♪ ระดับเสียง กับ ตัวโน้ตบนบรรทัดห้าเส้น ♪

การอ่านระดับเสียงจากตัวโน้ต เราจะดูตำแหน่งของตัวโน้ตบนบรรทัดห้าเส้น โดยหากระดับเสียงยิ่งสูง โน้ตจะยิ่งอยู่สูง หากระดับเสียงยิ่งต่ำ โน้ตจะยิ่งอยู่ต่ำ การสังเกตว่าโน้ตอยู่สูงหรือต่ำ เราจะดูจากหัวของตัวโน้ตเป็นหลัก ส่วนหางของตัวโน้ตบางทีเราจะปัดขึ้นหรือปัดลงแล้วแต่ความเป็นระเบียบและความง่ายในการอ่าน ซึ่งไม่มีผลต่อระดับเสียง และในบทนี้ผมอาจจะใช้ตัวโน้ตหลายๆ แบบ เช่น โน้ตตัวดำ โน้ตตัวขาว หรือโน้ตตัวกลม แต่ให้เราสนใจเฉพาะหัวโน้ตเพื่อศึกษาเรื่องระดับเสียงเท่านั้น ยังไม่ต้องสนใจความยาวของตัวโน้ตนะครับเพราะในบทนี้เราจะพูดกันถึงระดับเสียงเท่านั้น (สำหรับเรื่องจังหวะและค่าความยาวของตัวโน้ตอ่านได้จากบทเรียนเรื่อง จังหวะ กับ ตัวโน้ต ครับ)

บรรทัดห้าเส้น (อังกฤษ-อังกฤษ Stave, อังกฤษ-อเมริกิน Staff)

ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับบรรทัดห้าเส้นกันก่อน โดยบรรทัดห้าเส้นก็แปลตามตัวเลยครับ ก็คือ เส้นห้าเส้น เรียงขนานกัน ระยะห่างแต่ละเส้นเท่ากัน โดยเราจะเรียกเส้นล่างสุดคือเส้นเบอร์ 1 สูงขึ้นไปคือ เส้นเบอร์ 2 3 4 และ 5 ตามลำดับ โดยเส้นภาษาอังกฤษจะเรียกว่า Lineช่องว่างระหว่างเส้นเราจะเรียกว่า ช่อง (space) ช่องระหว่างเส้นเบอร์ 1 และเส้นเบอร์ 2 เราจะเรียกว่าช่องเบอร์ 1 ไล่ขึ้นไปเป็นช่องเบอร์ 2 3 และ 4 ตามลำดับ

การเขียนโน้ตบนบรรทัดห้าเส้น สามารถเขียนได้ 2 แบบคือ

1. เขียนทับเส้น ดังตัวอย่างข้างล่างนี้นะครับ โน้ตที่เขียนทับเส้นเราเรียกว่า โน้ตเส้น (Line Note)
2. เขียนบนช่อง (ระหว่างเส้น) ดังตัวอย่างข้างล่างนี้นะครับ โน้ตที่เขียนอยู่ระหว่างเส้น เราเรียกว่า โน้ตช่อง (Space Note) ในกรณีที่เราต้องการโน้ตที่สูงหรือต่ำเกินบรรทัดห้าเส้นออกไป เราสามารถขีดเส้นเพิ่มได้ โดยเราจะเรียกว่า เส้นน้อย (Leger Line) แต่การเขียนโน้ตที่เลยออกไปก็ยังต้องอยู่บนพื้นฐานของ โน้ตเส้น และโน้ตช่อง ครับ นี่คือตัวอย่าง (ที่มา : http://www.piano-ohyes.com/lessons/piano-pitch-stave.html)