการพัฒนาศรัทธา และศีลธรรม
กิจกรรมพื้นฐานวิถีชีวิต กระตุ้นให้การกิน
อยู่ ดู ฟัง ดำเนินด้วยสติสัมปชัญญะเป็นไป
ตามคุณค่าแท้ ด้านการเรียนการสอน
บูรณาการพุทธธรรมในการจัดการเรียนรู้ชัดเจน
ด้านบรรยากาศและปฏิสัมพันธ์
เอื้ออาทร เป็นกัลยาณมิตรต่อกัน
ส่งเสริมทั้งวัฒนธรรมเมตตา และวัฒนธรรม
แสวงปัญญา เป็นต้น

โรงเรียนวิถีพุทธ จะต้องส่งเสริมให้ผู้เรียนได้นำหลักธรรมทาง
พระพุทธศาสนาไปปฏิบัติจนเป็น
วิถีชีวิต ละชั่ว ทำดี ทำให้ให้ผ่องใส ดำรงชีวิตอย่างพอเพียง
แต่ไม่ใช่เกียจคร้านทำการงาน
เพราะการเกียจคร้านทำการงาน เป็นอบายมุข
คือทางแห่งความฉิบหายโรงเรียนวิถีพุทธ
จะต้องฝึกให้นักเรียน มีหิริ ความละอายแก่ใจ
ในการทำชั่ว โอตตัปปะความเกรงกลัวต่อบาป
ประดุจกลัวอสรพิษ นอกจากนี้แล้วโรงเรียนวิถีพุทธ
จะต้องฝึกฝนให้ผู้เรียน มีสติ ความระลึกได้
สัมปชัญญะ ความรู้ตัวเสมอขณะทำ ขณะพูด ขณะคิด
โรงเรียนวิถีพุทธ จะต้องปลูกฝังให้เชื่อด้วยเหตุผล
ไม่เชื่ออย่างงมงาย โดยยึดหลักกาลามสูตร
มีศรัทธาต้องประกอบด้วยปัญญาเสมอ