การประเมินเพื่อเลื่อนวิทยฐานะครู เพื่อใคร
ผมได้รับคำถาม จาก อ. พิทักษ์ โสตถยาคม แห่ง สพฐ. เรื่องกระบวนการปฏิรูประบบเลื่อนวิทยฐานะครู และผมได้ตอบดังต่อไปนี้ โดยได้ขออนญาตจาก อ. พิทักษ์แล้วว่าผมจะนำลง บล็อก เพื่อขอความเห็นจาก ผู้เข้ามาอ่าน
“ความเห็นเบื้องต้น
- ควรดูที่หลายตัวชี้วัด รวมทั้ง (ก.) ผลการเรียนรู้ของศิษย์ (ข.) คุณลักษณะส่วนตัว ที่เหมาะสมกับความเป็นครู (ค.) ความเห็นของผู้บริหารโรงเรียน (ง.) ความเห็น ของคณะกรรมการโรงเรียน (จ.) อื่นๆ
- ผลการเรียนรู้ของศิษย์ ควรดูที่ การพัฒนาลักษณะนิสัย (characters) พอๆ กับคะแนนสอบ
- คุณลักษณะส่วนตัวที่เหมาะสมกับความเป็นครู หากไม่เหมาะสมอย่างร้ายแรง (ผิดจรรยาบรรณครู) เช่นเป็นหนี้สินล้นพ้นตัว มีปัญหาชู้สาววุ่นวาย ทุจริตในการรายงานผลงาน ไม่รับผิดชอบต่อหน้าที่/ไม่อุทิศตนและเวลา ฯลฯ ต้องให้หมดสภาพความเป็นครู เก็บไว้เฉพาะคนที่เหมาะสม มีความรัก (passion) ความเป็นครูเท่านั้น
- ผู้บริหาร ต้องมีส่วนสำคัญ ในการประเมินครู เพราะใกล้ชิด โดยผู้บริหารก็ต้อง มีคุณลักษณะส่วนตัว และการปฏิบัติหน้าที่ที่เหมาะสม
- น่าจะจัดการประชุมปรึกษาหารือ เชิญครูดีเด่น ๕ คน ผู้บริหาร รร. ดีเด่น ๕ คน ผู้บริหารเอกชนด้าน HR ๕ คน ผู้ทรงคุณวุฒิ ๕ คน มาหารือ
- น่าจะเชิญ TDRI และ สสค. มาหารือ หาทางให้เสนอโครงการ (ร่วมกับทีม HR เอกชน และต่างประเทศ เช่น UNESCO / OECD / WB / EU) ที่ปรึกษาจัดระบบ HR ครู
ผมเห็นด้วยกับความคิดว่า ต้องมองเป็นระบบ HR ครูทั้งระบบ ไม่ใช่แค่การเลื่อน วิทยฐานะ และเห็นด้วยกับแนวคิดว่า กศธ. ไม่ควรทำเอง
หัวใจสำคัญคือ ต้องให้ชัด ว่าการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ เพื่อใคร เพื่อครู หรือเพื่อคุณภาพการศึกษา ของชาติหากเพื่อครู ก็จะมีผลเหมือนการปฏิรูปการศึกษาที่ผ่านมา หากเพื่อคุณภาพการศึกษา ก็ต้องขจัดครูชั่ว และไม่เหมาะสมออกไป การประเมิน ต้องไม่ใช่เพียงเพื่อการเลื่อนวิทยฐานะเท่านั้น ต้องประเมินเพื่อดำรง ประชาคมครู ให้มีแต่ “ "ครู” จริงๆ ไม่แปดเปื้อน และถูก คนชั่วในคราบครู คนไม่มีจิตวิญญาณครู (ดูจากความประพฤติ) ในคราบครู ทำให้ประชาคมครูเสื่อม
ต้องให้การประเมิน เป็นส่วนหนึ่งของการทำงานปกติ ให้โรงเรียนเขาพัฒนา และประเมินครู กันเอง ทำเป็นข้อมูลในระบบ electronic ให้ผู้บริหารระดับต่างๆ ที่เกี่ยวข้องเข้าไปตรวจสอบได้ (แต่แก้ไขเอง ไม่ได้) ส่วนกลางจัดกระบวนการปรึกษาหารือ กำหนด guidelines และจัดกลไกตรวจสอบว่า โรงเรียนจัดการ ประเมินถูกต้องแม่นยำไหม และจัด Annual Conference เอาครูตัวอย่างมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ว่าตนทำให้ศิษย์ มี "ผลการเรียนรู้" ดีเยี่ยมอย่างไร ทางโรงเรียนจัดการต่างๆ อย่างไร คณะกรรมการโรงเรียนทำอะไรบ้าง และเอา โรงเรียนตัวอย่าง ด้านการประเมินครู มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ อาจเอา เขตการศึกษาตัวอย่าง มาด้วย
กศธ. ทำหน้าที่ พัฒนาระบบ และ ประเมินระบบ การบริหารงานบุคคล (ซึ่งการพัฒนาและประเมินครูเป็นส่วนหนึ่ง) ไม่ลงไปทำหน้าที่ประเมินครูเป็นรายบุคคล โดย กศธ. ทำให้กิจกรรมนี้ เป็นวงจรของการพัฒนาต่อเนื่อง และกระจายอำนาจให้โรงเรียน
ผมจะเอาลง บล็อก ขออนุญาตอ้างว่าเป็นคำตอบต่อคำถามของ อ. พิทักษ์ ได้ไหมครับ
วิจารณ์”
คำตอบจาก อ. พิทักษ์คือ “ได้” และได้แจ้งว่า จะนำความเห็นของผมเสนอต่อท่าน รมช. ศีกษาฯ ด้วย
ผมไตร่ตรอง เพิ่มเติมว่า ต้องเน้นประเมินเพื่อพัฒนา (Formative Assessment) และเมื่อพัฒนาถึงจุดหนึ่ง ก็ได้เลื่อนวิทยฐานะ เน้นใช้วิสัยทัศน์ใหม่ของการประเมิน ตาม บันทึกนี้
เมื่อไตร่ตรองต่อ ผมคิดว่าที่ตอบ อ. พิทักษ์ขาดประเด็นสำคัญ คือต้องประเมินว่าครูมีทักษะในการ ทำหน้าที่ ครูแห่งศตวรรษที่ ๒๑ หรือไม่ หากไม่ จะต้องช่วยพัฒนาครูคนนั้น หากให้เวลา ๕ ปี ยังทำไม่ได้ ก็ให้พ้นความเป็นครู
ครูที่เด่นระดับที่ศิษย์มีผลสัมฤทธิ์ในการพัฒนาทักษะแห่งศตวรรษที่ ๒๑ อย่างครบถ้วนทั่วถึงทุกคน ควรได้รับการตอบแทนสองเท่าของในปัจจุบัน โดยผมเชื่อว่ามาตรการเข้มเรื่องครู จะช่วยลดค่าใช้จ่าย ทางการศึกษาของประเทศ ในขณะเดียวกับเพิ่มคุณภาพการศึกษา
ท่านผู้อ่านมีความเห็นเรื่องนี้อย่างไรบ้างครับ
วิจารณ์ พานิช
๓ ต.ค. ๕๘
โรงแรม Warwick, Seattle
ความเห็น (3)
ขอบคุณมากครับ อาจารย์หมอ ;)...
เห็นด้วยอย่างยิ่งค่ะท่าน เพราะที่ผ่านมาและขณะนี้ เป็นการประเมินแบบไม่โปร่งใสมีการจ่ายใต้โต๊ะให้กรรมการผู้ประเมินมีขบวนการเป็นทีม ตั้งแต่ระดับสถาบันอุดมศึกษาผู้จัดอบรม เเขตและผู้บริหารรร.เป็นการทำลายคุณภาพการศึกษา ล้างความเป็นครู ล้างผลาญงบประมาณของรัฐ สร้างนิสัยการโกงอย่างเป็นขบวนการ เพราะครูที่ทำงานจริงไม่จ่ายเงิน ก้อประเมินผลงานไม่ผ่าน ควรมีการปฏิรูประบบโครงสร้างการประเมินเดิม ควรมีหน่วยงานกลางภายนอก มีส่วนร่วมในเรื่องนี้ ต้องทำอย่างรีบด่วน และตรวจสอบย้อนหลังเรียกเงินคืนจากผู้ทุจริตทั้งหลาย
คุณครูทั้งหลายน่าจะให้ความคิดเห็นได้ดีนะคะ ถ้ามีโอกาสได้ออกความคิดเห็นด้วย