ลักการสหกรณ์ไทย พ.ศ. 2459 - 2477 มี 3 ประการ
ที่มา : "คำชี้แจงเรื่องสหกรณ์ พระราชวรวงศ์เธอกรมหมื่นพิทยาลงกรณ ทรงแสดงแก่สมาชิกสหกรณ์ประเภทหาทุน ในจังหวัดลพบุรี เมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2466 "
หลักที่ 1 ผู้เข้าเป็นสมาชิกสหกรณ์ ต้องเข้าโดยเต็มใจของตนเอง
ผู้ที่เข้าสหกรณ์โดยมิได้สมัครเข้ามาโดยน้ำใสใจจริงนั้น คงจะไม่ได้ประโยชน์จากสหกรณ์ หรือเป็นประโยชน์แก่สหกรณ์จริงจังเลย เหตุดังนี้ขอบังคับจึงกล่าวไว้ว่า สมาชิกสหกรณ์ ต้องสมัคร
หลักที่ 2 สมาชิกทุกคน ไม่ว่ามั่งมีหรือจน เมื่อเข้ามาในสหกรณ์แล้วเสมอหน้ากันหมด
หลักการปกครองสหกรณ์นั้น คือ สมาชิกทุกคนมีเสียงคนละเสียงเสมอกันในที่ประชุมใหญ่ กิจการทั้งปวงสำเร็จด้วยความเห็นของคนข้างมาก แต่สมาชิกทุกคน จะมาพร้อมกันเป็นที่ประชุมใหญ่ทำการงานของสหกรณ์เสมอไป ก็มากคนด้วยกันนัก จะทำให้เป็นการติดขัดเพราะพร้อมกันบ้าง ไม่พร้อมกันบ้าง จึงต้องเลือกพวกตัวเอง 6 คนเป็นกรรมการ กรรมการนั้น เป็นผู้แทนของคนทั้งหมดจะทำอันใดให้ผิดไปจากความประสงค์ของคนทั้งหมดไม่ได้ ในการแสดงความประสงค์ก็ดี ในการเลือกกรรมการก็ดี สมาชิกทุก ๆ คนออกเสียงได้เสมอกัน ไม่มีใครเป็นคนต่ำหรือสูงกว่ากันเลย เหตุดังนั้นจึงกล่าวว่า สมาชิกเสมอหน้ากันหมด
หลักที่ 3 สหกรณ์ทำการเพื่อประโยชน์แก่ตนเองเท่านั้น ไม่เผื่อแผ่ไปถึงคนนอกสหกรณ์เป็นอันขาด เป็นต้นว่าเงินของสหกรณ์จะเอาไปให้คนอื่นที่ไม่เป็นสมาชิกกู้ไม่ได้ แต่สหกรณ์ก็เปิดโอกาสรับบุคคลภายนอกเข้าเป็นสมาชิกอยู่เสมอ ถ้าผู้สมัครมีลักษณะถูกต้องตามข้อบังคับสหกรณ์
นอกจากหลักทั้ง 3 นี้ ยังมีหลักสำคัญอีกข้อ 1 คือ สมาชิกทุกคนต้องซื่อ ต้องเป็นคนดี ถ้าใครไม่ซื่อ ตัวเองก็จะไม่ได้รับประโยชน์จากสหกรณ์ยืนยาวไป และจะให้โทษแก่สหกรณ์เป็นอันมาก
ตัวอย่างที่จะยกให้เห็นได้มีในเมืองไทยเรานี่เอง คือ สหกรณ์ ๆ หนึ่ง รับคนเกเร เข้ามาเป็นสมาชิก เพราะเห็นเป็นคนคล่องแคล่ว เขียนหนังสือได้ พูดจาดีฉลาดเกินเพื่อน อยู่มาอีกหน่อยสหกรณ์ก็เข้าเนื้อมากเข้าไป ๆ หนี้สินของคนนั้นรุงรังปลดไม่หลุด จึงตกลงต้องให้ออกจากสหกรณ์ ทำให้สมาชิกที่เป็นผู้ค้ำประกันขาดทุนไปด้วย
นี่แหละ แม้สมาชิกคนนั้นได้เข้ามาในสหกรณ์ และได้ประโยชน์ บ้างก็จริงแต่ในที่สุดต้องถูกออก และสิ้นเนื้อประดาตัว ซ้ำทำให้คนอื่่นพลอยเข้าเนื้อไปด้วย
สหกรณ์ต้องระวังรับคนเข้าเป็นสมาชิกแต่จำเพาะที่เป็นคนซื่อ จึงได้กล่าวไว้ในข้อบังคับหลายแห่ง เพื่อจะป้องกันไม่ให้คนไม่ซื่อเข้าเข้ามาในสหกรณ์
ที่มา : บทความสหกรณ์ในอดีต "คำชี้แจงเรื่องสหกรณ์ พระราชวรวงศ์เธอกรมหมื่นพิทยาลงกรณ ทรงแสดงแก่สมาชิกสหกรณ์ประเภทหาทุน
ในจังหวัดลพบุรี เมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2466 " หนังสือพิมพ์สหกรณ์ ปีที่ 40 ฉบับที่ 1 มกราคม - มีนาคม 2525 หนังสือพิมพ์ของกรมส่งเสริมสหกรณ์
สวัสดีปีใหม่ 59 อาจารย์