มะเฟืองกับไตวายเฉียบพลัน

มะเฟืองกับไตวายเฉียบพลัน

นิยมกินกันเป็นผลไม้สด หรือคั้นเป็นน้ำผลไม้หรือกินผลดิบเป็นผัก เช่นอาหารเวียตนาม

มีการรายงานเกี่ยวกับผู้ป่วยภาวะไตวายแยบพลันหลังจากกินมะเฟืองสด หรือน้ำมะเฟืองในปริมาณมาก เนื่องจากมะเฟืองเป็นผลไม้ที่มีสารออกชาเลตสะสมอยู่จำนวนมาก ปกติแล้วออกชาเลตสามารถละลายและถูกดูดซึมได้อย่างอิสระ แล้วถูกขับออกมาทางไต

สาเหตุของไตวายเฉียบพลันนั้น เพราะไตเป็นแหล่งที่มีสารต่างๆหลายชนิด เมื่อสารออกชาเลตในมะเฟืองจับตัวกับแคลเซียมที่อยู่ในไตจะกลายเป็นผลึกนิ่วออกชาเลตผลึกนิ่วจำนวนมากตกตะกอนหรืออุดตันในเนื้อไตและท้อไต ทำให้ไตวายหรือสูญเสียการทำงานไป

การเกิดภาวะไตวายจากการกินมะเฟืองไม่ได้เกิดกับผู้ป่วยทุกราย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปริมาณที่กิน และภาวะพร่องหรือขาดน้ำในผู้ป่วยในคนปกติ การกินมะเฟืองปริมาณน้อย เช่น ๑ ลูก ไม่เป็นปัญหาต่อสุขภาพแต่หากกินปริมาณมากอาจทำให้มีไตวายเฉียบพลัน

หน่อยโรคไตโรงพยาบาลรามาธิบดี เคยพบกรณีผู้ป่วยมีอาการไตวายเฉียบพลันจากการกินผลมะเฟืองสด โดยผู้ป่วยมาด้วยภาวะไตวายเฉียบพลัน กล่าวคือ อาจจะมีปัสสาวะออกน้อยลง อ่อนเพลีย หรือบางรายอาจมาด้วยอาการสะอึก เนื่องจากของเสียในร่างกายคั่ง จากการที่ไตไม่สามารถขับของเสีย และน้ำส่วนเกินออกจากร่างกายได้ และอาจจะต้องได้รับการฟอกเลือดล้างไตในที่สุด

ถ้ามีภาวะไตวายเฉียบพลันเกิดขึ้น หลังหยุดกินมะเฟืองผู้ป่วยเดิมที่มีไตปกติกว่าไตจะกลับมาทำงานได้ตามปกติอาจใช้เวลานาน ประมาณ ๓-๔ สัปดาห์ แต่หากเป็นผู้ป่วยที่มีโรคไตเดิมอยู่ก่อนแล้ว การทำงานของไตอาจจะดีขึ้นบ้าง แต่ไม่กลับมาเท่าเดิม และอาจจะต้องฟอกไตถาวร

มะเฟืองเปรี้ยวกับมะเฟืองหวาน

มะเฟืองเปรี้ยว มีโอกาสเกิดมากกว่ามะเฟืองชนิดหวาน เนื่องจากมะเฟืองเปรี้ยวมีปริมาณกรดออกชาเลตมากกว่า ถ้ากินผลสดหรือผลไม้คั้น จะมีโอกาสเกิดโรคมากกว่าแต่ถ้าผ่านการดองหรือแปรรูปหรือเจือจางในน้ำเชื่อม เช่น น้ำมะเฟืองสำเร็จรูป จะทำให้ปริมาณออกชาเลตลดน้อยลงปริมาณที่กิน พบว่าระดับออกชาเลตที่เป็นพิษต่อร่างกายมีค่าตั้งแต่ ๒- ๓๐ กรัมของปริมาณออกชาเลตผลมะเฟืองเปรี้ยวมีออกชาเลตประมาณ ๐.๘ กรัม ขณะที่มะเฟืองหวานมีออกชาเลต ๐.๒ กรัม 

สำหรับผู้ป่วยที่มีโรคไตเรื้อรังอยู่เดิมอาจมีไตวายเฉียบพลัน จากการกินมะเฟืองเพียงเล็กน้อยเท่านั้นมะเฟืองอาจมีสารที่เป็นพิษกับระบบประสาท ซึ่งผู้ป่วยอาจมีความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลงไปจากการที่สมองบวมจากการที่มีผลึกนิ่วออกชาเลตไปเกาะสมอง หรือ การที่มะเฟืองมีสารพิษอื่นที่กระตุ้นสมอง สารพิษต่อสมองนี้สะสมในภาวะไตวาย

ผู้ป่วยไตวายในระยะที่ ๔ อาจมีอาการทางสมองหลังกินมะเฟือง (ทั้งชนิดหวานและเปรี้ยว) เพียง ๑ ผล อาการมักเริ่มไม่กี่ชั่วโมงหลังกินมะเฟือง โดยผู้ป่วยจะมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน สะอึก ตามด้วยภาวะ ซึม หรือชัก ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะดีขึ้นหลังหยุดกินมะเฟือง หลังการล้างไตเพื่อเอาพิษมะเฟืองออก

( ขอบคุณ มะเฟืองกับโรคไต จากหนังสือหมอชาวบ้าน )

มะเฟืองมีสรรพคุณดังนี้คือ

ใบ    รสจืดมันเย็น 

ต้มดื่ม ดับพิษร้อน แก้ไข้ ถอนพิษไข้หวัดน้อย ไข้หวัดใหญ่ 

ขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะขัด บดทาหรือพอก แก้เม็ดผดผื่นกันบวม 

แผลเป็นหนอง ห้ามเลือด แก้ปวด ถอนพิษแมงมุม แก้พิษงู

ดอก  รสจืดเย็น ต้มดื่ม แก้ไข้หนาวๆร้อนๆ ขับพยาธิ ถอนพิษเฮโรอีน

ผล    รสเปรี้ยวหวานเย็น รับประทานแก้ไอ แก้ไข้ ระงับความร้อน ถอนพิษผิดสำแดง 

แก้คอแห้ง แก้กระหายน้ำ แก้อาเจียน แก้เลือดออกตามไรฟัน แก้บิด ขับน้ำลาย 

ลดการอักเสบบวมแก้อาเจียนเป็นโลหิต รับประทานมากขับฤดู ทำให้แท้ง 

ต้มดื่ม ขับเสมหะ ขับปัสสาวะ ขับนิ่ว คั้นเอาน้ำจากผลรับประทานแก้ไข้ แก้เมา 

แก้ม้ามโตเนื่องจากไข้ป่า ผสมสารส้มดื่มขับนิ่ว แก้หนองใน 

( ไม่ควรรับประทานมะเฟืองเป็นประจำหรือมากเกินไป )

เมล็ด  รสขมเย็น บดชงน้ำรับประทาน แก้ปวด ทำให้นอนหลับ

ทำให้อาเจียน ขับระดู แก้ปวดท้อง แก้ดีซ่าน

เปลือกต้น  รสฝาดเมา แก้ไข้ท้องเสีย ดับพิษปวดแสบปวดร้อน

ราก   รสหวานเย็น ต้มดื่มแก้ปวดศรีษะ ปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ ดับพิษร้อน 

แก้ไข้ แก้ปวดแสบกระเพาะอาหาร จุกแน่นอก

( ขอบคุณสรรพคุณมะเฟืองจากหนังสือสารานุกรมสมุนไพร ฯ โดย วุฒิ วุฒิธรรมเวช )

คงเคยได้ทราบหรือได้เอ่ยบ้างนะคะว่า กินมะเฟืองปีละครั้งขับนิ่ว  ปลูกมะเฟืองลูกดก การกินสดๆในปริมาณมากต่อครั้ง ต่อนี้ไปต้องระวังจะเกิดปัญหาสุขภาพไตกันไว้ด้วยนะคะ ไม่ว่าจะคนปกติหรือผู้ป่วยโรคไต   หากลูกดกมีมากๆก็นำมาแปรรูปเก็บไว้ ดีกว่ากินสดๆนะคะ

ด้วยความปรารถนาดี  กานดา แสนมณี

วันพฤหัสบดีที่ ๒๕ กันยายน พ.ศ ๒๕๕๗