การละเมิดสิทธิในชีวิตและร่างกายอื่นๆ

แหล่งที่มาของภาพ : https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1015235376...

สิทธิในชีวิตได้ถูกรับรองในปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนซึ่งคุ้มครองบุคคลทุกคนที่เป็นมนุษย์ให้ได้รับสิทธิจากความเป็นมนุษย์ [1] ในข้อ 3 สิทธิในการมีชีวิต เสรีภาพ และความมั่นคงแห่งบุคคล

สิทธิและหน้าที่ของประชาชนตามกฎหมายมหาชน ที่เป็นกฎหมายภายในของไทยก็คุ้มครองบุคคลทุกคนในประเทศไทย ได้บัญญัติไว้ใน มาตรา 4 "ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาคของบุคคล ย่อมได้รับความคุ้มครอง" ดังนั้นเมื่อผู้ใดเป็นมนุษย์ย่อมได้รับความคุ้ม ครองสิทธิในชีวิตและร่างกาย  กล่าวคือ มาตรา 31 บุคคลย่อมมีสิทธิและเสรีภาพในชีวิตและร่างกาย

จากตัวอย่างกรณีศึกษา น้องอาป่า เกิดเมื่อ 1/1/2539 ในจังหวัดเชียงราย ซึ่งบิดาและมารดาอาข่าไร้รัฐ ไร้สัญชาติและอพยพมาจากประเทศเมียนมาร์ ปัจจุบันน้องอาป่ามีอายุ 18 ปี ซึ่งน้องจึงมีสิทธิในความเป็นบุคลตามกฎหมายเอกชน และในปีพ.ศ.2542 อาป่าและครอบครัวได้รับการบันทึกลงในทะเบียนประวัติชุมชนบนพื้นที่สูงตามแผน แม่บท ฉบับที่ 2 และมีสิทธิอาศัยชั่วคราวตามกฎหมายไทยว่าด้วยคนเข้าเมือง ในทร.13 ฐานะคนมีสิทธิอาศัยชั่วคราว และมีเลขประจำตัวประชาชนไทย 13 หลัก ขึ้นต้นด้วยเลข 6 จึงไม่มีปัญหาสถานะบุคคลในความเป็นคนไร้รัฐ และด้วยเกิดในประเทศไทยเขาจึงมีสิทธร้องขอสัญชาติไทยตามหลักดินแดน ตามม.7 ทวิ วรรค 2 พระราชบัญญัติสัญชาติ แต่ยังไม่อาจยื่นร้องขอสิทธิในสัญชาติไทย จึงยังคงมีสถานะคนไร้สัญชาติ

ต่อมาน้องอาป่าประสบอุบัติเหตุรถยนต์ชนกันในถนนขาหักสองข้างเดินไม่สะดวกไม่ แน่ว่าจะใช้ขาได้เหมือนเดิมหรือไม่ และถูกฟ้องต่อศาลในความผิดขับรถโดยประมาทต่อศาลยุติธรรมไม่มีเงินและความรู้ จะต่อสู้ในศาล ซึ่งการต่สู้ในกระบวนการยุติธรรมนั้นเป็นสิทธิหนึ่งที่น้องอาป่าควรได้รับจาก รัฐไทยเพราะสิทธินั้นได้รับรองไว้ในรัฐธรรมนูญ แต่อย่างไรก็ตามน้องอาป่าได้รับความช่วยเหลือจากมูลนิธิกระจกเงา และมูลนิธิศ.คนึง ฦาไย

น้องอาป่าเป็นผู้ทรงสิทธิในระบบหลักประกันสุขภาพเพื่อบุคคลที่มีปัญหา สถานะบุคคล แม้ไม่มีปัญหาสถานะบุคคลเพราะไม่ใช่คนไร้รัฐ เนื่องจากมีรัฐไทยบันทึกตัวบุคคลไว้ในทะเบียนราษฎร แต่มีปัญหาเป็นบุคคลไร้สัญชาติเพราะยังไม่มีรัฐใดรับรองสัญชาติ จึงไม่มีปัญหาในการถูกละเมิดสิทธิในการรักษาพยาบาล

จากกรณีศึกษาปัญหาการละเมิดสิทธิ เกิดจากการที่น้องอาป่าขาดความรู้และทุนทรัพย์ จึงไม่สามารถจ้างทนายให้มาช่ายในคดี จึงมีปัญหาการถูกละเมิดสิทธิในกระบวนการยุติธรรมเพราะไม่ได้รับการช่วยเหลือ จากรัฐ ในกระบวนการยุติธรรม ประกอบกับการเป็นคนไร้สัญชาติจึงทำให้ถูกละเมิดสิทธิได้ง่ายขึ้น ทั้งที่สิทธิในกระบวนการยุติธรรมเป็นสิทธิมนุษยชนที่ถูกรับรองไว้ในปฏิญญา สากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน ข้อ 11(1) สิทธิในหลักประกันสำหรับการต่อสู้คดี คือ ควรมีสิทธิได้รับการช่วยเหลือจากรัฐไทยในการมีทนายในการต่อสู้คดี

และจากกรณีดังกล่าวการที่น้องอาป่าประสบอุบัติเหตุจนอาจไม่ สามารถเดินได้อย่างปกติจึงเป็นคนพิการตามความหมายของพระราชบัญญัติส่งเสริม และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการพ.ศ. ๒๕๕๐ ที่ได้นำเนื้อหาในอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิคนพิการ [2] มาบัญญัติเป็นกฎหมายภายในประเทศ ซึ่งอนุสัญญาดังกล่าวก็รับรองสิทธิในกระบวนการยุติธรรมของคนพิการในข้อ 13 1. รัฐภาคีประกันการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมอย่างมีประสิทธิผลสำหรับคนพิการ ให้ความชวยเหลือในเรื่องกระบวนวิธิพีจารณาและความช่วยเหลือที่เหมาะสม ซึ่งการช่วยเหลือที่เหมาะสมก็คือ การจัดหาทนายความให้แก่คนพิการคือนายอาป่า

จะเห็นได้ว่าแม้ในปัจจุบันแม้น้องอาป่าได้รับความช่วยเหลือจากมูลนิธิต่างๆ แต่ก็เป็นมูลนิธิขององค์กรเอกชน ก็คือมูลนิธิกระจกเงา ทั้งที่ความช่วยเหลือดังกล่าวควรเป็นหน้าที่ของรัฐไทยที่ต้องช่วยเหลืออาป่า เพราะอาป่าเป็นผู้ทรงสิทธิในกระบวนการยุติธรรมตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิ มนุษยชน

ดังนั้นจึงถือได้ว่าปัจจุบันอาป่าถูกละเมิดสิทธิในกระบวนการยุติธรรมโดย รัฐไทยทั้งที่ควรได้รับความช่วยเหลือในเรื่องทนายความเพื่อมาต่อสู้ในคดี และไม่สามารถอ้างความไร้สัญชาติเพื่อละเมิดสิทธิของนายอาป่า เพราะรัฐธรรมนูญได้คุ้มครองสิทธิแก่บุคคลทุกคน

บันทึกเมื่อ 19 พ.ค. 2557

เอกสารอ้างกอิง

[1] ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน Universal Declaration of Human Rights (ออนไลน์), สืบค้นจาก : http://www.mfa.go.th/humanrights/images/stories/udhrt.pdf , [19 พฤษภาคม 2557]

สำนักงานส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์

[2] อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิคนพิการ Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD) (ออนไลน์) ,สืบค้นจาก :http://www.mfa.go.th/humanrights/images/stories/cr...,[19 พฤษภาคม 2557]