ชีวิตที่พอเพียง 2629. ยุคแห่งสตรีเพศ

ภาพยนตร์ บีบีซี เรื่อง The Ascent of Woman มี ๔ ตอน Dr. Amanda Foreman ผู้นำเสนอบอกว่า เขาจัดทำโดยตั้งคำถามว่าทำไมสตรีเพศจึงถูกจำกัดบทบาทในตลอดช่วงอารยธรรมของมนุษย์ ผมมีข้อสังเกตว่า ภาพยนตร์สารคดีของ บีบีซี เดินเรื่องด้วยคำถามทั้งสิ้น แล้วค่อยๆ พาผู้ชมไปพบคำตอบ เป็นวิธีการของฝรั่ง ที่คนไทยเราไม่ค่อยคุ้นเคย เพราะวัฒนธรรมของเรามุ่งหาคำตอบสำเร็จรูป

ตอนที่ 1 Civilisationเขาพาเราไปที่ อะนาโตเลีย ในเตอรกี ดินแดนแห่งอารยธรรมโบราณที่มนุษย์ เริ่มตั้งหลักแหล่ง เป็นสังคมเกษตรกรรมเมื่อประมาณหนึ่งหมื่นปีมาแล้ว ไปชมแหล่งขุดค้นทางโบราณคดี Catalhoyuk ที่ทีมนักวิจัยบอกว่า ผลการวิจัยบ่งชี้ความเท่าเทียมกันระหว่างเพศหญิงชาย และที่ฝังศพก็ไม่ได้ฝังคน ในเครือญาติไว้ด้วยกัน แสดงว่า ยังไม่มีแนวคิดเรื่องครอบครัว คล้ายๆ อยู่กันเป็นคอมมูน

การค้นพบโบราณวัตถุ เป็นรูปปั้นผู้หญิงนั่งมีเต้านมใหญ่ สะท้อนความเจริญพันธุ์ ได้รับการตีความว่า สมัยนั้นเพศหญิงได้รับการยอมรับนับถือ แต่เมื่อมนุษย์มีการจัดแบ่งหน้าที่ในสังคม/ครอบครัว เพศหญิงก็ถูกจัด ให้ทำหน้าที่ให้กำเนิดและเลี้ยงดูลูกเป็นหน้าที่หลัก

ต่อมาเราไปที่เมือง Sumer ใน Mesopotamia เมื่อ ๕ พันปีมาแล้ว ที่เวลานี้อยู่ในประเทศอิรัก แหล่งกำเนิดระบบชลประทาน และตัวอักษร เมื่อมีการจัดระบบสังคม และระบบกองทัพ เพศหญิงก็ค่อยๆ ถูกกันออกไป

เขาพาไปดูโบราณวัตถุในพิพิธภัณฑ์ ลูฟวร์ ในปารีส และบริติชมิวเซียมที่ลอนดอน เพื่อจะบอกว่า เป็นเพศชายล้วน นานๆ จะมีเพศหญิงสักคน ที่ต้องมีความสามารถพิเศษจริงๆ มาจนถึงปี 1770 BC ก็มีกฎหมายฮัมมูราบี ลงโทษผู้หญิงที่แสดงออกทางการเมือง

เขาเล่าเรื่องราวของหลายเมืองในช่วงก่อน ค.ศ. หลายพันปี ที่แสดงว่าฐานะของผู้หญิงถูกจำกัดมากเข้าๆ ที่น่าสนใจที่สุดคือ วัฒนธรรมกำหนดให้ผู้หญิงคลุมหน้า มีมาก่อนศาสนาอิสลามเป็นพันปี

แต่ในปี ค.ศ. 1993 ก็มีการค้นพบ Ice Maiden ที่เทือกเขาอัลไต ในมองโกเลีย ที่มีอายุ ๕๐๐ ปี ก่อน ค.ศ. เป็นหลักฐานแสดงฐานะสูงส่งของผู้หญิง ในสังคมเร่ร่อน (nomad) และแสดงว่าหมวกทรงสูง (เกือบเมตร) ประดับด้วยรูปสัตว์ทำด้วยทอง เป็นเครื่องแสดงฐานะของผู้หญิงในสังคม ที่ยังดำรงมาจนถึงยุคปัจจุบัน ในดินแดนนั้น

ตัดมาถึงยุคคริตศตวรรษที่ ๖ ที่อาณาจักรเปอร์เซีย และนครรัฐกรีกโบราณรุ่งเรือง สังคมกรีกเป็นสังคม ประชาธิปไตย แต่เฉพาะผู้ชายเท่านั้น ผู้หญิงมีหน้าที่ดูแลบ้าน และแต่งกายแบบคลุมผมและหน้า เขาบอกว่ากรีก เป็นจุดกำเนิดประชาธิปไตย แต่ผู้หญิงกรีกเพิ่งมีสิทธิ์เลือกตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1952 นี่เอง

สังคมอียิปต์โบราณไม่กดผู้หญิงมากนัก มีฟาโรห์หญิง ๔ องค์ องค์ที่มีชื่อเสียงที่สุดคือฮาเช็บซุต ครองราชย์อยู่ ๒๐ ปี สร้างความเจริญมากมาย แต่หลังจากนั้นฟาโรห์องค์ต่อมาก็พยายามลบหลักฐาน การครองราชย์ของ ฮาเช็บซุต

ตอนที่ 2 Separation

วิจารณ์ พานิช

๒๕ ก.พ. ๕๙